تیتربرتر: «پیشگیری بهتر از درمان است» شاید این جمله ی کلشیه ای را بارها شنیده باشیم اما گاهی اوقات باید بگوییم پیشگیری بهتر از مرگ است زیرا ما میتوانیم با آگاهی از نحوه برخورد با افرادی که قصد خودکشی دارند از مرگ یکنفر پیشگیری کنیم.
روز جهانی پیشگیری از خودکشی
روز جهانی پیشگیری از خودکشی که همه ساله در ۱۰ سپتامبر و در سراسر جهان برگزار میشود، برای افزایش آگاهی عمومی نسبت به خودکشی و پیشگیری از آن در نظر گرفته شدهاست. مجمع جهانی پیشگیری از خودکشی (IASP) با همکاری سازمان بهداشت جهانی (WHO) و فدراسیون جهانی سلامت روان این روز را میزبانی میکند.در سال ۲۰۱۱ مراسم این روز در ۴۰ کشور انجام شد. سازمان ملل متحد یک 'سیاستنامه پیشگیری از خودکشی' را در دهه ۱۹۹۰ منتشر کرد که بسیاری کشورها از آن برای پیشگیری از خودکشی پیروی میکنند.
آمار خودکشی در جهان
بر اساس گزارش انجمن بینالمللی پیشگیری از خودکشی، هر سال بیش از ۸۰۰ هزار نفر یعنی هر ۴۰ ثانیه یک نفر به علت خودکشی در جهان جان میسپارند و خودکشی در میان ۲۰ علت اصلی مرگومیر در جهان قرار میگیرد.
دکتر تدروس آدهانوم قبرسیوس، مدیر کل سازمان جهانی بهداشت در این باره میگوید: «هر مرگ ناشی از خودکشی مصیبتی برای خانواده، دوستان و همکاران است. با این وجود خودکشیها قابلپیشگیری هستند. ما از همه کشورها میخواهیم تا راهبردهای ثابتشده پیشگیری از خودکشی را به شیوهای پایدار در برنامههای ملی بهداشت و آموزششان بگنجانند.»
میزان جهانی خودکشی استانداردشده بر حسب در سال ۲۰۱۶ در جهان ۱۰.۵ در ۱۰۰ هزار بود. البته میزان خودکشی در میان کشورها بسیار متفاوت است و از ۵ مرگ ناشی از خودکشی در هر ۱۰۰ هزار نفر تا بیش از ۳۰ مرگ ناشی از خودکشی در ۱۰۰ هزار نفر متفاوت است.
با وجود اینکه ۷۹ درصد موارد خودکشی در کشورهای با درآمد پایین و متوسط رخ میدهد، کشورهای با درآمد بالا بالاترین میزان خودکشی (به طور میانگین ۱۱.۵ در ۱۰۰ هزار) را دارند. در کشورهای پردرآمد مردان سه برابر بیشتر از زنان به علت خودکشی میمیرند. در مقابل، در کشورهای با درآمد متوسط، میزان مرگ ناشی از خودکشی در زنان و مردان به هم نزدیکتر است.
از طرف دیگر خودکشی دومین علت مرگ (پس از تصادفات جادهای) در میان افراد جوان در سنین ۱۵ تا ۲۹ سال است.در میان نوجوانان ۱۵ تا ۱۹ سال، دومین علت مرگ در میان دختران (پس از عوارض مربوط به بارداری) و سومین علت مرگ در پسران (پس از حوادث جادهای و خشونت بینفردی) است.
شایعترین روشهای خودکشی به ترتیب دار زدن، مسموم کردن خود با مواد سمی حشرهکش و استفاده از سلاحهای گرم است. مداخلات اصلی که موفقیت آنها در کاهش خودکشی ثابت شده است، شامل محدود کردن دسترسی به وسائل خودکشی، آموزش رسانهها درباره گزارش کردن مسئولانه موارد خودکشی، اجرای برنامههایی در میان جوانان برای آموزش مهارتهای زندگی که به آنان توانایی کنار آمدن با استرسهای زندگی را بدهد و شناسایی زودرس افراد در معرض خطر خودکشی، به کار گرفتن تدابیر درمانی در مورد آنان و پیگیری وضعیتشان است.
شیوهای که تصور میشود بیش از همه در کوتاهمدت بتواند شمار مرگهای ناشی از خودکشی را کاهش دهد، محدود کردن دسترسی به مواد حشرهکشی است که افراد برای مسموم کردن خودشان به کار میبرند. سمیت بالایی بسیاری از مواد حشرهکش و آفتکش باعث میشود اغلب موارد خودکشی با استفاده از آنها به مرگ منتهی شود، به خصوص در مواردی که ماده ضد سمی برایشان وجود ندارد یا مراکز درمانی مجهزی در منطقه موجود نیست.
سازمان جهانی بهداشت میگوید، شواهد فزاینده از کشورهای متعدد بیانگر آن است که مقررات برای ممنوع کردن استفاده از حشره کشهای بسیار سمی میتواند به کاهش میزانهای خودکشی در کشورها بینجامد.
در سریلانکا یکی از کشورهایی است که بهترین تحقیقات در این باره در آن انجام شده است، مجموعهای از محدودیتهای قانونی در دسترسی به مواد سمی حشرهکش در فاصله سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۵ به کاهش ۷۰ درصدی خودکشیها انجامید و به طور تخمینی جان ۹۳۰۰۰ نفر را نجات داد.
یک نمونه قابلذکر دیگر کره جنوبی است که ماده آفتکش پاراکوآت مسئول اکثریت مرگهای ناشی از خودکشی با ِآفتکشها در آن بود. ممنوعیت پاراکوآت در سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ در این کشور به نصف شدن مرگهای ناشی از خودکشی با مسموم کردن خود با آفتکشها در سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ منتهی شد.
مطالب مرتبط:
- آمار خودکشی در جهان در سال 2020 و وضعیت ایران
- رابطه آلودگیهوا با خودکشی و آلزایمر
نحوه برخورد با فردی که قصد خودکشی دارد
۱- شناسایی نشانه های هشدار دهنده افسردگی و خطر خودکشی
مطالعات نشان می دهد که اکثر افرادی که دست به خودکشی زده اند قبل از دست زدن به این عمل کارهایی انجام می دهند که دیگران را از افکار شان برای گرفتن جان خود مطلع می سازند. این نشانه های هشدار شامل برخی رفتارهای شخصی و ارتباطات کلامی و غیرکلامی هستند. بیماری های روانی و عاطفی مانند افسردگی و بیماری های دو قطبی اغلب با افکار و احساسات خودکشی همراه هستند. خطر خودکشی در افرادی که افسردگی در آن ها شدت می گیرد مهم ترین نگرانی است.
۲- اعتماد به صحبت های اشاره کننده به خودکشی
۵۰ تا ۷۵ درصد از تمامی خودکشی ها دارای نشانه های هشدار دهنده بوده و قربانی از تصمیم خود برای خودکشی با دوست یا اعضای خانواده خود به صورت تلویحی سخن می گوید. نشانه هایی که خبر از خودکشی قریب الوقوع می دهند را باید بسیار جدی گرفت.
۳- استفاده از «گوش دادن فعالانه»
با گوش دادن به صحبت های فرد دارای افکار خودکشی و پرسیدن سوالات مستقیم و واضح، ما تمایل خود را به صحبت در مورد هر چیزی با آن فرد نشان می دهیم، از جمله افکار و تصمیماتش در مورد خودکشی.
صحبت کردن در این مورد را با ابراز نگرانی خود در مورد شخص و برشمردن مثال هایی برای او آغاز کنید.
سعی نکنید کسی را از تصمیم برای خودکشی منصرف کنید. به جای آن، بگذارید فرد بفهمد که به او اهمیت می دهید، که تنها نیست، که تصمیمات مربوط به خودکشی موقتی بوده و اینکه افسردگی قابل درمان است. از گفتن جملاتی مانند «تو خیلی چیزها برای زندگی کردن داری» و «خودکشی ات به خانواده ات آسیب خواهد رساند» خودداری کنید.
۴- ترغیب فرد به مراجعه به روانشناس
سعی کنید فرد را به دیدن یک پزشک یا روان درمانگر در اولین فرصت ممکن ترغیب کنید.
افرادی که به خودکشی فکر می کنند اغلب فکر می کنند که کسی نمی تواند به آن ها کمک کند، پس باید بیشتر تلاش کنید تا این تفکر را از ذهن آن ها بیرون کنید.
به شخص کمک کنید یک متخصص روان درمانی خوب یا یک مرکز روانشناسی معتبر پیدا کرده و آن ها را در مراجعه همراهی کنید.
۵- در حالی که خیلی واضح به ترسناک بودن خودکشی اشاره می کنید، باید از او سوالاتی اینچنینی بپرسید: «آیا آنقدر حالت بد است که به خودکشی فکر می کنی؟»
تقریباً تمام افراد در برهه ای از زندگی خود به خودکشی فکر می کنند. با گوش دادن و شناسایی کردن نشانه های هشدار دهنده خودکشی و پرسیدن سوالات مستقیم در این زمینه، ما تمایل خود به صحبت در مورد هر چیزی با فرد در بحران قرار گرفته را نشان می دهیم، حتی باید در مورد افکار خودکشی نیز صحبت کرد. به احتمال زیاد او پس از این صحبت ها حس خواهد کرد که درک شده و دردی که او احساس می کند را درک می کنید. اگر امیال و افکار خودکشی فرد مورد بحث شفاف و بدون شوک و تقبیح کردن قرار گیرد، رنج فرد در معرض افکار خودکشی کاهش خواهد یافت. این صحبت های شفاف بدین معنا خواهد بود که شما فرد را جدی می گیرید.
۶- حواستان به پاسخ این سوالات باشد
اگر پاسخ فرد به سوال شما در مورد این که آیا افکار خودکشی دارد مثبت است، پاسخ او را جدی گرفته و به پرسیدن سوالات ارزیابی ریسک خودکشی ادامه دهید.
سوالاتی مانند سوالات زیر از او بپرسید:
«آیا برای گرفتن جان خودت نقشه ای کشیده ای؟» یا «آیا به اینکه چطور این کار را بکنی فکر کرده ای؟»
«آیا ابزار و اقلام مورد نیاز برای عملی کردن نقشه ات را در اختیار داری؟»، اگر چنین است، « ای ابزار چه چیزهایی و کجا هستند؟»
اگر پاسخ وی هنوز مثبت است، سوال کنید:
«آیا تا به حال سعی کرده ای جان خودت را بگیری؟»
«بعد از آن چه اتفاقی افتاد؟»
اگر فرد برنامه و نقشه ای قطعی برای خودکشی دارد، این ابزار در دسترس بوده و زمان خودکشی تعیین شده و نزدیک است، باید بدانید که فرد در خطر خودکشی بالایی قرار دارد.
۷- کسی که فکر می کنید در خطر خودکشی بالایی قرار دارد را تنها نگذارید
اگر فرد از تمایل و تصمیم خود برای خودکشی گفت و برای این کار نقشه و برنامه داشت، ابزارها آماده و در دسترس بوده و زمان آن نیز تعیین شده بود، باید این صحبت ها را بسیار جدی تلقی کنید. اگر کوچکترین شکی به واقعیت صحبت های او دارید، آن را جدی بگیرید. کسی که در ریسک بالای خودکشی قرار دارد را نباید تنها بگذارید. به صحبت با او ادامه دهید، در کنار او بمانید و سعی کنید فرد دیگری را وارد ماجرا کنید تا در کنار او بماند، کسی که شخص در خطر خودکشی به او اعتماد داشته و با او احساس راحتی می کند. تمام ابارهایی که ممکن است وی برای خودکشی مورد استفاده قرار دهد را از اطراف او دور کنید، اقلامی مانند اسلحه، دارو و اشیاء تیز، به طور کلی چیزهایی که ممکن است فرد از آن ها به عنوان ابزاری برای گرفتن جان خود استفاده کند.
۸- نجات فردی که خودکشی کرده است
اگر فرد دست به عملی زده که از نظر شما می تواند زندگی او را تهدید کند، درنگ نکنید و او را به بیمارستان برسانید یا با مراکز بهداشتی و درمانی تماس بگیرید.
گردآورنده:فرحان مرادی
آنچه دیگران میخوانند: