تیتربرتر؛ عشایر ایران در مناطق مختلفی در کشور پراکنده هستند و همین پراکندگی چغرافیایی و اقلیمی باعث شده است فرهنگ، گویش، آدابورسوم، پوشش و حتی نوع کوچ (عمودی و افقی) در هر گروه کوچنشینی متفاوت باشد و از این حیث جامعه عشایری ایران نیز سیمایی متنوع و گوناگون دارد که این امر موجبات پویایی و تنوع چشمگیری در گردشگری عشایری شده است.
آشنایی با گردشگری عشایری
گردشگری عشایر یکی از شاخههای گردشگری است که به تازگی در ایران به آن توجه شده است. تجربه زندگی در میان ایل برجستهترین ویژگی این نوع گردشگری است.
دیدن و تجربه زندگی عشایری در دنیای مُدرن امروز برای گردشگران داخلی و خارجی جذابیتهای بسیاری دارد و آنها را برای درک این تجربه بهسوی خود فرامیخواند.
جلوههای طبیعی و انسانی موجود در محیط زندگی عشایر، این گروه را بهعنوان یکی از جاذبههای خاص و چشمگیر گردشگری مطرح کرده است. کوچ عشایر همواره یکی از زیباترین جاذبههای گردشگری ایران به شمار میرود. عشایر و نوع زندگی آنها، زبان، موسیقی، غذاهای محلی، پوشاک، ترانه، صنایع دستی، رقص و لباسهای محلی به همراه آیینهایی مانند جشنهای محلی و عروسی مواردی بوده که همیشه مشتاقان بسیاری را به سوی خود دعوت کرده است.
کوچ سنتی گلههای عشایری از ییلاق به قشلاق و بالعکس، مناظر طبیعی زیبای مسیر کوچ از جمله آبشارها، تنگهها، جنگلها و مراتع سرسبز و رودخانهها از دیگر جاذبههای گردشگری مناطق عشایری است.
گردشگران بسیاری در سراسر جهان هستند تمایل دارند از نزدیک سبک زندگی این مردمان زحمتکش را مشاهده کرده و چند روزی را در کنار آنان نظارهگر فعالیتهایی چون دوشیدن شیر، تهیه ماست، کرهگیری، روغنگیری، پشمچینی، قالیبافی و بسیاری کارهای دیگر باشند. هر چند در سالهای اخیر مظاهر فناوری، مقداری زندگی بکر عشایر را تحت تأثیر قرار داده است، همچنان کوچنشینان بسیاری سنتها و ارزشهای اصیل ایرانی خود را حفظ کردهاند که دیدن همین سنتها، جذابیتهای بسیاری برای گردشگران داخلی و خارجی دارد.
مطالب مرتبط:
تجربه سفر ماجراجویانه با گردشگری عشایر
گردشگری برای گسترش و توسعه نیاز به تبلیغ، بازاریابی و تولید محتوا دارد، فعالان و کارآفرینان این حوزه شیوههای مختلفی را برای این کار انتخاب میکنند تا بتوانند سهم بیشتری از بازار موجود را به خود اختصاص دهند و برخی نیز سعی میکنند بازار جدیدی را ایجاد کنند و به تبلیغ آن بپردازند.
شیوههای تبلیغ و بازاریابی با توجه به مخاطبان میتواند گستره وسیعی از موارد را در بر بگیرد، مواردی مانند بارگذاری تصاویر و فیلمهای جاذبههای طبیعی و تاریخی مقصد در سایت و شبکههای اجتماعی، حضور در نمایشگاههای بینالمللی، تمرکز بر معرفی جنبههای مسوولیت اجتماعی و حفظ محیطزیست در کسبوکار یا دعوت از اینفلوئنسرها برای تبلیغ.
محمد ملکشاهی که چند سالی است به همراه دوستانش در ایران درحوزه گردشگری فعالیت میکند، تلاش کرده با بهرهگیری از توان اینفلوئنسرها بازار جدیدی را در گردشگری ماجراجویانه و تجربهگرای ایران ایجاد کند و آن را گسترش دهد.
او در گفتوگو با «دنیایاقتصاد» در اینباره که چه اینفلوئنسرهایی را انتخاب و چگونه آنها را پیدا میکنید، میگوید: پیدا کردن کسی که در شبکههای اجتماعی یک میلیون دنبالکننده دارد، سخت نیست اما قانع کردن آنها برای سفر و تجربه خدمات و سرویسی که شما ارائه میکنید، دشوار است.
فعالان حوزه توریسم در بسیاری از کشورها حاضرند به چنین اینفلوئنسرهایی مبالغ هنگفتی بدهند که هتل، تور یا سبک گردشگری آنها را تبلیغ کنند، اما ما هیچگونه هزینهای برای این کار نداشتیم و فقط قادر بودیم تجربهای بکر و متفاوت را به آنها عرضه کنیم که مشابه آن را در سایر کشورها نمیتوانند پیدا کنند.
جاذبه عشایر برای توریستهای خارجی
او میافزاید: اینفلوئنسرهایی که ما برای سفر به ایران دعوت میکنیم، حاضر نیستند تبلیغ هتلها و... را داشته باشند زیرا دنبالکنندههایشان از آنها انتظار ندارند چنین کاری انجام دهند و به محض اینکه تبلیغات پخش کنند، بخشی از علاقهمندانشان را از دست میدهند. در دعوتی هم که ما از این افراد داشتیم نه تنها هزینهای به آنها پیشنهاد نکردیم بلکه گاه پیش آمده که آنها مبلغی را نیز برای سفرشان پرداخت کردهاند.
این فعال حوزه گردشگری عشایر ادامه میدهد: کوچ با پای پیاده آن هم با خانوادهای اصیل تجربهای است که در دنیا نظیر آن را نداریم، اینفلوئنسرهایی که سفرهای ماجراجویانه میروند، به کشورهای مختلفی سفر کردهاند و در سفرشان به ایران دنبال همین تجربه متفاوت هستند، آنها به راحتی محتوای خوب را تشخیص میدهند و آن را در اولویت برنامههایشان میگذارند.
مغولستان اولین مقصد گردشگری عشایر
او در اینباره که آیا مغولستان نمیتواند چنین تجربهای را به آنها بدهد، پاسخ میدهد: در مغولستان گرچه فعلا اولین مقصد گردشگری عشایر دنیاست، اما کوچ با پای پیاده رونق کمتری دارد و به خاطر مسطح بودن اکثر مناطق تغییرات زیادی صورت گرفته و زندگی کوچنشینان به بکر بودن برخی از عشایر ایران نیست.
عشایر بختیاری، بخشی از قشقاییها و شاهسونها خوشبختانه این میراث ناملموس را به بهترین وجه حفظ کردهاند و ما میخواهیم با ابزار گردشگری کمک کنیم بیش از پیش به حراست از آن پرداخته شود. عشایر سنگسری گرچه کوچ نمیکنند اما میشود برای آنها تورهایی مانند تور لبنیات و... تعریف کرد زیرا تنوع لبنیات در این عشایر بیش از سایرین است.
نحوه تعریف تورهای گردشگری عشایر
ملکشاهی درباره شیوه تعریف تورهای عشایر میگوید: ابتدا سفرهای تحقیقاتی با عشایر انجام میدادیم تا پس از آشنایی کامل تور تعریف و آن را به اینفلوئنسرها عرضه کنیم.
به تازگی یک اینفلوئنسر لهستانی به ایران آمد و با عشایر بختیاری سفر کرد، ملکشاهی درباره این تجربه و تجربههای سفرهای قبلی اینفلوئنسرها عنوان میکند: ما اینفلوئنسرهایی داشتیم که برای lonely planet تولید محتوا میکردند، اما این اینفلوئنسر برای کار ما مناسب نبود، کسانی که براساس lonely planet سفر میکنند بهدنبال سفرهای لوکس هستند از این رو سفر برخی اینفلوئنسرها برای ما خروجی قابلتوجهی نداشت، چنین اینفلوئنسرهایی برای تبلیغ هتلها و اکولوژها مناسبترند اما ما گمان میکردیم که ممکن است مفید باشد.
مخاطبان تور ما گردشگرانی هستند که به تنهایی و ماجراجویانه سفر میکنند و بیشترین بازخورد را از اینفلوئنسرهای ماجراجویی گرفتهایم که در اقوام مختلف دنیا کار تولید محتوا کردهاند.
او با اشاره به اینکه ممکن است برای دیگران شکل بازاریابی متفاوت باشد، میافزاید: برای برخی فعالان حوزه توریسم برگزاری تورهای صنایعدستی اولویت دارد و برای گروه دیگر سبک دیگری.
ضرورت تبلیغ تور کوچ در گردشگری ایران
تجربهای که ما از حضور اینفلوئنسرها داشتیم نشان میداد توریستهای ماجراجو برای تبلیغ تور کوچ که یک محصول جدید در گردشگری ایران بود مناسبترند.
البته توجیه چنین کسانی به سادگی هم ممکن نیست زیرا آنها با درخواستهای متعددی مواجهند، به عنوان مثال دو سال طول کشید تا ما آخرین اینفلوئنسر خود را راضی به سفر به ایران کنیم، البته یکسال تاخیر بهواسطه کرونا داشتیم اما بالاخره این سفر انجام شد.
او در اینباره که بازاریابی براساس اینفلوئنسرها تا چه زمانی در کار آنها ادامه دارد، عنوان میکند: ما در دو، سه سال اول تمرکزمان روی بازاریابی بود اما درحالحاضر قصد داریم روی جامعه محلی و رابطه بلندمدت با آنها تمرکز کنیم تا هم آنها منتفع باشند و هم ما از شکل گرفتن یک رابطه پایدار منتفع شویم، توجه داشته باشیم که پایه اصلی در گردشگری عشایر، عشایر و سبک زندگی آنهاست، بنابراین آنها باید بیشترین انتفاع را داشته و مدیریت این شیوه از توریسم به عهده آنها باشد ضمن اینکه گردشگری عشایری به معیشت جایگزین بدل نشود که سبک زندگی آنها را تحتالشعاع خود قرار دهد.
بلکه گردشگری باید معیشت مکمل دامداری باشد زیرا معیشت اصلی در زندگی کوچنشینی است.
هزینه سفر و تور کوچ با عشایر
او درباره هزینههای سفر این افراد و خدمات آنها برای کوچیران میگوید: ما اعلام کردیم برای تولید محتوا حاضریم این افراد را رایگان یا با نصف هزینه به یک سفر کوچ ببریم و در عوض آنها هم در تولید محتوا اعم از عکاسی، تهیه فیلم و... کمک میکردند.
این افراد گردشگران حرفهای و علاوه بر اینها از آنجا که متعلق به فرهنگ دیگری بودند میتوانستند تولید محتوا را براساس سلیقه فرهنگی خودشان انجام دهند، یعنی عکسی که گرفته میشد براساس زاویه دید متعلق به خودشان بود.
نمونهاش یک عکاس انگلیسی که جاذبههای سفر را بر همین معیار عکاسی کرد و یک زوج فرانسوی هم داشتیم که یک فیلم پنج دقیقهای برای ما تهیه کردند که بسیار مورد استقبال قرار گرفت و دیده شد تا حدی که گزارش تصویری آن عکاس در مجله اسمیت سونین با دو میلیون تیراژ فیزیکی منتشر شد.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: الهام خلیلی خو