به گزارش تیتربرتر؛ حضور ایران به عنوان عضو دائم در این سازمان با توجه به فعالیت‌ها و همکاری‌های گسترده اعضاء آن در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، بازرگانی، پولی-بانکی، انرژی و فرهنگی قطعا فضای مناسب‌تری را برای تعاملات بین‌المللی کشورمان با توجه به عزم دولت در نگاه به شرق فراهم خواهد آورد و ایران نیز به دلیل داشتن منابع غنی انرژی و نفت و گاز طبیعتا یک مهره و وزنه مهم در سازمان همکاری شانگهای خواهد بود و افزایش این همکاری ها برای همه طرف های عضو سودمند خواهد بود چنان که عده ای از آن به عنوان یک همکاری برد- برد یاد می‌کنند.
سازمان همکاری شانگهای چیست؟
سازمان همکاری شانگهای از دل رقابت قدرتهای بزرگ بر سر منطقه ژئوپلتیک آسـیای مرکـزی پدیدار شد و در تاریخ 26 آوریل 1996 با عنوان «شانگهای 5» در شهر شانگهای چین پایه‌گذاری شد. در آن جلسه سران کشورهای روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان گرد هم آمدند تا به منظور اعتمادسازی امنیتی در مرزها با یکدیگر مذاکره کنند.
دستور کار اجلاس نیز به توسعه اقدمات اعتمادساز امنیتی در نواحی مرزی محدود می‌شد، اما در پنجمین نشست سران شانگهای 5 در شهر شانگهای که در ژوئن سال 2001 برگزار شد پنج کشور چین، روسیه، قزاقستان، قیرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان با امضای بیانیه‌ای تشکیل «سازمان همکاری شانگهای» را اعلام کردند.
بعد از توافق شانگهای سرنوشت برجام چه می شود؟
چندی پیش بود که رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران درباره مذاکرات احیای توافق هسته ای در وین گفت که آغاز دور هفتم آن به بعد از تشکیل کابینه دولت جدید ایران موکول شده است، سرنوشت برجام[توتفق هسته ای] را «یک علامت سوال بزرگ» تلقی کرد و با توجه به آنچه عدم مشارکت از سوی ایران عنوان شده، گفت که بازگشت به این توافق چندجانبه «چیزی نیست که کاملا تحت کنترل ما باشد».
مالی در این گفت و گو چند بار از این که بگوید آمریکا چند درصد فرصت دارد به توافق بازگردد، خودداری کرد و با گفتن این که «اگر درصد بگویم خیلی کمکی بهتان نکرده ام»، مطرح کرد که متغیرهای زیادی درباره آنچه ایرانی ها انجام خواهند داد یا نخواهند داد وجود دارد.
او در این راستا افزود: ما آماده از سر گیری مذاکرات هستیم که اگر فکر نمی کردیم (رسیدن به یک توافق) میسر باشد، آماده آن نبودیم.
رابرت مالی درباره این که آمریکا و ایران در موافقت بر سر مفاد توافق احتمالی در ماه های آینده ناکام بمانند یا نه، گفت که تیم او در حال آماده سازی شرایط احتمالی است. یکی این است که واشنگتن و تهران توافق هایی به کل مجزا را امضا کنند که کامل است، اما معیارهایی متفاوت با توافق فعلی دارد. دیگری هم یک سری پاسخ های تنبیهی و هماهنگ شده با متحدان اروپایی است، اگرچه مالی جزئیات بخصوصی درباره شان ارائه نکرد.
مالی می گوید از نظر او واقعا منطقی است که «احتمال بازگشت به توافق وجود داشته باشد »، چون هم آمریکا و هم ایران، حتی در دولت سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور جدید ایران، گفته اند این چیزی است که مطلوبشان است.
به گفته مالی، تاخیر ایجاد شده در از سر گیری مذاکرات وین به خاطر بی اعتمادی نهادینه شده در دوره کارزار «فشار حداکثری» دولت ترامپ و دوره گذار سیاسی فعلی در ایران است.
نماینده ویژه آمریکا در امور ایران علاوه بر این مطرح کرد: اما توجیه کاملی برای در میان بودن یک علامت سوال وجود دارد، اگر هنوز به یک توافق نرسیده باشیم، مذاکرات ادامه پیدا می کنند، اگر توسعه های هسته ای ایران ادامه پیدا کند و ایران به انجام دادن اقدامات تحریک آمیز هسته ای ادامه داد، به تحریکات منطقه ای آن ها اشاره ای نمی کنم که بحثش جداست(یعنی به توافق هسته ای ارتباطی ندارد).
او افزود: حداقل ما را از این امر مسلم آگاه می سازد که این توتفق مطمئناً یک توافق به سرانجام رسیده نیست، این که خواهیم توانست بازگردیم یا نه سوالی بجاست و این که باید برای دنیایی آماده باشیم که مقصود ایران بازگشت به توافق نباشد، حداقل نه به شیوه ای واقع بینانه.
مطالب مرتبط:
مذاکرات برجام ادامه دارد یا خیر؟
شهریار حیدری اظهار کرد: از سال ۲۰۱۵ تاکنون برجام ادامه داشته است. در مرحله اول نتایجی حاصل شد. جمهوری اسلامی شفاف سازی کرد و در حالی که داشت موضوع رفع تحریم ها به سرانجامی می رسید با خروج آمریکا، برجام به نقطه اول برگشت.
وی افزود: از حدود شش ماه گذشته مجددا مذاکراتی با طرف های برجامی توسط وزارت خارجه صورت گرفت. این بار ماهیت گفت وگوها با گذشته تفاوت داشت بر این اساس که نظر حاکمیت و تمامی مسئولان و مقامات این بود که باید مذاکرات به نتیجه رسیده و ادامه مذاکرات بدون نتیجه فایده ای ندارد و صرفا از ما زمان می گیرد. یکسری از مباحث هم مطرح شد که باید با شرط و شروط مذاکره کنید و در صورتی مذاکره استمرار پیدا کند که تحریم ها کاملا لغو شود.
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه تمامی اقدامات ایران در حوزه هسته ای در چارچوب قواعد بین المللی و آژانس بوده، افزود: ما کاری خلاف مقررات بین المللی انجام نداده و نمی دهیم. با این وجود کشورهای طرف برجام ابراز نگرانی داشته و خواستار شفاف سازی درباره برنامه هسته ای ایران هستند. ما برنامه ها را شفاف اعلام می کنیم مشروط بر اینکه تحریم های ظالمانه و ناعادلانه در طول ۴۰ سال گذشته تاکنون لغو شود. تحریم هایی که به بهانه برجام افزایش پیدا کرده و اکنون با نهایت آن مواجه هستیم.
وی افزود: با وجودی که ما از قِبَل تحریم ها در بسیاری از حوزه ها خودکفا شدیم اما خود را بخشی از دنیا می دانیم و می خواهیم با کشورهای مختلف تعامل داشته باشیم. البته اگر کشوری قصد ایجاد رابطه بین المللی را ندارد ما هم تمایلی نداریم.
حیدری با اشاره به رویکرد دولت سیزدهم درباره برجام گفت: آقای رئیسی به این موضوع اشاره داشته که ادامه مذاکرات برجام منوط به نتیجه بخشی آن است و مذاکره برای مذاکره فایده ای ندارد. چون زمانی گفت وگوها اثربخش است که مردم خروجی آن را در لغو تحریم ها و به دنبال آن در زندگی و اقتصادشان ببینند. مجلس، دولت و دستگاه های مختلف نظام اعلام کردند که حاضر به ادامه مذاکره در صورت نتیجه بخش بودن آن و لغو تحریم ها هستند و الا اگر قرار به انجام مذاکرات همچون گذشته باشد و تحریم ها لغو نشود ادامه مذاکرات به صلاح کشور نیست. می توان گفت رویکرد دولت سیزدهم این است که مذاکره در صورتی ادامه پیدا کند که به نتیجه برسد.
توضیحات رئیس جمهور درباره عضویت ایران در پیمان شانگهای
رئیس‌جمهور در بدو بازگشت از تاجیکستان در فرودگاه مهرآباد گفت: عضویت دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، تحرکی راهبردی بود.
حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور هنگام بازگشت از تاجیکستان در فرودگاه مهرآباد اظهار کرد: عضویت دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، تحرکی راهبردی بود.
وی افزود: با اعلام مواضع جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان، یک اجماع منطقه ای درباره افغانستان در حاشیه اجلاس سازمان همکاری های شانگهای بوجود آمد.
وی گفت: وزارت امورخارجه و دیگر وزارتخانه‌های مسئول باید بسترهای لازم برای استفاده از این فرصت جدید را هر چه سریع‌تر فراهم کنند.
رئیسی اظهار کرد: اتصال به منابع زیربنایی اقتصادی آسیایی فرصتی ارزشمند برای جمهوری اسلامی ایران است.
وی دستاورد دیگر سفر خود به تاجیکستان را برگزاری دیدارهای دوجانبه با سران کشورهای منطقه عنوان و تصریح کرد: در دیدار رسمی که با رئیس جمهور و مقامات تاجیکستان داشتیم توافق کردیم که فصل نوینی در روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دو کشور آغاز شود. مشکلاتی در مسیر گسترش روابط ایران و تاجیکستان وجود داشته که مقرر شد مقامات اجرایی دو کشور این مشکلات را برای ورود به فصل جدید روابط برطرف کنند.
رئیس جمهور در همین راستا ادامه داد: همچنین در دیدار با رئیس جمهور ترکمنستان نیز توافق کردیم که فصل جدیدی در عرصه روابط اقتصادی، فرهنگی و سیاسی دو کشور رقم بخورد.
وی درباره شرکت در نشست امنیت دسته‌جمعی با موضوع افغانستان در حاشیه نشست سران سازمان شانگهای گفت: در این نشست مواضع جمهوری اسلامی ایران درباره افغانستان تبیین شده و تلاش شد یک اجماع منطقه‌ای پیرامون این مواضع ایجاد شود که خوشبختانه این اجماع حاصل شد.
رئیس جمهور افزود: با دیدارهایی که با سران کشورهای منطقه برگزار شد روسای این کشورها نیز به این نتیجه رسیدند که باید پیرامون مواضع جمهوری اسلامی ایران درباره افغانستان یک اجماع ایجاد شود و با همان سطح از حساسیتی که ایران نسبت به افغانستان دارد، کار به شکلی دنبال شود که حکومتی فراگیر با مشارکت همه اقوام و گروه‌ها در این کشور تشکیل شود که بتواند همه مردم خوب و عزیز افغانستان را نمایندگی کند.
رئیسی گفت: امیدوارم دستاوردهای این سفر که در راستای اجرایی کردن سیاست خارجی دولت سیزدهم بود، بتواند گام‌های عملی مؤثر در جهت رشد اقتصادی کشور بردارد و فعالان اقتصادی کارآفرینان و سرمایه‌گذاران و مردم بتوانند از این فرصت و منافع حاصل از آن در عمل و اجرا بهره‌مند شوند.
در پایان می توان گفت در حوزه اقتصاد، اعضای سازمان شانگهای نزدیک به 25 تولید ناخالص ملی دنیا را در اختیار دارند و با گذشت زمان به احتمال زیاد از 5 قدرت اول اقتصادی دنیا دو کشور عضو این سازمان خواهند بود. از بین قدرتهای اتمی نیز چهار قدرت اتمی دنیا یعنی روسیه، چین، هند و پاکستان عضو این پیمان هستند. همچنین چین و روسیه به عنوان دو عضو از پنج عضو دائم شورای امنیت نیز ستون‌های اصلی پیمان فوق هستند، همین مسئله برای درک اینکه چرا سازمان همکاری شانگهای اهمیتی ورای یک سازمان امنیت منطقه‌ای دارد برای هر ناظری کافی است.
نکته مهم درباره عضویت ایران در پیمان شانگهای باز شدن مسیر جدید همکاری‌های امنیتی در قالب یک پیمان امنیت جمعی است. ایران پیش از این نیز درخواست عضویت در شورای همکاری خلیج فارس را نیز داده بود که به دلیل مخالفت کشورهای عربی مورد قبول قرار نگرفته بود. در کنار این، ایران دارای ظرفیت‌های گسترده است که می‌تواند در یک همکاری گسترده با کشورهای عضو پیمان شانگهای مورد استفاده قرار بگیرد. ایران عملاً در مسیر کریدور شمال به جنوب و غرب به شرق قرار دارد.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: علی اکبر رضایی
