به گزارش تیتربرتر؛ سال ۱۳۸۶ بود که دولت محمود احمدی‌نژاد با استناد به افزایش میزان قاچاق و نرسیدن یارانه به دست نیازمندان واقعی و برای مهار میزان مصرف بنزین دست به سهمیه بندی بنزین زد .
جزئیات ممنوعیت خرید و فروش فرآورده های نفتی
بر اساس مواد (۹) و (۱۶) «ضوابط اختصاصی فرآورده‌های نفتی» از قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، خرید و فروش فرآورده‌های نفتی یارانه‌ای (نرخ اول و دوم) از طریق سهمیه شخص دیگر مانند خرید و فروش از محل سهمیه کارت هوشمند سوخت وسائط نقلیه، ممنوع است.
در صورت احراز تخلف توسط مراجع صالح رسیدگی، علاوه بر مسدودی کارت هوشمند سوخت، متخلف مشمول جریمه‌ای معادل ۲ تا چهار برابر ارزش فرآورده (به نرخ بین‌المللی ماه مربوطه) خواهد شد.
بر این اساس و با توجه به اطلاع‌رسانی به عمل آمده، اشخاص حقیقی و حقوقی دارنده وسائط نقلیه باید به‌منظور پیشگیری از هر گونه سوء استفاده احتمالی، تمهیدات لازم را در حفظ، نگهداری و عدم واگذاری به غیر کارت هوشمند سوخت وسیله نقلیه به عمل آورده و مسوولیت هرگونه خرید یا فروش غیرقانونی سهمیه سوخت برعهده آنان خواهد بود.
افزایش قیمت بنزین در راه است؟
در این راستا بود که هر لیتر بنزین سهمیه بندی به قیمت ۱۰۰ تومان و هر لیتر بنزین آزاد به قیمت ۴۰۰ تومان عرضه شد. مرحله بعدی افزایش قیمت بنزین در ۲۸ آذر ۱۳۸۹ با اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها در ایران کلید خورد و هر لیتر بنزین سهمیه‌ای به ۴۰۰ تومان و بنزین آزاد ۷۰۰ تومان افزایش یافت. افزایش بعدی قیمت بنزین در سال ۱۳۹۳ در دولت تدبیر و امید با اجرای مرحله دوم هدفمندسازی یارانه‌ها در ایران هر لیتر بنزین سهمیه‌ای را به ۷۰۰ تومان و بنزین آزاد ۱۰۰۰ تومان رساند؛ که با تک نرخی شدن بنزین در سال ۱۳۹۴ به قیمت ۱۰۰۰ تومان پرونده بنزین سهمیه‌ای بسته شد. در ۲۴ آبان ۱۳۹۸ ، نرخ هر لیتر بنزین سهمیه‌ای ۵۰ درصد افزایش یافت و به ۱۵۰۰ تومان رسید و قیمت بنزین آزاد که قبلاً هر لیتر ۱۰۰۰ تومان بود سه برابر شده و به ۳۰۰۰ تومان رسید. این اتفاق با واکنش افکار عمومی همراه شد و زنجیره ای از حوادث تلخ را در ایران رقم زد.
قیمت بنزین در شرایط کنونی نیز با احتساب ۶۰ لیتر بنزین سهمیه ای برای هر خودرو برابر با ۱۵۰۰ تومان است. بنزین آزاد نیز به نرخ سه هزار تومان عرضه می شود. با این حال زمزمه تغییر روند تخصیص بنزین از خودرو به فرد و ایجاد شرایطی برای معامله بنزین مازاد افراد در قالب سامانه‌ای نشان از آن دارد که دولت قصد دارد وارد دوره‌ای تغییری در این حوزه شود.
هر چند مقامات دولتی و نمایندگان مجلس اعلام می کنند افزایش قیمت بنزین در راه نیست اما مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی تاکید کرده است این اقدام بدان معناست که دولت می‌خواهد به دست مردم قیمت بنزین را افزایش دهد .
از سوی دیگر مرتضی عزتی نیز ورود جمعیتی هشتاد و چهار میلیون نفری ایران به عرصه خرید و فروش بنزین را اقدامی ناگوار می‌داند. آنچه مهم است اینکه افزایش قیمت بنزین در آبان موجی تورمی را به اقتصاد ایران تحمیل کرد . عبدالناصر همتی، پیامد این اتفاق را رشد دوباره قیمت ها در بازار ارز و مسکن دانست و تاکید داشت این اتفاق زمینه را برای بروز بحران مهیا نمود.
در شرایط کنونی دولت همزمان حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی را نیز در دستور کار دارد از این رو نگرانی‌ها در خصوص ورود موج تورمی جدید به اقتصاد بالاست.
معاون برنامه ریزی وزارت نفت گفت: این که آغاز اجرای طرح آزمایشی بنزینی دولت، اوایل بهمن باشد یا چند روز دیگر در حال بررسی است.
هوشنگ فلاحتیان افزود: شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، در حال تهیه زیرساخت‌های لازم نرم افزاری و سخت افزاری است و هر زمان که این زیرساخت‌ها آماده شود، اجرای طرح «بنزین برای همه» را انجام خواهد داد.
وزارت اقتصاد، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، بانک مرکزی، وزارت ارتباطات و سازمان پدافند غیرعامل، در اجرای این طرح مسئولیت‌هایی دارند که باید مجموعه‌ای از اقدامات را به صورت هماهنگ انجام دهند تا نتیجه نهایی حاصل شود.
روز ششم دی، جواد اوجی وزیر نفت، اعلام کرده بود، طرح دولت برای اختصاص بنزین به افراد بر حسب کدملی به جای اختصاص این حامل انرژی بر حسب پلاک خودروها، در دو جزیره کیش و قشم، به صورت آزمایشی و با اختصاص ۱۵ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی به هر فرد، آغاز خواهد شد و در صورت کسب نتیجه مطلوب، با تایید تیم اقتصادی دولت در سراسر کشور قابل اجرا خواهد بود.
سیدمحسن دهنوی عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی درباره علت در نظر گرفتن این طرح گفته است: دولت سالانه ۱۲۴ هزار میلیارد تومان یارانه بنزین پرداخت می‌کند که ۶۰ درصد آن برای ۴ میلیون خانوارِ دارای بیش از دو خودرو است. ۱۴ میلیون خانواده بی‌خودرو هیچ سهمی از این یارانه نمی‌برند.
پیش بینی می‌شود در صورت موفق بودن اجرای طرح آزمایشی دولت در دو جزیره کیش و قشم، با اجرای آن به صورت سراسری، سالانه به هر خانواده با جمعیت چهار نفری، حدود یک میلیون و صد هزار تومان یارانه بنزین برسد؛ این یارانه اکنون فقط به افراد دارای خودرو پرداخت می‌شود.
مطالب مرتبط:
قیمت واقعی بنزین در ایران چقدر است؟
مثلاً بنزین، آدم‌های متمول که هر کدام چند ماشین دارند، بیشتر استفاده می‌کنند. ۲۰ هزار تومان قیمت بنزین است، ۳ هزار تومان می‌خرد، ۱۷ هزار تومان از مابه‌التفاوت یارانه بیشتر استفاده می‌کند اما روستایی که خودرو ندارد از یارانه چیزی گیرش نمی‌آید و از همه بدتر این یارانه مخرب تولید است.
معاون سازمان برنامه و بودجه گفت: با ادامه سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی دولت برای تامین ارز کالاهای اساسی اقدام به خرید از سامانه نیما می‌کند و این کار منجر به چاپ پول و تحمیل تورم به مردم می‌شود.
حمید پورمحمدی درباره این که تأمین ارز ترجیحی چگونه باعث تورم می‌شود، گفت: موضوعی که در افزایش خالص دارایی خارجی بانک مرکزی وجود دارد و وقتی آن را می‌کاویم، می‌بینیم زمان آن نیست که خالص دارایی خارجی افزایش یابد. به خاطر اینکه دولت می‌خواهد سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی را ادامه دهد و چون ارز در دسترس ندارد. ارزهای نفتی به اندازه مخارج نیست. بنابراین ارز مورد نیاز را در بازار نیما به قیمت ۲۴ هزار تومان می‌خرد و به واردکننده ۴ هزار و ۲۰۰ تومان می‌فروشد. ۲۰ هزار تومان مابه‌التفاوت می‌دهد. از کجا می‌دهد؟ اینجا چاپ پول می‌شود. شاید بگویید دولت این کار را می‌کند؟ بله، دولت است.
وی افزود: برای همین بیان می‌کنیم زمان ارز ۴۲۰۰ منقضی شده، زمانی ارز ۳ هزار تومانی سرکوب شده بود قیمت را ۴۲۰۰ تعیین کردند که بازار نفس بکشد اما اکنون نرخ ارز ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان است؛ ارز ۴۲۰۰ معنادار نیست. این ارز دچار فساد است. وقتی فاصله قیمتی ۴۰۰ تا ۵۰۰ درصدی میان دو نوع ارز شکل می‌گیرد هر کاری بکنید در آن فساد به وجود می‌آید اگر تمام ابزارهای نظارتی را به کار بگیرد فساد دارد. کالا را در بنادر و انبارها نگه می‌دارد، آن را تبدیل به محصول کرده و صادر می‌کند. به عبارت دیگر قاچاق می‌کند.
وی ادامه داد: یک کیسه گندم را در نظر بگیرید، وقتی برای شما، هر کیلو واردات آن ۱۰ هزار تومان آب می‌خورد. شما آرد آن را ۶۰۰ تومان می‌فروشید مابه‌التفاوتی که دارد باعث می‌شود قاچاق صورت بگیرد. اینکه گندم است، ببینید در دارو چه اتفاقی می‌افتد. کافی است یک کیف قرص را از کشور خارج کنید. یا یک نفر خارجی را درمان کنید پول را هدر داده‌اید. بدتر از همه اینکه ناعادلانه است. وقتی پول فراوان داشته باشید و کالا ارزان باشد بیشتر مصرف می‌کنید. به خصوص اینکه پول‌دارها از کالای ارزان بیشتر استفاده می‌کنند. یعنی یارانه بیشتری از این مصرف عایدش می‌شود.
پورمحمدی اضافه کرد: مثلاً بنزین، آدم‌های متمول که هر کدام چند ماشین دارند، بیشتر استفاده می‌کنند. ۲۰ هزار تومان قیمت بنزین است، ۳ هزار تومان می‌خرد، ۱۷ هزار تومان از مابه‌التفاوت یارانه بیشتر استفاده می‌کند اما روستایی که خودرو ندارد از یارانه چیزی گیرش نمی‌آید و از همه بدتر این یارانه مخرب تولید است. به‌عبارت دیگر فرض کنید امکان تولید چای در کشور وجود دارد، اگر چای خارجی با قیمت ارز آزاد وارد شود امکان رقابت بین چای داخلی و چای خارجی وجود دارد، اما اگر شما چای خارجی را با قیمت ارز ترجیحی یا با یارانه ۲۰ هزار تومان وارد کنید، دیگر چای داخلی قدرت رقابت ندارد.
وی تصریح کرد: تولیدکننده چای داخلی زیر پای واردات ارزان له می‌شود، یا برنج، گندم یا دانه روغنی و سایر اقلام نیز همین‌طور است. خب، اگر قرار است کمکی به تولیدکننده شود، خودمان کمک کنیم. باید سیاست ارز ترجیحی تغییر کند. به عنوان نمونه در دشت گلستان با حمایت‌های مالی، دانه‌های روغنی کاشته شود. نتیجه می‌گیریم ارز ترجیحی رانتی، فسادزا، غیرشفاف، مصرف آن بین دهک‌ها به طور کامل غیرعادلانه است و در نهایت مخرب تولید و عامل قاچاق است.
آنچه دیگران می خوانند:
گزارش از علی اکبر رضایی
