تیتربرتر: دنباله‌دار نئووایز (سی/۲۰۲۰ اف۳) یک دنباله‌دار بلندمدت است که نخستین بار در ۲۷ مارس ۲۰۲۰ دیده شد و حالا محققان دانشگاه یاگیلونیا (Jagiellonian University) لهستان اطلاعات عجیب و جالبی از آن منتشر کرده اند.
کشف دنباله دار نئووایز
نئووایز یک دنباله‌دار بلندمدت با مسیر سهموی است که نخستین بار در ۲۷ مارس ۲۰۲۰ توسط تلسکوپ WISE: کاوشگر نقشه‌بردار فروسرخ میدان وسیع که اجرام نزدیک زمین را رصد می‌کند در طی ماموریت نئووایز کشف شد. در زمان رویت این دنباله‌دار نزدیک به دو واحد نجومی یعنی ۳۰۰ میلیون کیلومتر یا ۱۹۰ میلیون مایل از خورشید فاصله داشت و فاصله‌اش از زمین ۱٫۷ واحد نجومی یا ۲۵۰ میلیون کیلومتر یا ۱۶۰ میلیون مایل بود. در ژوئیهٔ ۲۰۲۰ میزان پرتوافکنی‌اش به حدی است که با چشم غیرمسلح در نیم‌کرهٔ شمالی زمین قابل رویت است.
اطلاعات عجیب دنباله دار نئووایز
هنگامی که دنباله‌دار نئووایز (NEOWISE) اواسط سال ۲۰۲۰ در منظومه شمسی مشاهده شد، اخترشناسان متعجب شدند؛ چرا که گویی این جرم آسمانی گاز و غبار را به فضا می‌ریخت! اکنون محققان دانشگاه یاگیلونیا (Jagiellonian University) لهستان از داده‌های رصدخانه جمنای (Gemini Observatory) در آمریکا برای مشاهده مواد خارج‌شده از این دنباله‌دار استفاده کرده‌اند.
نئووایز یک دنباله‌دار با مسیر سهموی است که نخستین بار در ۲۷مارس سال جاری میلادی توسط کاوشگر نقشه‌بردار فروسرخ میدان وسیع (WISE) ناسا رصد شد. تصاویری که این تلسکوپ اوایل ماه اوت در دسترس محققان قرار داده، یک جریان مارپیچ از گاز مولکولی را نشان می‌دهد که چرخش هسته دنباله‌دار در آن نمایان است. مدت زمان تایم‌لپس این تصاویر که تنها چند ثانیه است، حدود یک پنجم از دوره چرخش تقریبا ۷.۵ ساعته دنباله‌دار را نشان می‌دهد.
این مشاهدات تحت یک برنامه تحقیقاتی برای کشف پویایی چرخشی نئووایز طی چندین شب انجام گرفت. داده‌های تلسکوپ جمنای به محققان این امکان را داد تا چرخش دنباله‌دار مذکور را با دقتی عالی اندازه‌گیری کرده و به‌دنبال تغییر در میزان چرخش باشند.
دنباله‌دارها از یخ، سنگ و غبار تشکیل شده‌اند. بعضی از آن‌ها مدارهای بسیار طولانی دارند که این امر سبب نزدیکی آن‌ها به خورشید و در نتیجه گرم شدن‌شان می‌شوند. سپس گازهای یخ‌زده آن‌ها تبخیر شده و مولکول‌ها و بقایایشان در فضا رها می‌شوند. از آنجایی که ماده تبخیرشده از دنباله‌دار فوران می‌کند، چرخش آن باعث می‌شود که مواد به‌صورت مارپیچ بیرون بیایند. همین مواد روی چرخش دنباله‌دار تأثیر می‌گذارد و باعث چرخش هسته آن می‌شود.
کاشف نئووایز
کاوشگر نقشه‌بردار فروسرخ میدان وسیع یا (دبلیوآی‌اس‌ای WISE) یک تلسکوپ فضایی فروسرخ اخترشناسی ناسا است. که در دسامبر ۲۰۰۹ به فضا فرستاده شد. از آنجایی که تابش فروسرخ از تمامی اجسام منتشر می‌شود، تلسکوپ‌های فروسرخ را به کمک دستگاه‌های سردکننده در دمای بسیار پایین و نزدیک به صفر مطق نگهداری می‌کنند.
کاوشگر مساحی میدان دید باز وایز، در فوریه ۲۰۱۱ پس از خاموش شدن فرستنده هاش، به خواب زمستانی فرورفت و بار دیگر در سال ۲۰۱۳ فعال شد. WISE تمام آسمان را در طول ۱۰ ماه با ۴ فیلتر ۳٫۴، ۴٫۶، ۱۲ و ۲۲ میکرومتر مساحی کرد. پس از اینکه مخزن‌های سیستم سردکننده تلسکوپ به اتمام رسید، به مدت ۴ ماه، مأموریت به NEOWISE تغییر نام داد و به جستجوی اجرام نزدیک زمین مثل دنباله دارها، و سیارک‌ها پرداخت. داده‌های این مساحی شامل، تصاویر پردازش شده، کاتالوگ اجرام، و داده‌های خام در ۱۴ مارس ۲۰۱۲ به صورت رایگان در آرشیو علوم فروسرخ قابل دریافت شد.
مطالب مرتبط:
ویژگی های جالب دنباله‌دارها
دنباله‌دارها، غیر دوره‌ای و دوره‌ای هستند. دنباله‌دارهای غیر دوره‌ای که از ابر اورت می‌آیند، گرانش محدود به خورشید ندارند و مدار آن‌ها به شکل سهمی است و تنها یک بار خورشید را می‌بینند و هرگز دوباره باز نمی‌گردند. دنباله‌دارهای دوره‌ای نیز شامل دنباله‌دارهای بلند مدت (بسیار بیشتر از ۲۰۰ سال) و کوتاه مدت است که به ترتیب از ابر اورت و کمربند کویپر سرچشمه می‌گیرند.
ویژگی‌ها و رفتار دنباله‌دارهایی که از ابر اورت ۰ تا ۲۰۰ سال) هستند و ویژگی‌های مداری آن‌ها نیز متفاوت است. دو خانوادهٔ بزرگ از دنباله‌دارهای کوتاه مدت وجود دارد: نخست خانوادهٔ برجیس با دورهٔ کمتر از ۲۰ سال و دوم خانوادهٔ هالی با دورهٔ ۲۰ تا ۲۰۰ سال.
تفاوت‌های دینامیکی این دو گروه ناشی از تأثیر اجسام دیگر است. اجسام ابر اورت توسط رویدادهایی که فراتر از منظومهٔ خورشیدی رخ می‌دهد، آشفته می‌شوند. اما دنباله‌دارهای کمربند کویپر به‌طور مستقیم توسط هیچ ستاره‌ای به جز خورشید نمی‌توانند آشفته شوند. اگر خورشید از کنار ستارهٔ دیگری (یا یک ابر بزرگ مولکولی) بگذرد، دنباله‌دارها در مداری بیضی‌شکل و به سمت منظومهٔ خورشیدی به گردش در می‌آیند. اما سیارهٔ نپتون که بسیار نزدیک به کمربند کویپر است، نقش مهمی در ثبات مدار اجسام کمربند یا برعکس هل دادن اجسام به دورتر از مدار پیشین خود دارند.
ترکیبات شیمیایی دنباله‌دارهای بلند مدت و کوتاه مدت مشابه است، اگرچه ترکیبات سازندهٔ دنباله‌دارهای بلند مدت تمایل بیشتری به فرار دارند. دلیل این تفاوت می‌تواند سرچشمه‌گیری از ابر اورت یا کمربند کویپر باشد. در واقع در طول شکل‌گیری منظومهٔ خورشیدی، اجسام کوچک در بخش‌های درونی دیسک و در نزدیکی سیارات غول‌پیکر ساخته‌شدند. سپس این اجسام توسط نیروهای گرانشی از منظومهٔ خورشیدی خارج شدند و آن اجسامی که به‌طور کامل فرار کردند، ابر اورت را تشکیل دادند. آن دسته از اجسامی که نتوانستند فرار کنند و هیچ تعامل گرانشی با سیارات نداشتند، به عنوان اجسام کمربند کویپر باقی‌ماندند.
گردآورنده:فرحان مرادی
آنچه دیگران میخوانند:
