به گزارش تیتربرتر؛ جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۹۵، برابر ۵۱۷۳۳ نفر بودهاست. شهرستان مهریز از شمال به شهرستان یزد، از جنوب به شهرستان شهربابک و شهرستان انار استان کرمان و شهرستان مروست از غرب به شهرستان تفت و از مشرق به شهرستان بافق محدود میشود. مرکز این شهرستان شهر مهریز است که در ۳۵ کیلومتری جنوب شهر یزد قرار دارد.
تاریخ مهریز

این شهر در دوران حکومت ساسانیان یعنی حدود ۱۶۰۰ سال قبل منطقه ای بود که در قسمت جنوبی دشت یزد و جنوب شرق شیرکوه قرار داشت و قنات هایی هم در آن وجود داشت که سرچشمه آن ها ۴۰ کیلومتر آن سوتر بود. محققان معتقدند که دختر انوشیروان ساسانی به نام مهرنگار دستور احداث و ایجاد این قنات ها را در این منطقه داده است که با گذر از یک مسیر نسبتا کوتاه به سرچشمه آن می رسیدند و بعد از اینکه این قناتها سبب آبادانی روستاهای این منطقه شدند و رونق نسبی برای این نقطه بوجود آوردند فرماندهان و امرای زیر دست این بانو و شاهزاده ساسانی به روستای جدید نام مهرگرد دادند و مهرگرد در گذر زمان به مهریجرد تبدیل شد و رفته رفته به مهریز معروف شد.
جمعیت این مهریز ۵۱۷۳۳ تن است و از شمال با یزد، از جنوب با شهربابک و اناراستان کرمان و شهرستان خاتم، شهرستان تفت در غرب و شهرستان بافق در مشرق همسایگان این شهرستان هستند و آن را در برگرفته اند. این شهرستان در ۳۵ کیلومتری جنوب شهر یزد است. شهرستان مهریز در بخش مرکزی شامل چند منطقه است مثل: بیدک یا مزویر آباد، بغداد آباد، مهر پادین، استهریج و منگاباد.
در ساخت خانه های مهریز اقلیم منطقه نقش زیاد و موثری داشته و با هدف جلوگیری از نور آفتاب خانه های مهریز را طوری می ساختند که در جهت خلاف نور بوده و دیوارهایی بلند که یک طرف خانه ها را در سایه قرارمی داد این مشکل را در این منطقه حل می کرد. جالب است بدانید که در گذشته درِ خانه های مهریز هم مثل بعضی نقاط دیگر دو تا کوبه داشت که یکی مخصوص زنان و دیگری مخصوص مردان بود.
سطح ایوان و حیاط خانه ها دو یا سه پله پایین تر از سطح کوچه بود که سبب ایجاد محیطی خنک در تابستان ها بود. حیاط ها بیشتر چهارگوشه بودند و در هر گشه یک اتاق به مناسبت های مختلف درست شده بود در شمال و شرق، اتاق های زمستانی بودند که آفتابگیر بودند و در سمت جنوب یا غرب تالار یا مهمان خانه ساخته شده بود. بطور کلی دلیل اصلی در ترکیب معماری سنتی و سبک خاص آن شرایط جغرافیایی منطقه و محیط کویر است.
جاهای دیدنی مهریز یزد

کوه ریگ
در این شهر جایی دیدنی هست که به کوه ریگ معروف شده. محلیها به آن کوریگ هم میگویند. کوه ریگ در محله بغدادآباد قرار دارد. تا به پایین کوه برسیم و ماشین را پارک کنیم، خیابانهای زیبای زیادی، با معماری کویری و ردیف درختان دیدهایم. آن بالا دور ما را کوه گرفته، اما مسیر ماسهای جذابی میان کوهها شکل گرفته که به پاتوق تفریحی تبدیل شده.
مردم از بالای ماسهها به پایین سر میخورند و در بین آنها، دستهای هم هستند که نه برای خوشگذرانی که برای درمان این کار را انجام میدهند. بعضیها باور دارند داغی ماسهها پادردشان را تسکین میدهد و به نیت درمان به کوه ریگ میآیند.
بعد از سرسرهبازی روی ماسههای نرم و تماشای منظره دلپذیر شهر از آن بالا، کمکم وقت رفتن میرسد. اما برج کبوترخانه و آب انبار را نباید فراموش کرد. این جاهای تاریخی کنار کوه ریگ قرار گرفتهاند.
قلعه مهرپادین
مجموعه مهرپادین از قرن ۸ قمری بهجا مانده. در این مجموعه قلعه، آب انبار، حمام، بازار، چاه قنات و خانههای خشتی وجود دارد. االبته قلعه مهرپادین، سکونتگاه دائمی مردم نبوده و فقط موقعی که خطری تهدیدشان میکرده، در قلعه پناه میگرفتند.
این بنای خشتی و کاهگلی، یکی از زیباترین آثار تاریخی استان بهحساب میآید، اگرچه در بعضی از روزهای سال در آن بسته است و فقط از بیرون میشود تماشایش کرد.
مسجد جامع مهرپادین
از قلعه مهرپادین تا مسجد جامع مهرپادین حدود ۱۰ دقیقه با ماشین فاصله داریم. مسجد جامع بین خیابانهای مصطفی خمینی و جمهوری قرار گرفته.
باغ پهلوانپور
از قعله مهرپادین که ماشین را روشن کنیم، ۱۰ دقیقه بعد در خیابان مطهری به باغ پهلوانپور میرسیم. پهلوانپور در دوره قاجار و به سبک باغ ایرانی ساخته شده. دیوارهایش بلند است و آب در طراحی آن نقش پررنگی دارد. قبل از هر کاری باید ۳ هزار تومان بپردازیم و بلیط بخریم. ورودی باغ ما را یاد قلعههای قدیمی میاندازد.
در باغ پهلوانپور ساختمان کوشک یا شربتخانه، بنای زمستانخانه و ساختمان سرایداری را ساختهاند. عمارت کوشک سه طبقه است و تزیینات کلاهفرنگی آن توجهمان را جلب میکند. اگر بهار یا تابستان به اینجا بیاییم، آب قناتی که از دل باغ میگذرد، در میان چنارهای بلند و قدیمی آنجا حسابی حالمان را جا میآورد.
سرو کهنسال
حتما شنیدهاید که در استان یزد درخت سرو کهنسال زیاد است، مثل سرو ابرکوه که بعضیها میگویند زرتشت آن را کاشته. یکی از این سروهای پیر هم در مهریز قرار گرفته. سرو کهنسال مهریز در پارک سرو قرار گرفته و فاصلهاش تا قلعه مهرپادین با ماشین ۴ دقیقه است.
مطالب مرتبط:
قلعه زیبای سریزد

قلعه سریزد: با یک ربع رانندگی از مهریز به روستای سریزد میرسیم که خیلی دیدنیست. یکی از جاهای خیلی معروف سریزد، ارگ سریزد است که عمرش به دوره ساسانی میرسد. این قلعه سه طبقه را با خشت و گل ساخته بودند و در آن زمان، ورودی شهر یزد بوده.
قلعه سریزد بعد از گذشت این همه سال، هنوز تماشاییست و معماری جذابش توجهمان را جلب میکند. اگر بدانیم اینجا بزرگترین بانک دنیا در دوره ساسانی بوده، جالبتر هم میشود. قلعه را در خیابان قلعه سریزد پیدا میکنیم و برای دیدن آن باید ۲ هزار تومان بلیط بخریم.
آب انبار پای برج: بعد از دیدن قلعه سریزد، میتوانیم قدمزنان و ۱۰ دقیقهای به آب انبار پای برج برسیم. مردم از دوره افشار تا قاجار از این آب انبار استفاده میکردند.
چند آبانبار دیگر هم در سریزد وجود دارد که باتوجه به شرایط جغرافیایی این منطقه، نیاز مردم را به آب در گذشته برطرف میکردهاند، مثل آب انبار سریزد، چهاربادگیره و حاج علی.
مجموعه تفریحی باغ آهو: از دیدن جاهای تاریخی که خسته شدیم، میتوانیم به باغ آهو برویم. این باغ هم سر بزرگترها را گرم میکند و هم بچهها را. باغ آهو در مسیر مهریز به سریزد قرار گرفته. گذشته از آهو و گوزن ایرانی، گوسفند، قوچ و ۱۲۰ نوع پرنده مثل قو و طاووس در این باغ زندگی میکنند. خوبی باغ آهو این است که اگر خسته و گرسنه شدیم، رستوران و کافیشاپ هم دارد. برای بازدید از این باغوحش باید بلیط ۷ هزار تومانی بخریم.
اقامتگاه بوم گردی سرای جهانگرد مهریز

این اقامتگاه در نزدیکی باغ پهلوان پور مهریز است و فضای سر سبز و زیبایی دارد و چشم انداز زیبایی که هر گردشگری را به خود جذب می کند. این اقامتگاه دارای امکانات رفاهی مناسبی است.
یکی دیگر از دیدنی های مهریز که تعداد آن هم کم نیست مساجد و اماکن مذهبی این شهرستان است. از زیارتگاه ها امامزاده شاه صفی الدین محمد، زیارتگاه سید غیاث الدین است و مساجد این استان که در شهر مهریز وجود دارد می توان مسجد جامع بنافت، مسجد جامع ترزجان، مسجد جامع منشاد، مسجد جامع خورمیز، مسجد جامع باغ بهار، مسجد جامع منگاباد، مسجد جامع کبیر مهرپادین را نام برد.
همچنین مناطق و آثار تاریخی زیادی در این منطقه وجود دارد که از آن جمله منطقه تاریخی غربالبیز، نقوش تخته سنگ ارنان، عمارت تاریخی سنمبر، قلعه کردآباد مهریز، قلعه مهرپادین، حمام تاریخی هرفته، برج آسیاب ریگ و قلعه سریزد است.
این شهرستان به خاطر موقعیتش و عبور مسافران زیاد از این منطقه دارای کاروانسراهای زیادی است از جمله کاروانسرای علی آباد مهریز، کاروانسرا یا رباط شمس، رباط زین الدین، کاروانسرای شاه عباسی است. از دیگر دیدنی های مهریز رود خانه فصلی منشاد، کوه ریگ، بازار دروازه مهریز، دره دامگاهان، باغ پهلوان پور است.
آنچه دیگران میخوانند:
گردآورنده: زهره شعبانی