تیتربرتر؛ با وجود کرونا چند سالی است که ماه محرم به صورت خاص با شرایط رعایت پروتکل های بهداشتی و بعضا به صورت دسته های کوچک در فضای آزاد برگزار می شود امسال نیز با وجود واکسن کرونا و موج پنجم شرایط خاصی برقرار است و ممکن است این ایام با محدودیت هایی همراه باشد.
زمان آغاز محرم در سال 1400
تاریخ شروع محرم از ۱۹ مرداد سال ۱۴۰۰ و ۱ محرم ۱۴۴۳ هجری قمری تاریخ می باشد، سوگواری برای حسین بن علی و دیگر یارانش از روز نخست محرم آغاز می‌شود.
عاشورا و تاسوعای حسینی از مهمترین روز‌ها در تاریخ اسلام برای شیعیان است که در آن حماسه کربلا و شهادت حضرت امام حسین (ع) اتفاق افتاده است. اول محرم ۱۴۰۰ مصادف می‌شود با 19 مردادماه. محرم در تقویم ایرانیان روز ویژه‌ای است.
البته امسال اول محرم 1400با روز سه شنبه 19 مردادماه مصادف شده که حال و هوای خاصی دارد، مراسم عزاداری فقط در فضا های باز امکان برگزاری داشت. مراسم های خاص در برخی استان ها مانند قالیشوران اصفهان ،نخل گردانی در یزد، شیر خوارگان و...به دلیل تجمع تراکم و جابجایی جمعیت ضرورت پیشگیری و سرایت بیماری کرونا ممنوع شد. برپایی ایستگاه های صلواتی و توزیه نذورات چای در تمام استان ها و شهرستان ها ممنوع شد. و مواردی دیگر که از طرف ستاد ملی کرونا لم الجرا گردید. در نهایت شیوع ویروس کرونا مراسم عزاداری را تحت الشعاع قرارداد و به دلیل رعایت پروتکل های ستاد کرونا آنچنان که باید همانند سال های پیش برگزار نشد.
ماه محرم چه ماهی است؟
ماه مُحَرّم یا محرم‌الحرام نخستین ماه تقویم اسلامی (هجری قمری) و به اعتقاد مسلمانان از جملهٔ ماه‌های حرام است. نام این ماه پیش از اسلام در دوران جاهلیت مؤتمر بوده‌است و در زمان جاهلیت محرم (در عربی:المُحَرَّم) نامی بوده که به ماه صفرگفته می‌شد. محرم نخستین ماه از ماه‌های دوازده‌گانه قمری و یکی از ماه‌های حرام است که در دوران جاهلیت و نیز در اسلام، جنگ در آن تحریم شده بود.
زمان تاسوعا و عاشورای حسینی در سال 1400
محرم در تقویم ایرانیان جزو ایام ویژه است. ایام عزاداری امام حسین (ع) بسیاری برنامه‌های مهمی مثل نذورات و عزاداری دارند. برای بسیاری مهم است تا بدانند شروع ایام محرم و عاشورا و تاسوعای حسینی چه روز و تاریخی است.
- شروع محرم مصادف است با سه شنبه ۱۹ مرداد ۱۴۰۰ هجری شمسی و [ اول محرم ۱۴۴۳ هجری قمری]
- تاسوعای حسینی مصادف است با چهارشنبه ۲۷ مرداد ۱۴۰۰ هجری شمسی ۹ محرم ۱۴۴۳ قمری
- عاشورای حسینی مصادف است با پنج شنبه ۲۸ مرداد ۱۴۰۰ هجری شمسی ۱۰ محرم ۱۴۴۳ قمری
پیشینه تاریخی سوگواری برای امام حسین (ع)
سابقه سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روز‌های بعد از عاشورا، در محرم سال ۶۱ هجری می‌رسد. اولین مراسم سوگواری را زینب خواهر حسین در زندان برگزار کرد. همچنین دختر سه سالهٔ امام حسین (ع)، حضرت رقیه، در زندان اغلب برای پدرش گریه می‌کرد تا این که دستور دادند سر بریدهٔ پدر را به حضورش ببرند که این عمل باعث مرگ دختر شد. مرگ حضرت رقیه باعث بلوایی در شام شد که عاقبت یزید مصلحت دید اسرای کربلا را آزاد کرده آنها را به مدینه بفرستد.
همچنین از امام سجاد (ع) روایت شده که تا بیست سال پس از مرگ پدرش هر وقت می‌خواست غذا بخورد به گریه می‌افتاد. روزی خدمتکاری از او پرسید "ای پسر رسول خدا! آیا وقت آن نرسیده است که اندوه تان به پایان برسد؟ "
نقل شده است که امام سجاد پاسخ داد: "وای بر تو! یعقوب پیامبر دوازده پسر داشت و خداوند یکی از آنها را از چشمش پنهان کرد. از گریه زیاد چشمانش کم سو و از غصه سرش سفید شد و پشتش خمیده گشت. اگر چه پسرش زنده بود، اما من با چشم خود دیدم که پدر و برادر و عمو و هفده تن از اعضای خانواده ام در اطرافم قربانی شدند. چگونه اندوهم به پایان رسد؟
مطالب مرتبط:
رسم های عزاداری محرم در شهرهای کشور
۱. آیین کرب‌زنی لاهیجان
آیین کرب‌زنی که با نام‌های دیگری مثل سنگ‌زنی نیز شناخته می‌شود در ماه محرم و به‌ویژه دهه اول آن در استان‌های شمالی ایران و به‌خصوص مازندران و شرق گیلان به پا داشته می‌شود. کرب در واقع تکه چوبی صیقلی به شکل استوانه با وزنی بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ گرم است که به دو قسمت تقسیم شده و هر کدام از آنها با تسمه‌ای چرمی احاطه می‌گردند و به راحتی در دست جای گرفته و به آن بسته می‌شوند. در این مراسم، مردانی که لباس مشکی بر تن دارند کرب‌ها را با حرکات مخصوصی در زیر پا و پشت سر خود با ضرب‌آهنگ خاصی به هم می‌کوبند تا صدایی از آنها خارج شود.
۲. آیین نخل‌گردانی یزد
یکی دیگر از آیین‌های عزاداری ماه محرم، آیین نخل‌گردانی است که غالباً در نواحی یزد، خراسان، سمنان، دامغان، خمین، کاشان و... اجرا می‌شود. در مراسم نخل‌گردانی که به شکل ویژه در روز عاشورا برگزار می‌شود، اتاقکی به شکل تابوت با پوششی مشکی و آراسته‌شده با پارچه‌های عزاداری تکیه‌ها توسط مردم حمل می‌شود. این اتاقک دارای عناصر و نماد‌های مختلفی است، برای مثال چوب نخل نماد پیکر امام حسین (ع)، شمشیر و نیزه نماد تیر وارد شده بر پیکر آن حضرت، سیاه‌پوش بودن اتاقک نماد عزاداری برای سالار شهیدان، سرو خرامان نماد قامت حضرت علی اکبر (ع)، آینه نماد نور وجود امام حسین (ع) و... هستند.
۳. مراسم یزله‌خوانی بوشهر
هوسه یا یزله‌خوانی نوعی مراسم آیینی به همراه موسیقی محلی قدیمی در بندر بوشهر است که در ماه محرم نیز رواج بسیاری دارد. در این مراسم، عزاداران به صورت قطاری پشت هم می‌ایستند، کمر فرد جلویی را می‌گیرند و با ضرب‌آهنگ شعر یزله، قدم برمی‌دارند. بعد از آنکه مسافتی را به این شکل طی کردند به شکل دایره‌وار می‌ایستند، به سمت مرکز خم می‌شوند و شروع به سینه‌زنی می‌کنند. معمولاً این آیین در روز‌های نهم و دهم محرم در پایان سینه‌زنی‌های سنتی انجام می‌گیرد.
۴. آیین دمام‌زنی در عزاداری‌های محرم
دمام‌زنی نیز یکی دیگر از آیین‌های سوگواری در ماه محرم است. این آیین که پیشینه‌ای ۷۰ ساله دارد در شهرهای مختلفی از خوزستان به پا داشته می‌شود و در میان جوانان منطقه نیز از محبوبیت بالایی برخوردار است. این مراسم در شهرستان گچساران در جنوب غربی کهگیلویه و بویراحمد نیز شهرت بسیاری دارد.
۵. آیین گل‌مالی در ماه محرم
آیین و مراسم گل‌مالی نیز از دیگر روش‌های عزاداری است که در میان لر‌ها رواج بسیاری دارد. این آیین در ماه محرم و به‌ویژه روز عاشورا در استان‌های غربی ایران مخصوصاً لرستان، کرمانشاه و ایلام بر پا می‌شود. گل مالی در فرهنگ ایرانی نماد عزاداری از داغ سوگ سیاوش است که امروزه در میان لر‌ها برای مراسم عزاداری و به‌خصوص عاشورا برگزار می‌شود.
۶. آیین شاخسی واخسی آذربایجان در محرم
عزاداری در ماه محرم در میان مردم آذربایجان شرقی و غربی به شکل آیین شاخسی واخسی صورت می‌پذیرد. در این مراسم، عزاداران شانه به شانه یکدیگر می‌ایستند و در صف اول آنها، ریش‌سفیدی اشعار و نوحه‌هایی را می‌خواند و به دنبال او، سایر عزاداران نیز آنها را تکرار می‌کنند. شاخسی در زبان ترکی مخففی از شاه حسین است. عزاداران در این آیین، چوبی را از زمین تا فرق سر خود حرکت می‌دهند و پا‌های خود را نیز بر روی زمین می‌کوبند.
۷. آیین طشت‌گذاری آذری‌ها در محرم
مردم آذری علاوه بر آیین چاخسی واخسی، مراسمی به نام طشت‌گذاری را نیز در ماه محرم بر پا می‌کنند. این آیین بیشتر به اردبیل نسبت داده می‌شود، اما در میان تمامی مردم آذری‌زبان رواج دارد.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآرونده: مریم بالوی فیلی
