به گزارش تیتربرتر؛ مهدی مطهرنیا کارشناس مسائل بین الملل، با اشاره به انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب رئیسی به عنوان رئیس جمهور جدید ایران گفت: در این چهارچوب آنها (قدرتهای جهانی) در شرایط کنونی که ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور جدید ایران قدرت را به دست خواهد گرفت و میدانند که وی ارتباطات نزدیکی با نهادهای قدرتمند در داخل ایران دارد، سعی دارند تا با اعمال فشارهای گسترده به تهران، به یک نتیجه معنادار در رابطه با پرونده هستهای ایران و حتی دیگر موضوعات مطروحه در رابطه با کشورمان دست یابند.
قدرتهای غربی به طور خاص در مورد رئیس جمهور جدید ایران دو نکته را در ذهن دارند: اول، ابراهیم رئیسی به مرکز قدرت در ایران نزدیکتر است و بالطبع به این مساله میتوان به عنوان موضوعی مثبت نگاه کرد، اما از سوی دیگر، قدرتهای جهانی بر این نکته نیز واقف هستند که شخصیتی مثل ابراهیم رئیسی و هواداران او و دولتی که او تشکیل میدهد، دولتی خواهد بود که اساسا نسبت به برجام، دیدگاهی منفی دارد و در این رابطه، کاملا سابقهای مشخص دارند و برجام را به گونهای ترکمانچای گونه میدانستند و بسیاری از طرفداران رئیسی، هرگونه نشست و برخاست با آمریکا در رابطه با پرونده هستهای ایران را نوعی "سازش" میدانستند.
بنابراین، مذاکرات وین در پردهای از ابهام قرار دارد و متعاقبا برجام نیز در وضعیتی ناموزون و بر روی شنهای روان سوار شده است. این زمانی تشدید میشود که بپذیریم جمهوری اسلامی ایران در یک مسیر معنادار با نظام بین المللی در کشمکش دائمی است و بواسطه تحریمهای گسترده دولت آمریکا و گسترش آنها به دیگر لایههای همکاری با ایران در نظام بین الملل، ایران را در وضعیت بسیار بدی قرار داده اند.
در این حالت، اگر ایران برجام را بپذیرد باید نسبت به خلا ایدئولوژیک ناشی از پذیرش برجام با توجه به موضع گیریهای انقلابی خود تامل کند که این مسالهای خطرناکی است و از سوی دیگر اگر بخواهد برجام را نپذیرد و بر مواضع گذشته خود یعنی برداشتن همه تحریمها و راستی آزمایی آنها تاکید کند، بالطبع باید گفت که این دور انتظار است که آمریکاییها اینچنین چیزی را بپذیرند و بدون تردید آینده برجام در ابهام بیشتری قرار خواهد گرفت.
تاثیر دولت رئیسی بر برجام
«سید محمد صدر»، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در رابطه با تاثیر دولت جدید و تیم جدید وزارت خارجه بر برجام و مذاکرات گفت: سیاست خارجی یک مسله ملی است و مربوط به کل کشور، کل مردم و مساله نظام است و به هیچ وجه نباید وارد دعواها و رقابتهای حزبی، داخلی و گروهی بشویم.
مساله برجام چیزی بود که وقتی شروع شد بعد از نزدیک به دو سال مذاکره به نتیجه رسید و منافع جمهوری اسلامی ایران را تامین میکرد و باعث شد از تحریمهای بین المللی و هفت قطعنامه تحریمی شورای امنیت سازمان ملل و امنیتی بودن ایران برای دنیا بگذریم و فروش نفت، شروع شود.
او خاطرنشان کرد: روند بهبود اوضاع اقتصادی و این وضعیت ادامه داشت و یک سری از مشکلات اقتصادی در حال حل شدن بود، اما متاسفانه رقبای دولت از اینکه دولت در این زمینه موفقیتهایی به دست آورد چندان خوشحال نبودند این اشکال دولت نیز بود که باید برخوردی ملی، میکرد و برجام را برای کل ایران میدانست نه تنها برای خود و نباید باعث تحریک رقبا میشد، ولی این کار صورت گرفت و رقبای دولت وارد، این فاز شدند که به هر قیمت ممکنی برجام را بزنند.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام یادآور شد: البته سنگ اندازیها در ابتدا تا حد زیادی موثر نبود، ولی از وقتی ترامپ رییس جمهور آمریکا شد و از برجام خارج و تحریمها مجددا شروع شد آنها فرصتی پیدا کردند تا برجام را بکوبند. در حقیقت ترامپ هم دست با تندروهای داخلی باعث شدند برجام با شکست روبرو شود؛ تندروهای داخلی اقدامات جنایتکارانه ترامپ را چه در تحریمهای مجدد و چه خروج از برجام و چه ترور سردار سلیمانی به حساب دولت گذاشتند درحالیکه دولت نقشی نداشت و ترامپ برجام را به شکست رساند البته تندروها در رقابتی که داشتند بدون در نظر گرفتن منافع ملی با ترامپ، هماهنگ شدند.
صدر درباره تاکید برخی دلواپسان برای اعلام جرم علیه روحانی با حربه برجام اضافه کرد: حرفها و کارهایی که امروز گفته میشود و اعلام جرم بر علیه یک نفر در ادامه همان کارها است و این رفتار چندان اهمیت ندارد و مهم نیست، اصلا مگر به این راحتی میتوان علیه رئیس جمهور یک کشور اعلام جرم کرد؟
او با تاکید براینکه رئیسی برای بهبود اوضاع کشور راهی جز ادامه برجام ندارد، گفت: دولت جدید یا میداند یا خواهد فهمید که بدون برجام نه تنها مشکلات سیاست خارجی قابل حل نیست بلکه مشکلات اقتصادی داخلی هم، حل نمیشود.
در نهایت من فکر میکنم دولت آینده یا در کوتاه مدت و یا در میان مدت به این نتیجه میرسد که برای حل مشکلات سیاست خارجی و برای از میان برداشتن تحریمها و روابط سیاسی و بانکی، باید مساله حل شود. من فکر میکنم بالاخره به این نتیجه میرسند و این کار انجام میشود. در مجموع با شناختی که از رئیسی دارم، میدانم که او هم میداند تنها راه حل مشکلات برجام است.
مطالب مرتبط:
مزایا و معایت FATF برای ایران
صدر همچنین در مورد تصویب FATF افزود: اگر FATF تصویب نشود همچنان با روابط بانکی و کشورهای دنیا مشکل داریم و تجارت خارجی ما مشکل جدی خواهد داشت بسیاری از اقدامات باید به صورت غیر رسمی و با هزینه بسیار بسیار زیاد انجام بگیرد که میلیاردها دلار خواهد بود و کسانی که چنین هزینهای را به بیت المال مسلمانان ایرانی تحمیل میکنند باید پاسخگو باشند.
او در پایان با توصیه به رئیسی برای انتخاب کابینه به خصوص در وزارت خارجه اذعان کرد: باید افرادی در این حوزه باشند که در مسائل مربوط به سیاست خارجی کارشناس باشند و روابط بین الملل را خوب درک کنند و روابط سیاسی با کشورها را خوب بدانند و نگاه ملی و استقلال طلبانه داشته باشند و روابط کل جهان را تنظیم کنند و بدانند که هر اندازه، موقعیت ایران در جامعه بین الملل ارتقا پیدا کند، منافع ملی کشور بیشتر و بهتر تامین میشود.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که برای خروج مذاکرات وین از بنبست چه باید کرد، تصریح کرد: دولت آقای رئیسی و مهمتر از آن، نظام باید تصمیم بگیرد که آیا مایل است امتیازاتی برای خروج از بنبست برجام به طرف غربی بدهد یا خیر و این امتیازات چه نوع خواهد بود، به خصوص با توجه به اینکه تضمینهای متقابل آمریکا ضمانت درازمدت اجرایی نخواهند داشت.
استاد دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا در گفتوگویی به دو گره مذاکرات احیای برجام در گرند هتل وین پرداخت. نادر انتصار گفت: آنچه برجام را به بیراهه کشاند و امکان احیای آن را تاکنون نداده است، پافشاری دولت بایدن به امتیاز گرفتن دوباره از ایران و وصل کردن برجام به مسائل دیگر است.
انتصار درباره علت عدم دستیابی به توافق در مذاکرات وین گفت: اینکه فکر کنیم ایران و آمریکا میتوانستند در چند دور، توافق برجام را همانند آنچه در سال ۲۰۱۵ به دست آمد، احیا کنند، ناشی از یک خوشبینی بود. او تاکید کرد: دولت آمریکا نتیجه سیاست فشار حداکثری خود را دیده، ولی این کشور مدتها است که به تحریم معتاد شده است و مانند هر معتادی به سادگی نمیتواند وابستگی خود به افیون تحریم را کاهش دهد.
او با اشاره به رویکرد آمریکا اظهار کرد: ایالات متحده تعلیق زماندار یعنی موقت بخشی از تحریمها، به خصوص تحریمهای دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ را پیشنهاد کرده بود که گفتگو در مورد برجام را ادامه دهد تا ایران را وادار به توافقی جدید کند. این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی ادامه داد: واشنگتن حاضر نیست به برجامی که در سال ۲۰۱۵ امضا کرده بود، برگردد بلکه میخواهد امتیازات نقد بیشتری از ایران بگیرد و در عوض به ایران قولهای نسیهای بدهد.
انتصار درباره اعلام توقف مذاکرات از سوی ایران تا مستقر شدن دولت جدید هم گفت: دولت سید ابراهیم رئیسی مانند هر دولت جدیدی احتیاج به زمان دارد تا بتواند اولویتهای سیاست خارجی خود را تعیین کند. حالا باید دید چه زمانی و تحت چه شرایطی ایران به مذاکرات وین برمیگردد و اگر این مذاکرات ادامه پیدا کند، دولت رئیسی ادامه این مذاکرات را که تقریبا فرسایشی شده است تا چه مدت دنبال خواهد کرد.
وی در تشریح رویکرد احتمالی دولت آمریکا نسبت به اعلام توقف مذاکرات از سوی ایران خاطرنشان کرد: دولت بایدن در این مدت با دادن اولتیماتوم و تهدید سعی خواهد کرد دولت جدید ایران را هرچه زودتر به میز مذاکرات بکشاند و به قول معروف تا تنور گرم است، نان خود را بپزد. به گفته استاد علوم سیاسی و روابط بینالملل دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا، ایران باید از افتادن به تله ایالات متحده بپرهیزد و تصمیمات خود را در چارچوب منافع خود و تقویت اهرمهای فشار خویش اتخاذ کند.
دلیل تاخیر در احیای برجام
انتصار درباره تاثیر مخالفتهای داخلی بر احیای برجام هم ابراز کرد: به هر حال مخالفتهای داخلی در اجرای سیاستهای دولت هر کشوری نقش دارد، ولی آنچه برجام را به بیراهه کشاند و امکان احیای آن را تاکنون نداده است، پاره کردن برجام در زمان ترامپ و پافشاری دولت بایدن به امتیاز گرفتن دوباره از ایران و وصل کردن برجام به مسائل دیگر است.
او در پاسخ به سوالی درباره تاثیر اصرار آمریکا به گره زدن برجام به مسائل غیربرجامی بر بقای توافق هستهای بیان کرد: همانگونه که تاکنون ایران با گره زدن برجام به مسائل غیربرجامی مخالفت کرده است، باید انتظار داشت که دولت سیزدهم هم این روند را در مذاکرات برجامی آینده دنبال کند. این کارشناس ارشد مسائل آمریکا افزود: اگر مذاکرات برجامی از سر گرفته شود، طرف غربی سعی خواهد کرد که ببیند تا چه اندازه میتواند روی تیم جدید مذاکرهکننده فشار بیاورد که در موضوعات غیربرجامی وارد گفتگو شود.
در خصوص گره در مذاکرات برجامی، پیشتر حسین موسویان دیپلمات سابق ایرانی در نشستی که با حضور کمیته روابط خارجی بوستون آمریکا برگزار شد، با ارائه تاریخچهای از سیر پرونده هستهای ایران، به بررسی موانع پیش روی احیای برجام پرداخت. او اولین مانع را عدمارائه تضمین از سوی آمریکا برای حفظ برجام و دومین مانع را گره زدن این توافق به بحرانهای منطقهای توصیف کرد.
روزنامه آمریکایی والاستریتژورنال نیز در گزارش ۲۸ تیر به دشواریهای پیش آمده در جریان مذاکرات احیای برجام پرداخت و نوشت: تکنولوژی ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته که میتواند سرعت ایران را در دستیابی به اورانیوم غنیشده افزایش دهد، از جمله نگرانی کشورهای اروپایی است و از اینرو آنها با ارائه یک طرح سهمرحلهای در پی یافتن راهحلی برای رفع این نگرانیشان برآمدهاند. پیش از آن نیز جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنانی با اشاره به پیشرفت در گفتگوها تاکید کرده بود مذاکرات در زمینه برخی مسائل از جمله توالی دقیق اقداماتی که باید انجام شوند، تنگاتنگ هستند.
آمریکا به تحریم معتاد شده است
نادر انتصار در بخش دیگری تاکید کرد: اگر تیم مذاکرهکننده ایران در رویارویی با خواستههای آمریکا مصمم ایستاد یا آمریکا از گلآلود کردن آب مذاکرات دست برخواهد داشت یا اینکه به این نتیجه میرسد که احیای برجام آنطور که فقط خودش میخواهد، میسر نیست و بقای برجام در شرایط کنونی با خطر روبهرو خواهد شد.
او با اشاره به گزارش روزنامه وال استریت ژورنال مبنی بر احتمال اعمال تحریمهای جدید علیه ایران از سوی دولت بایدن هم یادآور شد: دولت آمریکا نتیجه سیاست فشار حداکثری خود را آزمایش کرده است، ولی چون مدتها است این کشور به تحریم معتاد شده است، مانند هر معتادی به سادگی نمیتواند وابستگی خود به افیون تحریم را کاهش دهد. استاد دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا درست بودن گزارش والاستریت ژورنال را محتمل برشمرد و عنوان کرد: ممکن است، آنچه روزنامه وال استریت ژورنال در مورد احتمال اعمال تحریمهای جدید علیه ایران نوشته است، درست باشد، چون تصورات آمریکا در مورد ثمربخشی تحریمهای اقتصادی روی تغییر سیاست خارجی ایران ریشه عمیقی دارد.
گذشت زمان، احیای برجام را سختتر میکند
انتصار در پاسخ به این سوال که آیا تداوم و طولانی شدن مذاکرات و گذشت زمان، بازگشت کامل ایران و آمریکا را به برجام به ویژه برای دولت بایدن سختتر نمیکند، گفت: بله، این نظریه درست است. با تداوم و طولانی شدن مذاکرات و گذشت زمان، هم برای آمریکا و هم برای ایران سختتر خواهد بود که به برجام برگردند. وی با اشاره به انتخابات سال ۲۰۲۲ کنگره آمریکا اظهار کرد: باید به یاد داشته باشیم که سال آینده انتخابات کنگره در آمریکا ممکن است به از دست دادن کنترل کنگره توسط حزب دموکرات منجر شود و پایه قدرت داخلی بایدن بیشتر تضعیف شود.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که برای خروج مذاکرات وین از بنبست چه باید کرد، تصریح کرد: دولت آقای رئیسی و مهمتر از آن، نظام باید تصمیم بگیرد که آیا مایل است امتیازاتی برای خروج از بنبست برجام به طرف غربی بدهد یا خیر و این امتیازات چه نوع خواهد بود، به خصوص با توجه به اینکه تضمینهای متقابل آمریکا ضمانت درازمدت اجرایی نخواهند داشت.
انتصار با اشاره به احتمال خروج مجدد آمریکا از برجام خاطرنشان کرد: رئیسجمهور آینده آمریکا همانگونه که ترامپ عمل کرد، ممکن است زیر هر توافقنامه جدید بزند یا کنگره آمریکا ممکن است قوانین جدیدی را تدوین کند که در عمل جلوی اجرای برجام احیا شده یا برجام جدید را بگیرند؛ بنابراین دولت آینده ایران یک کلید جادویی در دست ندارد که به راحتی بتواند قفل مذاکرات را باز کند.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: محسن رضوی