به گزارش تیتربرتر؛ 29 مهر 1382 اولین دور مذاکره هسته‌ای ایران با حضور وزیران خارجه سه کشور اروپایی در کاخ سعدآباد تهران آغاز شد. حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی، به عنوان گفت‌وگو‌کننده ارشد هسته‌ای میزبان این وزیران شد و با جک استراو، دومینیک دوویلپن و یوشکا فیشر، وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان، به گفت‌وگو نشست. در آن دوره خاویر سولانا، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود.
مذاکرات هسته ای از سال 82 تا پایان 1400
بعد از آن، روحانی در سفرهایی به چند کشور اروپایی با مقامات این کشورها از جمله ژاک شیراک رئیس‌جمهور وقت فرانسه دیدار و گفت‌وگو کرد. سه وزیر اروپایی و حسن روحانی در ژنو در کنفرانسی خبری نتایج مذاکرات خود را اعلام کردند.
در نتیجه این مذاکرات، ایران اعلام کرد پروتکل الحاقی معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی را به اجرا می‌گذارد و به صورت داوطلبانه گازدهی به سانتریفیوژهای مرکز غنی‌سازی نطنز را برای مدت محدود تعلیق می‌کند. انگلیس و فرانسه هم متعهد شدند تا از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل جلوگیری کنند.
کمال خرازی وزیر وقت امور خارجه ایران، محمد البرداعی مدیرکل وقت آژانس و محمدجواد ظریف نماینده وقت ایران در سازمان ملل مذاکراتی در این باره انجام دادند. در این مذاکرات ایران پذیرفت که غنی‌سازی اورانیوم را به طور داوطلبانه متوقف کند و به گفت‌وگو بر سر برنامه هسته‌ای خود ادامه دهد. علی‌اکبر صالحی، سفیر و نماینده دائم وقت ایران در آژانس در اواسط دولت هشتم بود. اولین گفت‌وگوهای اتمی با حضور صالحی انجام شد.
تا 24 آبان 1383 ایران و غرب بر سر برنامه هسته‌ای به دو توافق‌نامه و یک بیانیه رسیدند.
مانع اصلی مذاکرات برجام
تهران مایل است تحریم‌ها با احیای توافق هسته‌ای لغو شده و به آن کشور اجازه داده شود تا صادرات نفت خود را به شدت افزایش دهد. این موضوع زمانی روی می‌دهد که روسیه متحد ایران قادر به صدور نفت به کشور‌های اروپایی که آن را بر سر اوکراین تحریم کرده‌اند نخواهد بود.
بحران‌های دیپلماتیک متداخل کشور‌هایی از سراسر جهان را با طیف وسیعی از روابط و برنامه‌های پیچیده به سوی خود جذب کرده اند.
روسیه تلاش کرده از حمایت خود برای احیای توافق هسته‌ای ایران به عنوان اهرمی برای به حداقل رساندن تاثیر تحریم‌ها به دلیل تهاجم خود به اوکراین استفاده کند. بحران جنگ در اوکراین و مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی همزمان با یکدیگر پیش می‌روند. در اینجا باید پرسید هر یک از بازیگران اصلی شطرنج جهانی از یکدیگر چه می‌خواهند و چرا؟
نقش بایدن در مذاکرات برجام
دولت بایدن به شدت خواهان احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) است که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ امریکا را از آن خارج ساخت.
این توافق باعث می‌شود تحریم‌های وضع شده علیه ایران در ازای محدود کردن برنامه هسته‌ای آن کشور لغو شوند. برای ایالات متحده این به معنای بازگشت نفت ایران به بازار است، زیرا بحران انرژی ناشی از تحریم‌های روسیه به دلیل تهاجم روسیه به اوکراین آشکار می‌شود.
به گفته مقام‌های امریکایی، علیرغم جنگ اوکراین ایالات متحده هم چنان «به تعامل» درباره موضوع توافق با ایران ادامه می‌دهد. با این وجود، امریکا به صراحت اعلام کرده که به خواسته‌های روسیه مبنی بر ادامه روابط تجاری و سرمایه‌گذاری کامل با متحد خود ایران نمی‌پردازد. درعوض، امریکا به روسیه اجازه می‌دهد تا هم چنان که توافق هسته‌ای اولیه ایران در سال ۲۰۱۵ اجازه می‌داد به تامین تجهیزات برای نیروگاه هسته‌ای بوشهر در ایران ادامه دهد.
مطالب مرتبط:
واکنش بریتانیا و اتحادیه اروپا به پایان مذاکرات برجام
بریتانیا، فرانسه و آلمان سه قدرت اصلی اروپایی به سختی تلاش کرده‌اند تا توافق هسته‌ای را با «فوریت» احیا کنند تا به زعم خود از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای جلوگیری نمایند.
آنان مسکو را متهم کرده‌اند که به دنبال سوء استفاده از مذاکرات هسته‌ای در وین برای فرار از برخی تحریم‌های اعمال شده بر سر بحران اوکراین است و هشدار داده‌اند اقدامات روسیه باعث افزایش خطر احتمال فروپاشی توافق هسته‌ای با ایران می‌شود. تحریم‌های نفتی غرب علیه روسیه باعث می‌شود شکاف انرژی پر شود بنابراین سه قدرت اروپایی مشتاق بازگشت نفت ایران پس از حصول توافق هسته‌ای تازه هستند.
«بوریس جانسون» هم چنین با مقام‌های عربستان سعودی و امارات متحده عربی گفتگو خواهد کرد، زیرا او به دنبال پایان دادن به «اعتیاد» غرب به نفت و گاز روسیه است. بریتانیا در این تلاش در حال هماهنگی با ایالات متحده است.
«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه روز سه شنبه در مسکو با «حسین امیرعبداللهیان» همتای ایرانی و متحد خود دیدار کرد.
لاوروف گفته بود این که مسکو تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ایران را مسدود می‌کند، صحت ندارد.
او هم چنین گفته بود که از آمریکا «ضمانت کتبی» دریافت کرده مبنی بر این که تحریم‌ها علیه مسکو به دلیل جنگ اوکراین مانع همکاری در چارچوب توافق با ایران نخواهد شد و به روسیه اجازه می‌دهد به تجارت هسته‌ای با ایران ادامه دهد. به نظر می‌رسد نزدیکی روسیه به ایران به هموار شدن شرایط برای حصول توافق هسته‌ای کمک کرده است.
در همین حال، روسیه کماکان خواستار کسب «تضمین‌های امنیتی» از اروپا و ایالات متحده در مورد گسترش پیش روی ناتو به سوی شرق اروپا است.
واکنش ایران به پایان مذاکرات برجام
تهران مایل است تحریم‌ها با احیای توافق هسته‌ای لغو شده و به آن کشور اجازه داده شود تا صادرات نفت خود را به شدت افزایش دهد.
این موضوع زمانی روی می‌دهد که روسیه متحد ایران قادر به صدور نفت به کشور‌های اروپایی که آن را بر سر اوکراین تحریم کرده‌اند نخواهد بود. ایران می‌تواند شکاف ایجاد شده را پر کند.
ایران از موضع روسیه در مورد توافق هسته‌ای دفاع کرده و اعلام نموده که مسکو «هیچ مانعی ایجاد نکرده» و به ایفای «نقش بسیار مثبت و سازنده» ادامه خواهد داد.
با این وجود، ایران هم چنین مشتاق دریافت تضمین‌هایی از سوی ایالات متحده است مبنی بر آن که رئیس جمهور آینده آمریکا از توافق هسته‌ای احیا شده خارج نشود.
عربستان سعودی به شکلی ناگهانی بسیار محبوب شده، زیرا کشور‌های غربی با کمبود انرژی روسیه روبرو هستند.
علاوه بر سفر جانسون، بایدن مشتاق آن است که پادشاهی سعودی نفت بیش‌تری تولید کند و قیمت جهانی را پایین نگه دارد.
با این وجود، روابط بین ایالات متحده و عربستان سعودی که بایدن آن را دولتی «سرکش» خوانده در سطح پایینی قرار دارد.
در همین حال، امارات متحده عربی و اسرائیل متحد نزدیک آمریکا در حال لابی کردن با ایالات متحده برای تنظیم یک استراتژی تازه امنیتی در خاورمیانه هستند که دفاع موشکی بیشتر و به اشتراک‌گذاری اطلاعات را شامل می‌شود.
آنان بر این باورند که اگر توافق با ایران احیا شود تهران می‌تواند از افزایش درآمد نفتی خود برای تامین مالی گروه‌های حامی خشونت در سراسر خاورمیانه استفاده کند.
شیخ «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر با تمام طرفین در حال رایزنی است. او روز شنبه با همتای ایرانی خود و سپس با «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا گفتگو کرد.
انتظار می‌رود او یکشنبه در مسکو با لاوروف درباره مذاکرات هسته‌ای ایران و بحران اوکراین گفتگو کند.
واکنش آمریکا پایان مذاکرات برجام
ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا عصر چهارشنبه به وقت محلی در جمع خبرنگاران درباره مسایل باقیمانده در مذاکرات وین و اینکه آیا قابل حل هستند، افزود ما فکر می کنیم مسایل باقیمانده قابل حل هستند و همانطور که قبلا اعلام کردیم ما پیشرفت قابل توجهی بدست آورده ایم و به یک توافق احتمالی نزدیک هستیم. اما هنوز به این نقطه نرسیده ایم.
وی در عین حال گفت که ما در مورد تعداد یا هویت این مسایل توضیح نخواهیم داد زیرا در مرحله حساسی قرار داریم و می خواهیم همه اقدامات لازم را انجام دهیم تا ببینیم امکان بازگشت متقابل به پایبندی وجود دارد یا خیر.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بار دیگر با بکارگیری تاکتیک ضرب الاجل های ساختگی با توجه به پیشرفت های برنامه هسته ای ایران مدعی شد با توجه به پیشرفت های هسته ای ایران، زمان بسیار کمی باقی مانده است و فراتر از این زمان باقی مانده، مزیت های هسته ای برجام به دلیل پیشرفت های هسته ای ایران از بین خواهد رفت.
وی مدعی شد این مساله ای است که باید فورا به آن رسیدگی شود. ما همچنان معتقدیم بازگشت متقابل به پایبندی به برجام در راستای منافع ما است و در آینده ای نزدیک خواهیم دید که می توانیم به این توافق دست یابیم یا خیر.
توافق نهایی وین در انتظار تصمیمات سیاسی ایالات متحده آمریکا در خصوص چند موضوع باقیمانده مهم و کلیدی است.
حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان امروز در حاشیه مراسم جشن دیپلماتیک نوروز ١٤٠١ که با حضور سفرا و روسای نمایندگی های خارجی مقیم تهران برگزار شد، اظهار داشت: چهار موضوع به عنوان خط قرمز خودمان در مذاکرات نزدیک به نهایی خودمان پیش رو داشتیم از چهار موضوع در سه هفته گذشته دو موضوع تقریبا حل شده است و به مرحله توافق رسیدیم اما دو موضوع از جمله تضمین اقتصادی همچنان باقی مانده است.
وزیر خارجه تصریح کرد: اگر طرف آمریکایی اراده لازم را برای حل و فصل دو موضوع باقی مانده داشته باشد آماده هستیم در نخستین فرصت با حضور وزرا در وین روز جمع بندی و تصمیم نهایی را داشته باشیم و به نقطه پایانی توافق برسیم.
وی با اشاره به ضرورت برداشتن گام‌های ملموس و اعتماد ساز از سوی ایالات متحده آمریکا خاطر نشان کرد: اگر امروز طرف آمریکایی دو مطالبه باقیمانده ما را محقق کند فردا آماده حضور در وین خواهیم بود.
آنچه دیگران می خوانند:
گزارش از علی اکبر رضایی
