به گزارش تیتربرتر؛ سال 99 علاوه بر سختی هایی که داشت یک مهمان ناخوانده هم در این سال به شدت همه ما را آزار داده است و خیلی از خانواده ها امسال را در کنار عزیزانشان نیستند زیرا ویروس کرونا جهان را تغییر داده است و خیلی امسال یلدا 99 را بدون عزیزانشان شاید با تنهایی به سر کنند به دلیل ویروس کرونا اما این رسم از سالهای دور همراه ما ایرانیان بوده است.
در تقویم ایرانیان باستان از سال ۵۰۲ قبل از میلاد در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافت. چله و جشن‌هایی که در این شب برگزار میشود، یک سنت باستانی است. مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضاد‌های طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کار‌ها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.
آنان ملاحظه می‌کردند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند میشود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکشند.
شب یلدا 99 دقیقا چند شنبه است؟
تاریخ شب یلدا امسال ساعات پایانی روز یکشنبه (شب)، ۳۰ آذر ۹۹ اسـت کـه تا اولین ساعات بامداد روز ۱ دی ۹۹ (دوشنبه) جشن گرفته میشود.
مناسبت‌های یکشنبه ۳۰ آذر
- ولادت حضرت زینب (س)
- روز پرستار
- شب یلدا (شب چله)
نزدیک به چند هزار سال است که آخرین شب پاییز یعنی شب یلدا که درازترین شب سال است توسط ایرانیان جشن گرفته میشود و آیین‌ها و رسومات مختلفی در این شب به یاد ماندنی در کنار هم سپری می‌کنند، شب زیبایی که در شهرهای مختلف ایران آداب و رسومی دارد.
شب یلدا بلندترین شب سال که از تاریخ ۳۰ آذر یعنی آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب ۱ دی ماه یعنی نخستین روز زمستان مربوط میشود مصادف با انقلاب زمستانی در نیمکره شمالی می‌باشد به همین علت از آن تاریخ به بعد طول شب کوتاه‌تر و طول روز بیشتر میشود.
آداب و رسوم شب یلدا
جشن یلدا امروزه توسط ایرانیان با شب نشینی اقوام و خانواده در کنار یکدیگر برگزار میشود اما امسال با وجود ویروس خطرناک کرونا این رسم قابل اجرا نیست و شرایط تغییر می کند هرچند سالهای گذشته شب یلدا بدین گونه بود که اعضای خانواده در این شب مهم گردهم آمده و افراد مسن خانواده شروع به تعریف کردن قصه‌های کهن می‌کند که خوردن هندوانه، آجیل و انار و شیرینی و میوه‌های مختلف از جنبه‌های نمادین این شب عزیز می‌باشد اغلب این میوه‌ها دانه‌های زیادی دارند و به نوعی جادوی سرایتی به شمار می‌روند که انسان‌ها با توسل به برکت پردانه بودن آن‌ها نیروی باروری را در خود نیز افزایش می‌دهند و هندوانه و انار را به خاطر سرخی رنگ شان نمایندگی از خورشید در شب تصور می‌کنند.
در شب یلدا خانواده ها دور هم جمع می شوند و به شعرخوانی ها و داستان خوانی بزرگ تر ها و پیرتر ها گوش فرا می دهند.قصه هایی غیر واقعی و کوچک که قهرمان های آن پریان و دیوها و جانوران هستند و مطمئنا شنیدنش برای هر کودکی خوشایند و جذاب می باشد.
و بسته به فرهنگ هر شهر یا استانی قصه های مربوط به خودشان نقل میشود به عنوان مثال قصه حسین کرد شبستری در میان آذربایجانی ها و داستان های شاهنامه در بین خراسانی ها رایج می باشد.
قصه گویی بزرگ ترهای خانواده، فال حافظ و شاهنامه خوانی، چیدمان سفره شب یلدا و خوشحالی اعضای خانواده، از مهم ترین اتفاقات این شب است.
مراسم شب یلدا برای تازه عروس ها
تازه عروس‌ها شب یلدا را یکی از خاص‌ترین شب‌ها برای خود می‌دانند چرا که در این شب مراسم دلنشین و جذابی برای عروس خانم‌ها برگزار میشود رسم جالبی که از گذشتگان به جا مانده است.
در این شب هدایایی از طرف خانواده داماد برای تازه عروس‌ها تدارک دیده میشود و به نیت میهمانی و شب نشینی به خانه عروس می‌روند و خانواده عروس نیز آماده میزبانی و پذیرایی از خانواده داماد می‌شوند.
آیین شب چله به همان شیوه قدیمی در شهرستان‌ها اجرا میشود و خانواده‌ها هدایای خرید شده را داخل یک سینی بزرگ قرار می دهند.
مطالب مرتبط:
ولی شب یلدایی عروس در شهرهای بزرگ متفاوت‌تر از شهرستان‌ها می‌باشد و به روال قدیم نیست، ولی خانواده‌هایی هستند که این رسم زیبا را بجا آورده و به جای طبق صندوقچه‌های کوچک و بزرگ و همچنین سبد‌های چوبی را با تزیینات مدرن گل آرایی کرده و به خانه عروس خود می‌برند؛ بنابراین می‌توان گفت رسم و رسوم شب یلدای عروس ریشه مشترکی در بین ایرانیان دارد و معمولاً کلیات یکسانی داشته، اما نسبت به فرهنگ هر منطقه در خرید هدایا اختلاف سلیقه وجود داشته و این هدایا گاهی کم و زیاد میشود.
شب یلدا در کشورهای دیگر هم برگزار می شود؟
- شب یلدا در پاکستان
پاکستانی ها از دیرباز یلدا را با دعا و نیایش می گذرانند. مردان در این شب به حمام زمستانی می روند اما حمام این شب با حمام های معمولی فرق دارد! این حمام باید ایستاده باشد و از صبح تا بعدازظهر آخرین روز پاییز انجام شود. اما نکته جالب این حمام این است که مردان حتما باید در هنگامی که روی سرشان آب می ریزند یک تکه نان هم در دستشان باشد. بعد از حمام جشن شروع می شود، این جشن که با آتش بازی همراه است با یک شام خوشمزه ادامه پیدا می کند: شکمچه بز!
- شب یلدا در افغانستان
در افغانستان هم جشن یلدا تقربیا مثل ایران است؛ مردم سفره مخصوص یلدا می چینند و آن را پر از میوه و آجیل های خوشمزه می کنند. دو میوه اصلی سفره انار و هندوانه ست که سرخی آن ها نمادی از سرخی خورشید است. مردم حتما این شب را در کنار بزرگان خانواده می گذرانند و دورهمی های شادی دارند.
- شب یلدا در تاجیکستان
یلدای ایرانی با قدمت ۷ هزار ساله اش در کشورهای آسایی میانه مثل تاجیکستان هم برگزار می شود. در این کشور و مخصوصا در تاجیکستان فارسی زبان مردم یلدا را با جمع شدن در دور سفره یلدا برگزار می کنند و از انار، هندوانه، آجیل و تنقلات برای پر کردن سفره استفاده می کنند. دیگر مراسم این شب پختن نان شیرینی های خوشمزه است که به شکل موجودات زنده هستند. تعدادی از مردم قدیمی در روستاها در این شب جدار پنجره ها را با پوستین پر می کنند، از سقف چرم آویزان می کنند و به محوطه حیاط گندم می پاشند. آن ها در این شب فال می گیرند تا اتفاقات سال آینده را پیشگویی کنند.
- شب یلدا در شرق آسیا
شب یلدا در شرق آسیا یعنی نان برنجی های خوشمزه! مردم شرق آسیا به شب یلدا اهمیت زیادی می دهند و این شب را با فستیوال های خاص می گذرانند. از آنجایی که در شرق آسیا خانواده خیلی مهم است افراد خانواده حتما در این شب دور هم جمع می شوند. چینی ها برای گذراندن یلدا مراسمی خاص دارند، دور هم جمع می شوند و چای مخصوص و نان برنجی می خورند.
در کره جنوبی هم از همین نان برنجی ها خورده می شود اما نان برنجی های آنجا با لوبیای قرمز درست می شود البته کره ای ها یک رسم جالب دیگر هم دارند و آن ریختن آب در اطراف خانه است تا با این کار نیروهای بد و شر را از خود دور کنند. چینی ها یک افسانه دارند که می گویند در این شب روح یک شکارچی به خانه روستایی ها می رود تا بتواند برای زمستان سرد غذا پیدا کند.
- شب یلدا در ژاپن
ژآپنی ها به شب یلدا «توئوجی» می گویند و آن را با سنت های خاصی می گذرانند. اول از همه حمام نارنج می گیرند تا برای این شب تمیز و مرتب باشند آن ها معتقدند با این کار انرژی های منفی از آن ها دور می شود و تا آخر زمستان هم سرما نمی خورند. خوردن میوه و سبزی هم بخش دیگری از جشن شب یلدای ژاپنی هاست.
- شب یلدا در اسکاتلند
در اسکاتلند برای شب یلدا مراسمی برگزار می شود که شبیه مراسم چهارشنبه سوری ما ایرانی هاست! همین که شب یلدا می شود یک نفر که حتما باید موهای سیاه و بلند داشته باشد برای گرفتن خوراکی های خوشمزه به جلوی در خانه همسایه ها می رود.
- شب یلدا در بولیوی، پرو و اکوادور
مردم این سه کشور برای شب یلدا یک رسم مشترک دارند و آن هم طناب پیچیدن دور خورشید است! آن ها برای اینکه دستشان به خورشید برسد به بالای کوه ها می روند تا در مراسمی نمادین خورشید را بگیرند و آن را به سنگ ها ببینند! و با این کار روزها را بلندتر کنند! یکی از نقاط باستانی و معروف در پرو که برای طناب پیچی خورشید استفاده می شود ارتفاعات ماچوپیچو است.
- شب یلدا در آفریقا
در بین مراسم مختلفی که در این لیست برایتان تعریف کردیم شاید مهیج ترین آن ها جشنواره ای باشد که در مناطق غربی آفریقا برگزار می شود. این فستیوال لباس مخصوص و در عین حال عجیبی دارد که شبیه حیوانات و یا عناصری مثل شیطان و فرشته است. مردم در حالی که این لباس های بامزه در تنشان است به خیابان ها می روند و با موسیقی نواختن خودشان را آماده آمدن فصل زمستان می کنند.
- شب یلدا در روسیه
تعدادی از مردم روسیه یلدا را با نیایش و خوردن نان، پنیر و عسل می گذانند. آن ها در طولانی ترین شب سال خیابان ها را چراغانی می کنند و برای هم کلوچه های خانگی درست می کنند.
گردآورنده: علی اکبر رضایی
آنچه دیگران میخوانند:
