وقتی صحبت از سفر و تفریح میشود اولین چیزی که به ذهن میآید، دریا، چشمهای پای کوه، دشت یا جنگل و در یک کلام، رفتن به جایی باصفا و خوشآبوهوا است. اما طبیعت همیشه برای بشر شگفتیهای زیادی بههمراه دارد و هر آفریده خدا، رازها، فواید، و جذابیتهای خودش را دارد.
کویرنوردی که کمکم دارد جایش را در بین گردشگران ایرانی باز میکند، از این دست شگفتیها است که هر ساله گردشگران و کویرنوردان بسیاری برای قوطه ور شدن در دل کویر به این مناطق سفر می کنند. یکی از جاهای بکر و دیدنی ایران، کویر ورزنه است.
موقعیت جغرافیایی کویر ورزنه
فاصله شهر ورزنه تا اصفهان 105 کیلومتر است که البته بیشتر مسیر چهاربانده و مطلوب برای رانندگی است. کویر ورزنه در شرق اصفهان قرار دارد؛ در منطقهای که کشاورزی و البته مشکلات فعلی کمآبی آن معروف است.
این مسیر در امتداد زایندهرود قرار دارد و به تالاب معروف گاوخونی منتهی میشود و به همین دلیل در تمام مسیر با روستاهای زیادی مواجه خواهید شد که نشان از اهمیت آب در آبادانی دارند. بعد از تالاب جاده مناسبی وجود ندارد و ورزنه به نوعی در بنبست قرار دارد.
ورزنه شهر فرشتگان سفیدپوش
این شهر جالب و تاریخی به شهر «فرشتگان سفیدپوش» معروف است، زیرا بسیاری از زنان شهر هنوز به رسم گذشته چادری سفید از جنس پنبه و بدون نقشونگار میپوشند.
این سفیدپوشی بهدلیل کشت فراوان پنبه در منطقه، تاثیر دین زرتشت و مقیدبودن مردم شهر به رعایت حجاب و البته بهعنوان حفاظی در برابر گرمای کویر هنوز هم ادامه دارد.
مردم شهر، ساده و بیآلایش زندگی میکنند و بسیاری از محلهها و کوچهها هنوز بافت قدیمی و سنتی خود را حفظ کردهاند و از این لحاظ این شهر از یزد هم سنتیتر است. چند اقامتگاه سنتی و تمیز و نسبتا تمیز هم در شهر وجود دارد که میتوانید با پرداخت کرایهای مناسب لذت خوابیدن در خانهای سنتی و کویری را تجربه کنید.
بیشتر بخوانید:
مردم شهر علاقه و تعصب خاصی به شهرشان دارند و از کوچکترین ویژگیهای شهر با افتخار یاد میکنند.
کارگاه سفرهبافی خانم کبرایی پیرزن معروف ورزنهای و مجسمه او، برج کبوترخانه، و پارک ساحل رودخانه از دیدنیهای شهر هستند. این رودخانه از شورآبهای خودجوش و فاضلاب شهری جریان مییابد و به تالاب گاوخونی میریزد. این شورآبها قابلشرب نیستند و آب شهر از سرچشمههای کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری تامین میشود که فوقالعاده آب گوارایی است.
نان سنتی شهر به دو صورت معمولی و خشک بسیار خوشمزه است و صبحانهای رویایی برای شما رقم خواهد زد.
بهترین زمان حضور در کویر ورزنه
بهتر است صبح زود از اصفهان به سمت ورزنه حرکت کنید تا هم از گرمای هوا در امان بمانید هم از نظر زمانبندی به مشکل نخورید. برای دیدن و استفاده از شگفتیهای کویر ورزنه دو روز و یک شب اقامت در ورزنه کافی است.
البته یادتان باشد در اولین فرصت بعد از پایان سفرتان، ماشینتان را برای روشویی و زیرشویی دقیق به کارواش ببرید. ذرات نمک موجود در زیر و روی ماشینتان باید کامل شسته شوند تا از پوسیدگی ماشین جلوگیری شود.
جاذبه های دیدنی کویر ورزنه
چشمه آب گرم
شگفتانگیزترین دیدنیهای کویر ورزنه در خارج از شهر و در دل کویر قرار دارند که البته وجود راهنمایی محلی برای رفتن به این مکانها ضروری است.
نداشتن راهنما علاوهبر اتلاف وقت، خطر گمشدن در کویر و حتی مرگ را در پی دارد. یکی از این شگفتیها چشمه آب گرمی در روستای دستجرد و در حدود 35کیلومتری ورزنه است. این روستا از این لحاظ که با مقیاس تعداد کوچهها بیشترین مسجد در ایران را دارد، قابلتوجه است. چشمه آب گرم دستجرد برعکس اسم آن، گرم نیست.
آب بسیار خنکی از دل زمین میجوشد که در وسط تابستان و در دل کویر عجیب است. بسیاری از گردشگران در این چشمه که خواص پزشکی هم دارد، آبتنی میکنند. نکته جالب وجود ماهیانی بسیار کوچک در این چشمه است که بهآرامی به مردم نزدیک شده و چربیها یا جوشهای پوست آنها را میخورند و پوستشان را تمیز میکنند.
دریاچه نمک
حدود 30 کیلومتر دورتر، دریاچه نمک ورزنه یا معدن نمک خارا قرار دارد که نمک طعام و نمک صنعتی از آن استخراج میشود. برای رسیدن به این دریاچه عظیم باید از میان تعدادی تپه شنی رد شوید که در صورت شدتگرفتن وزش باد به هم نزدیک میشوند و جاده را پنهان میکنند و در صورت بروز طوفان، گاهی مسیر را میبندند و گردشگران را دچار دردسر میکنند.
به همین دلیل توصیه میشود برای رفتن به این دریاچه یا نقاط دیگر کویر حداقل با دو ماشین و دو گروه همسفر شوید و طناب و بیلچه و آب و مواد غذایی کافی همراه داشته باشید که در صورت بروز مشکل بتوانید همدیگر را حمایت کنید.
در طول مسیر تلفن همراه در بسیاری از نقاط آنتن ندارد و شما در بعضی قسمتهای کویر کاملا تنهایید. وقتی بادهای شدید ماسههای این تپهها را جابهجا میکنند، میتوان صحنههای بدیعی را دید که فقط در فیلمهای سینمایی مثل ایندیاناجونز دیدهاید.
ماسهها همچون ارواح سرگردان بهسمت شما حرکت میکنند و منظرهای بسیار ناب را پیش چشمانتان پدید میآورند.
هیجان رانندگی در دل کویر
اگر در مسیر برگشت از کویر ورزنه طوفان شن شدید نشده باشد و جاده هنوز باز باشد، هیجان رانندگی در میان این تپهها و احساس قدرت شنها در زیر ماشین تکرارنشدنی خواهد بود. قبل از رسیدن به حوضچههای نمک، باید از دشت نمکی وسیعی عبور کنید. نمکها در این دشت بهمرورزمان شکلهای هندسی جالبی به خود گرفتهاند که فرصت جالبی برای گرفتن عکسهای بدیع به شما میدهند.
خواص پزشکی دریاچه
تعدادی پلاستیک بههمراه داشته باشید، زیرا از داخل حوضچههای نمک میتوانید نمک خالص بردارید و به یادگار ببرید و در خانه مصرف کنید. مهمتر از اینها، حوضچهها و خواص درمانی آنها است. قدمزدن بدون کفش در این حوضچهها بهمدت 10 دقیقه یا بیشتر، امواج الکترونیکی مضر موجود در بدنتان را خارج میکند و احساس سبکی خاصی به شما میدهد. بعضی از گردشگران خارجی تا گردن در این آبها میخوابند تا از خواص پزشکی دریاچه بیشتر بهره ببرند.
سایت تفریحی تپههای شنی
در حدود 10کیلومتری کویر ورزنه سایت تفریحی تپههای شنی قرار دارد که در آنجا امکانات تفریحی همچون سافاری، موتورسواری، تختهسواری، شترسواری و تپهنوردی برای گردشگران مهیا شده است. هرکدام از این امکانات تجربه هیجانی خاص را به شما هدیه خواهد داد. البته اینجا باید دستبهجیب شوید و پول زیادی برای خانواده خرج کنید.
بهعنوان مثال، موتورسواری روی تپهها بهمدت حدود پنج دقیقه برای هر نفر، 40000 تومان هزینه دارد. بعد از استفاده از امکانات سایت تپههای شنی سری به شربتخانه سنتی و زیبای سایت بزنید و در کاسههای گلی شربتهای سنتی نوشجان کنید. تنوع و قیمت نسبتا منصفانه این شربتها (هر کاسه حدود 8000 تومان) از نکات قابلتوجه در این شربتخانه است. هر کاسه شربت برای دو یا سه نفر کافی است.
ستارهچینی از آسمان
اگر بخت یارتان باشد و هوا ابری یا غبارآلود نباشد، آسمان شب در کویر ورزنه بسیار زیبا است. ستارهها آنقدر به شما نزدیک میشوند که احساس میکنید میتوانید با دست آنها را بگیرید. در این منطقه ماه به زمین بسیار نزدیک است و بهراحتی میتوان کهکشان راه شیری را رصد کرد.
داشتن دوربینی حرفهای امکان گرفتن عکسهایی بینظیر را به شما خواهد داد. اگر هم دوربین حرفهای ندارید، از چشمان قدرتمندی که خدا به شما هدیه داده است و امکان لذتبردن از قرارگرفتن زیر میلیونها ستاره درخشان را به شما میدهد، استفاده کنید.
برای دیدن بهتر ستارهها حتما از شهر خارج شوید و در مکانی تاریک قرار بگیرید تا نور لامپها مزاحمتان نباشند. زیر آسمان کویر عظمت خلقت را بهتر درک خواهید کرد.
تالاب گاوخونی
تالاب گاوخونی در 30 کیلومتری ورزنه قرار دارد که البته بهدلیل مشکل کمآبی شکوه گذشته را ندارد و پرندگان مهاجر مثل فلامینگو هم کمتر به تالاب میآیند. روبهروی تالاب، کوه سیاه قرار دارد که به نظر میرسد در گذشتههای دور کوهی آتشفشانی بوده است.
وجود سنگهای سیاه حفرهدار شبیه سنگ پا تاییدکننده این نظریه است. بالارفتن از کوه کاری ساده و البته ورزشی مفرح است. در بالای کوه منظرههایی جالب از دشت خواهید دید و میتوانید سنگ پا یا سنگتیزکن چاقو هم با خود به یادگار ببرید. زمانی آب تالاب تا پای این کوه میرسیده است.
باوجود عقبنشینی شدید آب تالاب، اثرات آب هنوز قابلمشاهده است. کویر ورزنه علاوهبر میزبانی پرندگان مهاجر، زمانی زیستگاه حیواناتی چون آهو، گرگ و کفتار بوده است و کشت هندوانه نیز در منطقه رونق خاصی داشته است.
کاروانسرای عباسی
30 کیلومتر بعد از تالاب، یکی از 999 کاروانسرای معروف ساخت شاهعباس بهنام کاروانسرای عباسی معروفبه «قلعه خرگوشی» قرار دارد. کاروانسرا دارای چهار ورودی است و علاوهبر اتاقهای متعدد، سالنی بزرگ برای مراسم دارد.
کاروانسرا دو طبقه است که طبقه دوم قسمت شاهی و مخصوص شاه و بزرگان بوده است. وسط کاروانسرا، آب از دل چشمهای میجوشد. چوپانی خوشسلیقه باغ انار کوچکی در آنجا درست کرده است. بهدلیل دوربودن مسیر، سازمان میراث فرهنگی که حالا وزارتخانه شده است، هیچگونه حفاظتی از این ساختمان تاریخی به عمل نمیآورد.
بیشتر مسیر جادهای آسفالتی و البته بهشدت پراز چالهچوله است و بهندرت گردشگری حاضر می شود در این مسیر رانندگی کند. مکانیابی دقیق کاروانسرا باعث شده است در قسمت شاهی بادی بسیار خنک بوزد که در دل کویر بسیار عجیب است. بالارفتن از پلهها و رفتن به پشتبام کاروانسرا علاوهبر دیدی زیبا از بنا، نمایی جالب از کویر و مسیرهای احتمالی حرکت کاروانها به شما میدهد که بیبدیل است.
گاوچاه حاج ابراهیم
گاوچاه حاج ابراهیم در حدود 10 کیلومتری ورزنه است. این پیرمرد خوشذوق با خرید گاوهایی عظیمالجثه از سیستان و بلوچستان و تهیه قطعات و لوازم این کار، از گاوچاههای متروکه، این سنت قدیمی برای آبیاری مزارع در زمان کمآبی زایندهرود استفاده میکند. این اثر به ثبت یونسکو هم رسیده است.
نکته جالب وجود گاوی با اندامی عجیب است که با صدای حاج ابراهیم شرطی شده و فقط زمانی شروع به کار میکند که او آواز مخصوصش را بخواند. هیچ آواز یا ترانه دیگری یا حتی تهدید و شلاقزدن نمیتواند گاو را به حرکت در آورد. آداب ویژه آبکشی با گاو و ترانههایی که حاج ابراهیم میخواند دیدنی و شنیدنیاند.