به گزارش تیتربرتر؛ چک در سال های گذشته به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای نظام پرداخت از جایگاه ویژه اعتباری برخوردار بود ولی با روند رو به رشد چک های برگشتی طی سال‌های اخیر تا حدی از اعتبارش کاسته شد.
با جایگزینی چک‌های صیادی به‌جای چک‌های قدیمی، از یکسو شرایط صدور چک برای افراد بدحساب سخت‌تر شده و از سوی دیگر دریافت‌کننده چک می‌تواند با استعلام سوابق حساب و چک‌های برگشتی فرد صادرکننده، بابت نقد شدن چک دریافتی اطمینان خاطر بیشتری پیدا کند. بنابراین قبل از دریافت چک می‌توانید، سابقه حساب و تعداد چک‌های برگشتی صادرکننده چک را از بانک مرکزی استعلام بگیرید.
سامانه صیاد چیست؟
نسل جدید دسته چک های صادره که به دسته چک صیادی معروف هستند، ارتباط متقاضی دسته چک با شعبه را به ارتباط متقاضی با یک سامانه تغییر می دهند. بنابراین با کنار رفتن شعبه و عوامل انسانی، فرآیند اعتبارسنجی، صدور و رصد استفاده از چک کاملا مکانیزه می شود.
سامانه صیاد در پایان شهریور ماه سال 96 به عنوان سامانه صدور یکپارچه چک با هدف متمرکزسازی درخواست‌های دسته چک، امکان اعتبارسنجی صاحبان حساب و امضا، جلوگیری از اختصاص دسته‌چک به افراد فاقد صلاحیت و بدسابقه و همچنین اختصاص شناسه منحصر به فرد به هر برگ چک، توسط بانک مرکزی، راه‌اندازی شد تا اصلاح رویه و روال صدور دسته چک، یکسان سازی مولفه‌ها و خصیصه‌های محتوایی و امنیتی چک در شبکه بانکی اجرایی شود. از آن زمان به مرور بانک‌ها به سامانه متصل شدند تا مشتریان نیز بتوانند همزمان دسته چک‌های خود را تغییر داده و به دسته چک‌های صیادی تبدیل کنند.
بیشتر بخوانید: رفع سوءاثر چک‌های برگشتی
با راه‌اندازی این سیستم، بانک مرکزی موفق شد چک‌های یکپارچه صادر کند و همچنین اطلاعات چک به‌صورت آنلاین در دسترس متقاضیان قرار گیرد که امکان شناسایی و اعتبارسنجی را فراهم می‌کند. این سیستم سبب منحصر به فرد بودن چک و آنلاین بودن آن بدون در نظر گرفتن بانک صادرکننده می‌شود.
همچنین گفتنی است، با استقرار سامانه صیاد، اندازه و فرمت برگ چک برای همه بانک‌ها یکسان شده و ضمناً، اطلاعات هویتی صاحب چک به‌همراه شناسه استعلام در قالب یک بارکد دوبعدی روی چک درج شده که این موضوع، امکان سوءاستفاده‌های احتمالی را کاهش می‌دهد.
ویژگی های سامانه صیاد
یکی از مهمترین ویژگی‌های سامانه صیاد کاهش تنش اعتباری و افزایش قدرت نظارت بر فرآیند صدور چک‌ها است. با فعال شدن این سامانه عملا در بخش اعتبار پرداختی، امکان رصد جریان چک‌ها وجود دارد.
از ویژگی‌های دیگر دسته چک های سامانه صیاد می‌توان به حذف نقش شعب بانکی در صدور دسته چک اشاره کرد. در این سامانه دیگر شعب بانکی مرجع صدور دسته چک نیستند، بلکه فرد درخواست‌کننده دسته‌چک از طریق سامانه بانک مرکزی اعتبارسنجی شده و دسته چک برایش صادر می‌شود. دسته چک صیاد متحدالشکل است و تنها لوگوی بانک‌ها وجه تمایز آنها از یکدیگر است.
یکی دیگر از نکات قابل تامل چک صیادی داشتن شماره یکتا است. شماره یکتا یک شماره منحصر به فرد برای هر برگ چک است. این شماره به گیرنده چک امکان می‌دهد تا تنها با یک پیامک از میزان اعتبار فرد صادرکننده چک مطلع شود. باپیامک شماره یکتا به شماره‌ای که اعلام می‌شود، اطلاعات پایه فرد صادرکننده چک برای گیرنده چک ارسال می‌شود. هدف از این کار کاهش تنش‌های ناشی از صدور چک‌های بالامحل توسط افراد کم‌اعتبار است.
بیشتر بخوانید: نحوه استعلام از چک در روزهای کرونایی
همچنین با این سامانه ابعاد چک‌های مختلف دولتی و خصوصی در یک استاندارد مناسب قرار می‌گیرد و در نتیجه امکان جعل این چک کمتر خواهد شد. در این خصوص وجه تمایز، هریک از چک‌ها تنها درج نام و آرم بانک صادرکننده است. با صدور این نوع چک‌ها به محض آنکه اولین چک شخص برگشت بخورد، به‌دلیل وجود امکان استعلام و مطلع شدن افراد مبنی بر فاقد بودن اعتبار، بنابراین از اخذ چک‌های کسانی که بدحساب هستند اجتناب می‌شود و این می‌تواند بسیاری از پرونده‌های قضایی مرتبط را کاهش دهد.
روش استعلام چک صیادی
امکان استعلام هر برگ چک با توجه به شناسه استعلام تولیدی توسط بانک مرکزی، برای پذیرنده چک فراهم شده تا امنیت بیشتری در حوزه مبادلات چک ایجاد شود. هموطنان می توانند با ارسال شناسه استعلام ۱۶ رقمی مندرج در چک های صیادی به سامانه استعلام پیامکی این بانک با سرشماره ۷۰۱۷۰۱ و در قالب زیر از وضعیت اعتباری صادرکننده چک از نظر تعداد و مبلغ چک های برگشتی ثبت شده نزد بانک مرکزی مطلع شوند.
قالب ارسال پیامک استعلام
شناسه 16 رقمی مندرج بر روی چک*1*1
رنگ استعلام چک صیادی نشان دهنده چیست؟
استعلام صورت به‌صورت رتبه‌بندی بر اساس شاخص‌های رنگی به شما اطلاع داده می‌شود که جزئیات آن را باهم مرور می‌کنیم.
سفید: صادرکننده چک فاقد هرگونه سابقه چک برگشتی بوده یا درصورت وجود سابقه، تمامی موارد رفع سوء اثر شده است.
زرد: صادرکننده چک دارای یک فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵ میلیون تومان تعهد برگشتی است.
نارنجی: صادرکننده چک دارای دو الی چهار فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۲۰ میلیون تومان تعهد برگشتی است.
قهوه‌ای: صادرکننده چک دارای پنج تا ده فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعهد برگشتی است.
قرمز: صادرکننده چک دارای بیش از ده فقره چک برگشتی یا بیش از مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعهد برگشتی است.
شرایط دریافت دسته چک صیادی
فرد متقاضی دریافت دسته‌چک جدید با مراجعه به شعبه، ثبت اولیه درخواست صدور دسته‌چک را انجام می‌دهد و در صورت تأیید از سوی رئیس شعبه، درخواست او به منظور استعلام، به سامانه صیاد بانک مرکزی ارسال می‌شود. چنانچه فرد متقاضی دسته‌چک جدید “صیاد” ازنظر بانک مرکزی، واجد شرایط دریافت دسته‌چک باشد، درخواست او از سامانه صیاد به گروه صدور دسته‌چک به‌منظور شخصی‌سازی و چاپ چک ارسال و دسته‌چک جدید صادر خواهد شد.
گردآورنده: الهام خلیلی خو
