به گزارش تیتربرتر؛ برجام همچنان معلق مانده و اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با مشکلات بی‌شماری روبه‌رو بوده و این مشکلات روزبه‌روز سفره خانوارها را کوچک‌تر کرده است. در کنار مشکلات معیشتی، بازارهای اقتصادی نیز با چالش‌های بسیاری مواجه شدند و این مشکلات همچنان ادامه دارد. در این میان بسیاری از کارشناسان معتقدند احیای برجام یکی از راهکارهای کاهش مشکلات اقتصادی بوده و نباید برای به‌سرانجام‌رساندن آن زمانی را از دست داد؛ اما با وجود تأکید کارشناسان بر اهمیت به‌سرانجام‌رسیدن مذاکرات برجام، همچنان این مسئله در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
آخرین وضعیت برجام در دولت سیزدهم
اصرار ایران برای دریافت تضمین از دولت بایدن درباره بازگشت به برجام یکی از عواملی است که موجب تأخیر دولت رئیسی در ازسرگیری مذاکرات شده است. گرفتن تضمین از آمریکا یکی از مهم‌ترین اهداف پیش‌رو در گفت‌وگوهاست تا اگر دولت‌های بعد از «جو بایدن» تصمیمی مانند ترامپ گرفتند، نتوانند از برجام خارج شوند یا دوباره تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کنند. اتخاذ چنین سیاستی از سوی دولت سیزدهم نشان‌دهنده ناتوانی این دولت در سیاست خارجی است. متأسفانه دولت سیزدهم در حوزه دیپلماسی چندان قدرتمند عمل نمی‌کند. از نظر مقررات حقوق بین‌الملل واضح است که نه‌تنها دولت بایدن از نظر قانونی نمی‌تواند چنین تعهدی از جانب دولت‌های آینده بدهد، به نظر می‌رسد در صورت دادن چنین تعهدی هم مجلس سنا آن را تأیید نخواهد کرد؛ بنابراین برجام تنها توافق‌نامه‌ای اجرایی است و هر رئیس‌جمهور دیگری در آمریکا و در آینده می‌تواند آن را کنار بگذارد.
در شرایط اقتصادی امروز که معیشت مردم، کسری بودجه دولت و... نان سفره مردم را لاغر کرده است، باید از همه توان و فرصت‌ها در جهت بهبود وضعیت اقتصادی استفاده کرد؛ بنابراین تدابیر سیاست خارجی دولت نقش کلیدی و سازنده دارد.
مطالب مرتبط:
چرا روس ها برای احیای برجام تقلا می کنند؟
در ماه های گذشته تحرکات زیادی برای بازگشت طرف های برجام به میز مذاکرات هسته ای انجام شده است. تلاش هایی که هرچند تاکنون نتیجه عینی و مشخصی نداشته است، اما همچنان در جریان است. در این میان، روسیه بیش از هر زمانی در حال تلاش برای احیای برجام و متقاعد کردن طرفین برای بازگشت با مذاکرات است.
در ماه های گذشته تحرکات زیادی برای بازگشت طرف های برجام به میز مذاکرات هسته ای انجام شده است. تلاش هایی که هرچند تاکنون نتیجه عینی و مشخصی نداشته است، اما همچنان در جریان است. در این میان، روسیه بیش از هر زمانی در حال تلاش برای احیای برجام و متقاعد کردن طرفین برای بازگشت با مذاکرات است.
در این راستا، روسیه اخیرا تلاش های گسترده ای برای سفر رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران انجام داده است. از سوی دیگر، از زمانی که دولت سیزدهم در ایران روی کار آمده نیز مقامات ایرانی و روسی دیدارها و گفتگوهایی با یکدیگر داشته اند و مسکو از تهران خواسته روند بازگشت به مذاکرات هسته ای را شتاب ببخشد. در واقع، آن ها فشار زیادی به طرفین به ویژه ایران برای از سرگیری مذاکرات وارد کرده اند.
پرسش این است که چرا روس ها به دنبال احیای برجام هستند و از آن چه نفعی می برند؟ این پرسشی است که دکتر «علی جعفری» کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با تابناک بدان پاسخ داده است.
این کارشناس مسائل بین الملل عنوان کرد: در خصوص رویکرد روسیه نسبت به برجام، دوره‌های متفاوتی را در مورد آن می‌توان صحبت کرد و البته در بین کارشناسان نظرات متفاوتی در این خصوص وجود دارد. در گذشته، زمانی که مذاکرات برای انعقاد برجام بین ایران و کشورهای غربی در حال انجام بود گفته می‌شد که روسیه اقداماتی را انجام می‌دهد که نشان دهنده موافقت صددرصدی با برجام نیست یا در دوره ترامپ گفته می‌شد که روسیه خرسند است از اینکه برجام به مشکل برخورده است و ترامپ از آن خارج شده که البته دلایل مختلفی در این خصوص ذکر شده است. از جمله اینکه برجام به معنای بازشدن جای پای کشورهای دیگر در عرصه منطقه و در ایران تلقی می‌شد، از جمله چین به عنوان یک رقیب و یک قدرت اقتصادی نوظهور که یکی از رقبای روسیه نیز به شمار می‌رود. دلیل دیگر این بود که روسیه درحالی که برجام منعقد می‌شد در حوزه انرژی به مشکل برمی‌خورد چرا؟ چون ایران به بازار انرژی به ویژه گاز جهانی ورود پیدا می‌کرد و اروپا ممکن بود سعی کند سبد انرژی خود را متنوع کند و در این مسیر از ظرفیت ایران استفاده کند و این مسئله برای روسیه خوشایند نبود.
وی افزود: نکته دیگر اینکه انعقاد برجام به معنای بازگشت ایران به چرخه اقتصاد جهانی بود و این یک نوع تضاد منافع بین ایران و روسیه ایجاد می‌کرد به ویژه که ایران و روسیه هردو جزو کشورهای صادرکننده نفت و گاز بودند. در نتیجه بازگشت ایران به بازارهای بین‌المللی می‌توانست درآمدهای نفتی و گازی روسیه را هم تحت تاثیر قرار دهد. اما اخیرا به ویژه از زمانی که جو بایدن روی کار آمده و ابراز تمایل کرده برای احیای برجام، روسیه هم رویکرد نسبتا متفاوتی را نسبت به گذشته داشته است، برای احیای برجام تلاش می‌کند، ایران را تشویق می‌کند و کشورهای اروپایی و آمریکا را برای بازگشت به برجام و احیای آن ترغیب می‌کند.
جعفری ادامه داد: حمایت روسیه از احیای برجام در دوره جو بایدن چند دلیل می‌تواند داشته باشد: یکی اینکه روسیه معتقد است که برجام الگوی مناسبی برای عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای در منطقه غرب آسیا است. لذا به هر دلیل که ایران بخواهد به سمت افزایش فعالیت‌های هسته‌ای و نقض برجام پیش رود در این حالت بقیه کشورها بخصوص کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز به سمت افزایش فعالیت‌های هسته‌ای و دستیابی به سلاح‌های اتمی پیش خواهند رفت تا بتوانند یک توازن امنیتی را با تهران برقرار کنند. در چنین حالتی طبیعی است که رقابت تسلیحات هسته‌ای در غرب آسیا افزایش یابد، فضای تنش آمیزی را به وجود خواهد آورد و این فضا قطعا امنیت روسیه را هم در مجاورت آن‌ها تحت الشعاع قرار خواهد داد. لذا مسکو به این نتیجه رسیده که پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران نباید به عنوان یک عامل تنش‌زا و تداوم دهنده بحران دیپلماتیک بین تهران و کشورهای جهان ادامه پیدا کند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی اظهار داشت: موضوع بعد تصمیماتی است که در دوره جو بایدن گرفته شده است. آمریکا از افغانستان خارج شده، گفته می‌شود که تا پایان سال میلادی از عراق خارج خواهد شد و زمزمه‌هایی از کاهش نیروها و خروج از سوریه شنیده می‌شود. همه این تحولات نشان می‌دهد آمریکا به زودی از منطقه غرب آسیا خارج خواهد شد. روسیه در این شرایط احساس می‌کند که باید برجام را احیا کند تا یک فضای باثبات در منطقه ایجاد شود و بتواند نفوذ منطقه ای خود را از طریق ایران افزایش دهد. می‌دانیم که روسیه در گذشته بخشی از نفوذ منطقه‌ای خود را به واسطه ایران اعمال کرده و خروج آمریکا از منطقه و نقشی که ایران در اتخاذ این تصمیم داشته است، روسیه را ترغیب کرده که این اتفاق بیفتد تا بتواند از طریق ایران نفوذ خود را تعمیق بخشد.
جعفری افزود: نکته دیگر به روابط دیپلماتیک ایران و روسیه بازمی‌گردد. تنش‌زا شدن پرونده هسته‌ای ایران و تضعیف برجام روابط ایران و روسیه را هم دچار مشکلات زیادی می‌کند. کما اینکه تشدید و تداوم تحریم‌ها و سیاست فشار حداکثری ایالات متحده در طی مدت ماه‌ها و سال‌های گذشته آسیب‌‌هایی را هم به روابط دو طرف به ویژه در حوزه اقتصادی و تجاری وارد کرد. لذا روسیه شرایط را برای تعمیق و گسترش روابط اقتصادی و تجاری فراهم می‌بیند؛ از این رو است که تلاش می‌کند برجام را احیا کند تا بتواند از این منافع استفاده کند. بخشی از این منافع هم به بحث قراردا‌های تسلیحاتی و منافعی که روسیه از آن خواهد داشت برمی‌گردد. روسیه به امید اینکه برجام احیا شود و ممنوعیت صادرات تسلیحات به ایران برداشته شود و بتواند به عنوان یکی از شرکای مهم ایران برای صادرات تسلیحات پیش‌قدم شود، تمایل دارد این کار را انجام دهد. شرکت تسلیحاتی دولتی روسیه یعنی شرکت «روس آبارون اکسپرت» که دست‌اندرکار صادرات تسلیحات روسیه است، در همین چندماه گذشته در سال ۲۰۲۱، در حاشیه نمایشگاه هوافضای ماکس ۲۰۲۱ روسیه، از امضای قرارداد تسلیحاتی به ارزش یک میلیارد یورو با ایران خبر داد. این نشان می‌دهد که روسیه منافع زیادی در صادرات تسلیحات دارد.سرلشکر باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح نیز در سفر اخیری که به روسیه داشت به صراحت اعلام کرد که قرارداد خرید تجهیزات نظامی مثل هواپیماهای جنگنده، جت آموزشی، بالگردهای رزمی منعقد شده و درباره اجرایی شدن آن مذاکراتی صورت گرفته است.
وی در نهایت گفت: همه این‌ها نشان می‌دهد که روسیه امروز به این نتیجه رسیده است که احیای برجام هم منافع اقتصادی و تجاری آن را تامین خواهد کرد و هم نفود منطقه‌ای این کشور را در خاورمیانه و غرب آسیا ایجاد خواهد کرد و هم از برجام به عنوان یک الگوی عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای استفاده می‌کند برای اینکه از فعالیت‌های هسته‌ای کشورهای دیگر جلوگیری کند و نتوانند به سلاح اتمی دست پیدا کنند. در مجموع موضوع برجام در شرایط فعلی یکی از موضوعات مهم سیاست خارجه روسیه است و بنابر دلایلی که گفته شد تلاش می‌کند برخلاف گذشته هم از طریق مذاکراتی که با ایران دارد و هم از طریق ترغیب کشورهای اروپایی و آمریکا برای شروع مذاکرات، برجام را احیا کند.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: محسن رضوی
و جانبازان عزیز زیر ۲۵ % ماهیانه ۲ تومان حقوق می گیرند .
این ظلم را پایان دهید و به همه از جانباز ۱ % تا جانباز ۹۰% به همه حقوق یکسان بدهید .
/2