تیتربرتر؛ عسلک را می توان ماده ای غیر از عسل نامید که بر اثر تولید از یک گیاه یا شهد گیاه نامید که زنبور با مصرف این ماده می تواند عسل را تولید کند در واقع شهد شیرین هر گل یا گیاه را می توان عسلک نامید.
آشنایی با عسلک
همانطور که می دانید زنبورها عسل را با خوردن شهد گل ها درست می کنند. در واقع زنبور ماده ای را می نوشد که گل یا گیاه آن را تولید کرده است. علاوه بر شهد، بر روی برخی گیاهان، گل ها و درختان، برخی حشرات مکنده فعالیت می کنند. بر اثر فعالیت آن ها ماده ای ترشح می شود که منبع مناسبی برای خوراک زنبورها، مورچه ها و برخی دیگر از حشرات است. اگر زنبور از این شیره که در واقع توسط یک حشره دیگر مثل شپشک ترشح شده بنوشد، ماده تولید شده از آن عسلک نام دارد.
به طور خلاصه می توان گفت که شهد تولید شده توسط خود گیاه و عسلک تولید شده توسط یک حشره واسط است که از گیاه تغذیه کرده است. به نوعی عسلک به صورت غیر مستقیم از گیاه تولید می شود.
عسلک از لحاظ مواد و ترکیبات، مشابه شهد گل است اما مواد کانی آن بیشتر از شهد می باشد. اگر به مقدار کافی شهد گل در طبیعت موجود نبود، آنگاه زنبورهای عسل به ناچار به جمع آوری عسلک روی می آورند.
عسل حاصل از عسلک، به رنگ سبز تیره است، عسلک قندهای مخلوط(گلوکز و فروکتوز) کمتری دارد(فقط تا ۷۰ درصد)، اما ساکارز بیش تری دارد(تا ۱۰ درصد) و عسلک دارای بیش از ۵ درصد اکسترین(یکی از فراورده های هیدرولیز ناقص نشاسته) است.
تعدادی از آنزیم های عسلک ممکن است به وسیله حشرات مکنده ایجاد شوند و این ماده مقدار زیادی کاتالاز دارد. کاتالاز، پراکسید هیدروژن را تجزیه و آب و اکسیژن فعال آزاد می کند که اثر ضد باکتریایی دارد. اسیدیته آن نیز بیش تر از عسل است.
همچنین عسل عسلک نسبت به عسل گل میزان رطوبت گیری بیش تری دارد.
مقایسه عسل با عسلک
عسل و عسلک هر دو فرآورده های هستند که توسط زنبورهای عسل تولید می شوند ولی این دو فرآورده روشهای تولید و خواص مختلف متفاوت را از یکدیگر دارند.
عسلک یکی از فرآورده هایی از که زنبورهای عسل با استفاده از قند های موجود در روی برگ گیاهان آنها را جمع‌آوری می‌کنند که این قندهای موجود توسط شته هایی که روی برگ ها وجود دارند تولید شده اند.
زیرا این شته ها برای تغذیه خود از برگ درختان استفاده می کنند اما نمی‌توانند مواد شیرین و قندی آنها را تغذیه کنند و آنها به صورت قسمت هایی روی برگ ها باقی می مانند که توسط زنبورهای عسل جمع‌آوری می‌شوند.
ولی زنبورهای عسل برای تولید عسل با کیفیت از شهد گلهای استفاده می‌کنند که به تشخیص خود زنبور ها گلهای بسیار خوب برای تولید عسل می باشند زیرا قبل از جمع آوری آنها را بررسی کرده و سپس شروع به مکیدن شیره و شهد آنها می کنند.
بنابر این گفته می شود که عسل عسلک دو فرآورده هستند که دارای تفاوت های بسیاری می باشند.
حشره های زیادی هستند که بر روی گیاهان مختلف به ایجاد شیره های قندی می پردازند. برخی از مهمترین آن ها عبارتند از:
- شپشک های نباتی
- لاچنیدها
- شته ها
- پسیل ها
- زنجرک ها
- و....
زنبور عسل با مصرف این شیرابه های خوشمزه قندی، می تواند عسلک فوق العاده پرخاصیت و خاصی ایجاد کند که از نظر ساختار با عسل طبیعی تفاوت دارد. علت تفاوت نیز مشخص است. عسلک از بدن این حشره ها ترشح شده و طبیعتا موادی را به گیاهی که از آن تغذیه کرده اضافه می کند.
در بررسی های صورت گرفته مشخص شده است که درون عسلک آنزیم هایی وجود دارد که از روده و بزاق حشرات مکنده وارد عسلک شده اند. همچنین وجود ملزیتوز در عسلک که ماده ای غیر قابل حل در آب است، باعث بروز ویژگی های خاص در عسلک می شود.
مطالب مرتبط:
کدام گیاهان عسلک تولید می کنند؟
مشخص است که هر نوع گیاهی نمی تواند برای تولید عسلک مناسب باشد. در جهان، درختان مهمترین و اصلی ترین بسترهای تولید عسلک هستند که در این بین گونه مخروطیان از بیشترین میزان برخوردار است. به جرئت می توان گفت که معروف ترین عسلک دنیا که طرفداران زیادی نیز در کشورهای مختلف دارد، عسلک کاج است. به ویژه در کشور ترکیه عسلک کاج مورد استقبال زیادی قرار می گیرد.
برخی گیاهان هستند که از ان ها هم عسل و هم عسلک تولید می شود. برخی از گونه های گیاهی دیگر نیز اگرچه با فعالیت شپشک ها، شیرابه های قندی تولید می شود، اما نمی توانند برای زنبور ها جذاب باشند. چنین شیرابه هایی بیشتر مورد توجه مورچه ها قرار می گیرد. هرچند که شیرابه درخت کاج نیز مود علاقه مورچه نیز هست.
در ایران یکی از معروف ترین عسلک ها، عسلک ترنجبین است. این عسلک خواص فوق العاده ای را به خود اختصاص داده است. خواص عسلک ترنجبین باعث شده تا برخی حتی این عسلک را به عنوان عسل طبیعی به فروش برسانند.
نحوه تولید عسلک توسط زنبور
یکی از نکات مهم در مورد تولید عسلک توسط زنبور این است که جریان شیرابه های قندی برای تولید این نوع فراورده بسیار محدودتر از جریان شهد در طبیعت است. در نتیجه زنبورها مدت زمان کوتاهی فرصت دارند تا اقدام به تولید عسلک کنند. در نتیجه بیشتر در مناطقی خاص امکان برداشت عسلک وجود دارد. همچنین برداشت عسلک نیاز به تجربه زنبوردار و برخی مهارت های جانبی دارد.
نکته مهم در مورد تولید عسلک این است که این مواد به شدت چسبنده هستند. در نتیجه اگر هوا آلوده باشد یا گرد و خاک در منطقه زیاد باشد، احتمال وارد شدن گرد و خاکی به کندو و کاهش کیفیت عسل و عسلک وجود دارد. همچنین به این علت که عسلک خیلی زود رس می بندد، بهتر است تا جای ممکن خیلی زود از کندو برداشت شود.
خصوصیات عسلک چیست؟
بسیاری از ویژگی های عسل و عسلک شبیه به هم هستند. با این حال به طور کلی، در اکثر آزمایش های صورت گرفته بر روی عسل های مختلف تک گل و عسلک های گوناگون، می توان نتیجه گیری کرد که در مقایسه با عسل، عسلک ها:
- عموما تیره تر هستند
- خواص آنتی اکسیدانی بیشتری دارند
- از مواد معدنی غنی تر هستند
- ترکیبات پلی فنولی بیشتری دارند
- خواص آنتی بیوتیک و آنتی باکتریال قوی تری دارند
- ساکارز بیشتری دارند (عموما)
- زودتر رس می بندند
- و....
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده : مریم بالوی فیلی
