به گزارش تیتربرتر، یکی از دغدغه های جامعه کارگری همواره این بوده است که در طول سنوات خدمتی شان اضافه کاری داشته اند اما تأمین اجتماعی این اضافه کاری را در حقوق بازنشستگی تأثیر نداده است و این مسئله باعث نگرانی جمعی از کارگران شده است.
اضافه کاری چیست؟ نحوه محاسبه آن چگونه است؟
محول کردن کاراضافی یا همان “اضافه کار” به کارگر یک سری شرایط دارد و ماده 59 قوانین کار به آن پرداخته است. درباره‌ی نحوه محاسبه کار اضافی در این ماده آمده است که در صورت محول کردن اضافه کار به یک کارگر، می‌بایست 40 درصد مازاد بر دستمزد هر ساعت کارگر در شرایط عادی کار، پرداخت شود. برای احتساب مبلغ ریالی مزد اضافه کار، باید اول به محاسبه‌ی یک ساعت کار در شرایط عادی بپردازیم و بعد آن را در یک چهارم ضرب کنیم تا به این صورت دستمزد یک ساعت اضافه کاری که باید به کارگر پرداخت شود را به دست آوریم. ممکن است سوالاتی در خصوص ساعات کاری عادی برایتان پیش آید، در ادامه به این موضوع نیز خواهیم پرداخت.
میزان ساعات اضافه کاری که یک کارگر در طول یک روز می‌تواند انجام دهد، 4 ساعت است. البته در موارد خاص و بنا بر توافق کارگر و کارفرما بیش از این مقدار هم مجاز خواهد بود.
طریقه‌ی قانونی احتساب این دستمزد ها در مراجع حل اختلاف با نحوه اجرایی آن توسط کارفرمایان هماهنگ است. برای احتساب مزد روزانه باید مزد ماهیانه‌ای که برای کارگر در نظر گرفته شده بر 30 تقسیم شود. برای احتساب دستمزد ساعتی (کار عادی) باید هفت ساعت و بیست دقیقه را بر مزد روزانه‌ی کارگر تقسیم کنیم.
بیشتربخوانید: بیمه اجباری بهتر است یا بیمه اختیاری
چرا 7 ساعت و 20 دقیقه اضافه کار محاسبه می شود؟
زیرا در قانون کار، حداکثر هر کارگر (جز موارد خاص) باید در طول هفته 44 ساعت مشغول به کار باشد و زمانی که 44 ساعت را به 6 روز که کارگر در آن به کار کردن پرداخته (جز روز تعطیلی که عموما جمعه است) تقسیم کنیم، به این نتیجه خواهیم رسید که در هر روز کاری، کارگر هفت ساعت و بیست دقیقه از زمان خود را مشغول به کار است.
پس اصولا نحوه محاسبه اضافه کاری بر اساس دستمزد یک ساعت به اضافه 40 درصد می‌باشد.
توضیحی در خصوص ساعات کاری:
در قوانین کار، ماده 51 و تبصره هایی که دارد، آمده است؛ ساعات کاری مقدار زمانی می‌باشد که یک کارگر وقت و نیروی خود را برای انجام کار، در خدمت فرد کارفرما قرار می‌دهد.
در ماده 51، به صورت کلی نباید ساعات کاری یک کارگر از 8 ساعت در طول شبانه روز و 44 ساعت در طول هفته بیشتر باشد. البته موارد خاص نیز وجود دارند. در ماده 52 قوانین کار گفته شده در کارهای زیان آور و دشوار و زیرزمینی، ساعات کاری نباید از 6 ساعت در طول شبانه روز و 36 ساعت در طول هفته بیشتر شود. در تبصره ماده 51 آمده است که طرفین (کارفرما، کارگر و قائم مقام این دو) اجازه دارند که ساعت کاری را به صورت توافقی در بعضی روز ها کمتر و در بعضی روزها بیشتر تعیین کنند اما در یک هفته نباید از 44 ساعت، ساعات کاری بیشتر شود.
ساعات کاری باید در اوایل شروع فعالیت کارگاه، تنظیم شود و کارفرما و کارگر بر سر آن به توافق برسند. اگر زمانی کارفرمای یک کارگاه، که کارگاهش صبح فعالیت داشته است بخواهد این ساعت را به شب یا عصر انتقال دهد، می‌بایست دوباره بر سر این موضوع اعضای آن (کارگران و کارفرمایان) به توافق برسند. در شرایطی که یک کارفرما دلایل توجیه کننده کافی داشته باشد می‌تواند بر اساس ماده 26 قوانین کار، ساعات کاری را تغییر دهد.
ساعاتی که صرف خوردن صبحانه و ناهار می‌شود، شامل ساعات کاری نیست. ولی شایان ذکر است که اگر در یک کارگاه قبل از شروع فعالیت، روند دیگری در پیش گرفته باشند و قرار بر احتساب ساعاتی که صرف خوردن صبحانه و یا ناهار و شام می‌شود در ساعات کاری باشد، باید این روند و نحوه محاسبه استمرار یابد و به مرحله اجرا برسد. جالب است بدانید که آن دسته از شغل هایی که بعد از انجام کار عرفا به تعویض لباس و استحمام احتیاج دارند، این امور نیز برای آن ها جزو ساعات کاریشان محاسبه خواهد شد.
-
ساعات کاری در ماه رمضان:
ماده 150 قوانین کار یک نکته در مورد ساعات کار در ماه رمضان دارد که مربوط به اختصاص دادن یک زمان توسط کارفرما به کارگران جهت انجام فرایض دینی و یا خوردن سحری و افطاری است. این مدت زمان تعیین شده شامل ساعت کار می‌شود و در روند احتساب ساعات کاری، این زمان هم محاسبه می‌شود.
مطالب مرتبط:
-
دستمزد کار در روزهای تعطیلی:
در روز های تعطیلی دستمزد کار از همان ابتدا مانند اضافه کار محاسبه خواهد شد. به این صورت که دستمزد هر ساعت کار به علاوه‌ی 40 درصد اضافه بر دستمزد کار عادی پرداخت می‌شود. البته در برخی کارگاه ها از ابتدای فعالیت، این میزان اضافی (40 درصد) بیشتر تعیین شده است که اشکالی ندارد و این روال نیز معتبر است.
روش دیگری که با آن می‌توان اضافه کار را محاسبه کرد،محاسبه کار اضافی بر اساس مزد ماهیانه است که بر 192 ساعت تقسیم می‌شود و مزایای بیشتری را برای کارگران در بر دارد. این نحوه محاسبه با قانون مغایرت نداشته و مجاز است.
مرجعی که ضرورت اضافه کار و مدت زمان آن را تعیین می‌کند، اداره امور اجتماعی کار است. زمانی که کارگر با تمایل خودش مشغول به انجام اضافه کار شود، نیاز نیست فرد کارفرما پس از 48 ساعت موضوع را به نزدیک ترین اداره کار اطلاع دهد. فقط در شرایطی که کارفرما بر طبق لازم دانستن کار اضافی، به کارگران خود اضافه کار محول کند، این عمل (اطلاع به اداره کار) الزامی است.
نکات مهم در خصوص اضافه کار:
بر اساس قانون 83 هر گونه دادن کار اضافی (چه با تمایل خود کارگر یا چه بنا به ضرورت) به افراد نوجوان کمتر که از 18 سال سن دارند، غیر مجاز است و با کسانی که تخلف کنند قانون برخورد خواهد کرد.
کار اضافی برای کارگرانی که همه یا بیشتر از نصف ساعت کاری آن ها در ساعات 22 الی 6 بامداد است، بر طبق ماده 61 قوانین کار غیر مجاز است. در این قانون دادن کار اضافی به تمامی کارگرانی که کارهای سخت و خطرناک و شبانه دارند، ممنوع است.
توجه کنید که چون مزد یک ساعت کار اضافی 40 درصد بیشتر از مزد همان میزان کار معمولی است، پس نمی‌توان ساعاتی را که کارگر با تاخیر شروع به کار کرده و یا زودتر از زمان مقرر شده، از کارگاه خارج شده است را با کار اضافی تهاتر کرد. هر کدام از آن ها را باید به شیوه جداگانه محاسبه کرد.
در هنگام ضرورت، اگر کارگرانی که در حالت عادی شیفت صبح و عصر بوده اند، برای مشغول شدن به کار اضافی در شب طلبیده شوند، باید به این کارگران علاوه بر 40 درصد اضافی برای اضافه کار، 35 درصد هم جهت کار در هنگام شب پرداخته شود.
آیا اضافه کار در بازنشستگی محاسبه می شود؟
طبق قانون، ساعت اشتغال هر کارگر در روز 7 ساعت و 20 دقیقه است که معادل 44 ساعت فعالیت در هفته یا 220ساعت در ماه است. طبق قانون، هر ماه شمسی، 30روز است. طبق قانون وزارت تعاون و تامین اجتماعی، محاسبه حقوق فعالیت شاغلان در شب، روزهای تعطیل، ماموریت ها، بدی آب و هوا و کسر حقوق بیمه، تابع فرمول هایی در این زمینه است که طبق بخش نامه که چند سال گذشته بود از اضافه کار کارگران حق بیمه کسر می شد. اما با توجه به قانون برنامه پنجم توسعه مقرر شد که دیگر از اضافه کار حق بیمه کسر نشود.
محمدحسن زدا در صفحه شخصی خود در فضای مجازی مطالبی ویدئویی تحت عنوان "دانستنی‌های تامین اجتماعی" منتشر می‌کند.
وی درباره تاثیر اضافه کار بر حقوق بازنشستگی اظهار کرد: برخی مردم سوال می‌کنند که در طول سنوات خدمتی‌شان اضافه‌کاری داشته‌اند اما تامین اجتماعی این اضافه کار را در حقوق بازنشستگی تاثیر نداده، علت چیست؟
وی افزود: این تصمیم، تصمیم سازمان تامین اجتماعی نیست و این اتفاق فقط در بخش کارکنان دولت افتاد. اما در قانون برنامه پنجم توسعه ماده قانونی وجود دارد و در آن آمده است که دیگر از اضافه کار حق بیمه کسر نشود و به تامین اجتماعی پرداخت نشود. ولی دلیل نمی‌شود برای بیمه‌شدگان تامین اجتماعی که برای سال‌هایی از حقوقشان حق بیمه بابت اضافه کار کم می‌شده را جزو حقوق بازنشستگی‌شان نیاوریم.
قائم مقام سازمان تامین اجتماعی اضافه کرد: بخشنامه‌ای را صادر کرده‌ایم که فرمول خاصی دارد، بیمه‌شدگان نگران نباشند بابت آن سال‌هایی که حق بیمه از اضافه کارشان کسر شده محاسبات انجام و در حقوق بازنشستگی اثرگذار است.
گردآورنده: علی اکبر رضایی
آنچه دیگران می خوانند:
