به گزارش تیتربرتر؛ در معاملات روز گذشته (20 آوریل 2020 -اول اردیبهشت 1398) در بورس کالای نیویورک قیمت نفت سبک تگزاس با کاهشی وحشتناک نسبت به روز معاملاتی قبل وارد محدوده منفی شد؛ اتفاقی که شاید بتوان آن را عجیب‌ترین اتفاق تاریخ معاملات نفتی دانست.
به روایت بلومبرگ؛ روز گذشته حداقل برای ساعاتی کار به جایی رسید که معامله‌گران نفت سبک تگزاس (WTI) حاضر شدند برای فروش هر یک بشکه نفت خام، 40 دلار به خریداران بالقوه بپردازند. در واقع می‌توان گفت معامله‌گران نفت در بورس کالای نیویورک روز گذشته به‌نوعی جهان موازی را تجربه کردند!
این اتفاق چنان وحشتناک و تکان‌دهنده بود که بسیاری از معامله‌گران برای توضیح آن دچار مشکل شدند. آنها در تمامی آن ساعات جهنمی به همه دلایل ممکن متوسل شدند تا بتوانند این پدیده نادر را هضم کنند. آیا برخی شرکت‌های بزرگ مرتکب اشتباه بزرگی شده بودند؟ آیا سرمایه‌گذاران خرده‌پا و بی‌تجربه از سقوط بازار به وحشت افتاده و چوب حراج به اموال خود زده بودند؟ اما هیچ دلیل منطقی و ملموسی برای سقوط قیمت نفت تا محدوده منفی وجود نداشت.
دوگ کینگ، مؤسس صندوق پوشش ریسک مرچنت کامودیتی، در خصوص اتفاقات روز دوشنبه می‌گوید: «این یک روز ویران‌کننده برای صنعت نفت جهان بود. ظرفیت ذخیره‌سازی نفت در آمریکا پر شده است و برخی فعالان بدشانس بازار نفت مجبور به فروش نفت خود به این قیمت‌ها شدند.»
بیشتر بخوانید: ابهام در تحقق درآمدهای نفتی سال 99
قیمت نفت سبک تگزاس در معاملات روز دوشنبه صرفاً به این دلیل منفی شد که زمان انقضای قراردادهای معاملات آتی نفت برای تحویل در ماه می (12 اردیبهشت تا 11 خرداد) فرا رسیده بود و معامله‌گرانی که جایی برای ذخیره کردن نفتی که از قبل خریداری کرده بودند نداشتند، مجبور شدند نفت خود را حتی در قیمت‌های منفی بفروشند. در همان ساعاتی که در بورس کالای نیویورک هر بشکه نفت سبک تگزاس برای تحویل در ماه می با قیمت‌های کمتر از صفر معامله می‌شد، قیمت نفت برنت در بورس کالای لندن بیش از 25 دلار در هر بشکه بود. حتی در همان بورس کالای نیویورک نیز هر بشکه نفت سبک تگزاس برای تحویل در ماه ژوئن (12 خرداد تا 10 تیر) بالاتر از 20 دلار خرید و فروش می‌شد.
با این حال، منفی شدن قیمت نفت یک واقعیت بنیادی را درباره بازار نفت در دوران شیوع ویروس کرونا آشکار کرد: بر اثر مازاد عرضه مزمن در بازار نفت اکنون کار به جایی رسیده است که ظرفیت انبارهای ذخیره‌سازی نفت، خطوط انتقال و حتی سوپرتانکرها پر شده و ارزش مهم‌ترین کالای خام جهان به‌سرعت در حال نزول است. روز گذشته بسیاری از معامله‌گران ناامیدانه به دنبال فروش محموله‌هایی بودند که هیچ‌کس به آنها نیازی نداشت و جایی هم برای ذخیره کردن آنها نبود.
توافق جهانی برای کاهش تولید نفت
حدود 10 روز از حصول یک توافق بی‌سابقه بین اعضای اوپک و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت بر سر کاهش تولید نفت به میزان بیش از 10 میلیون بشکه در روز (بیش از 10 درصد از تولید جهانی نفت) می‌گذرد، اما طی این مدت شرایط بازار نفت همچنان بحرانی بوده است. تداوم این شرایط باعث سرایت کردن رکود قیمتی به بازار سایر کالاها و خدمات خواهد شد و کار بانک‌های مرکزی که تلاش می‌کنند اقتصاد کشورهای خود را -در شرایطی که بحران کرونا بسیاری از کسب‌وکارها را فلج کرده است- زنده نگاه دارند، بسیار دشوار خواهد کرد.
سقوط قیمت نفت می‌تواند نقشه قدرت در جهان را نیز دوباره ترسیم کند. کشورهای نفت‌خیزی مانند روسیه و عربستان که طی 20 سال اخیر به لطف رونق بازار نفت رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده بودند، اکنون شاهد افول تدریجی قدرت و نفوذ خود هستند. غول‌های نفتی مانند اکسون موبیل، رویال داچ شل و ... طرح‌های کسب‌وکار خود را پاره کرده و ناامیدانی برای حفظ نقدینگی خود در این شرایط تلاش می‌کنند.
باید اذعان کنیم که توافق اعضای اوپک و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت نتوانسته است سقوط قیمت نفت را متوقف کند. برای دونالد ترامپ که خود شخصاً برای حصول این توافق نفتی واسطه‌گری کرد، معنای منفی شدن قیمت نفت سبک تگزاس در معاملات روز دوشنبه این است که مشکلات صنعت نفت آمریکا حتی با وجود توافق جدید تشدید شده است. در این شرایط جمهوری‌خواهان کنگره به دنبال این هستند که از طریق وضع محدودیت‌های تجاری –از جمله وضع تعرفه بر واردات نفت- صنعت نفت شیل آمریکا را نجات دهند.
اما بازار نفت که نه برای اجرای توافق نفتی اوپک و دیگر تولیدکنندگان نفت صبر می‌کند و نه برای وضع تعرفه بر واردات نفت از سوی کنگره آمریکا به‌منظور کاهش واردات نفت به این کشور، همچنان راه خود را می‌رود. سقوط بی‌سابقه قیمت نفت در معاملات روز دوشنبه بورس کالای نیویورک را باید هشداری بزرگ تلقی کرد؛ هشداری درباره اینکه مشکلات بیشتری در راه است.
اِد مورس، تحلیلگر کهنه‌کار بازار کالاهای خام و مدیر بخش تحقیقات کالاهای خام در شرکت خدمات مالی و بانکداری سیتی‌گروپ، در این رابطه هشدار می‌دهد: «اگر ظرفیت انبارهای نفت با سرعتی بیش از این پر شود، نفت برنت نیز می‌تواند مانند نفت WTI به سمت کف قیمتی خود حرکت کند.»
طلا ارزان تر شد
رویترز نوشت: در حالی که ارزش دلار تقویت شده، قیمت طلا که در جلسه قبل تا یک درصد افزایش یافته بود، امروز شاهد کاهش بود هرچند وضعیت شکننده بازارهای بورس سبب شد تا افت قیمت فلز زرد محدود باشد.
بر اساس این گزارش، قیمت هر اونس طلا امروز با ۰.۲ درصد کاهش به ۱۶۸۹ دلار و ۴۵ سنت رسید. منفی شدن قیمت نفت خام آمریکا سبب افزایش اشتها برای سرمایه گذاری در بازار طلا شده است. قیمت طلا در بازار آمریکا هم امروز با ۰.۴ درصد افت به ۱۷۰۴ دلار و ۶۰ سنت رسید.
ارزش دلار در برابر ارزهای رقیب امروز ۰.۱ درصد رشد داشت و موجب گرانتر شدن طلا برای سرمایه گذارانی شد که با ارزهای غیردلاری خرید می کنند.
ارزش سهام در بازارهای آسیایی نیز صبح امروز از روند نزولی روز گذشته بازار وال استریت تبعیت کرد که پس از منفی شدن قیمت نفت خام امریکا رخ داده بود.
واکنش بورس بازان به شوک نفتی
هم‌زمان با ورود شاخص بورس به ابرکانال ۷۰۰ هزار واحد در معاملات روز گذشته، دیشب در اتفاقی تاریخی قیمت نفت خام آمریکا برای قرارداد ماه مه منفی شد. واکنش بورس‌بازان به این اتفاق چگونه خواهد بود؟
به دنبال کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی، هجوم نقدینگی به سهام شتاب گرفت و دیروز شاخص بورس با جهش حدود ۱۹ هزار واحدی همراه شد. به این ترتیب، در ۱۸ روز معاملاتی سال جاری شاهد عبور از دو ابرکانال در بازار سهام کشورمان بودیم. اما آن سوی مرزها بازار نفت آمریکا حال و هوای معکوسی داشت و قیمت قرارداد ماه مه برای نخستین بار در تاریخ منفی شد. واکنش بورس‌بازان به این ماجرا چگونه خواهد بود؟
پیدا و پنهان نفت صفر دلاری
پیش از بررسی سناریوهای پیش روی بازار سهام، تحلیل مختصری از آنچه بر بازار نفت دیشب گذشت داشته باشیم. نفت از جهات مختلف کالای منحصر به فردی است؛ به عنوان مثال، تولید آن مثل تولیدات کارخانه‌ای قابلیت توقف سریع ندارد. بنابراین، اگر تقاضا کم شود نمی‌توان به سادگی چاه را مسدود و تولید را متوقف کرد. همچنین، ذخیره‌سازی آن آسان نیست و تجهیزات خود را می‌خواهد. پس مازاد تولید نفت می‌تواند در کوتاه‌مدت به معنای واقعی کلمه دور ریخته شود. این همان دلیلی است که در آمریکا قیمت نفت در سررسید ماه مه به زیر صفر سقوط کرد.
بیشتر بخوانید: جزییات عرضه نفت خام در بورس انرژی
این اتفاق تاریخی است؛ پس بر خلاف آنچه برخی ادعا می‌کنند نمی‌توان گفت مساله خاصی رخ نداده، منفی شدن قیمت در قرارداد مربوط به نفت wti، نشان‌دهنده اثر سنگینی است که کرونا بر اقتصاد دنیا گذاشته است. اینکه در سررسیدهای بعدی قیمت‌ها مثبت و بالای ۲۰ دلار است، نشان از خوش‌بینی معامله‌گران نفت نسبت به برطرف شدن افت تقاضا ناشی از کرونا در آینده نزدیک است. اما اگر چنین بازیابی در تقاضا شکل نگیرد، این وضعیت هشداری جدی برای سرمایه‌گذاران است.
به هر حال آنچه اهمیت دارد، آن است که نه باید در تحلیل این مساله ساده‌انگاری کرد و نه باید وحشت داشت. اینکه بگوییم هیچ اتفاقی نیفتاده باعث می‌شود ریسک احتمالی ناشی از ادامه‌دار شدن اثر کرونا را نادیده گرفته‌ایم که می‌تواند خطرناک باشد. به ویژه آنکه پیرو اظهارات رئیس جمهور آمریکا مبنی بر بازگشت فعالیت‌های اقتصادی به مدار عادی، برخی نگران موج دوم ویروس کرونا هستند. اما وحشت زیادی نیز بر خلاف واکنشی است که جمع کثیری از معامله‌گران در بورس‌های جهانی داشته‌اند و سهام مربوط به حوزه نفت چندان سنگین افت نکرده‌اند. در واقع، اگر اثر کرونا محدود باشد و بازار قرار باشد به زودی متعادل شود، اثر این افت ناگهانی قیمت‌ها بر سودآوری شرکت‌ها چندان سنگین نخواهد بود و جای هراس جدی ندارد.
هیجان فروش یا عطش خرید؟
حال با این تفاسیر بورس تهران چگونه واکنش خواهد داد؟ نکته نخست آنکه از بازار سهامی که مملو شده از تازه‌واردهای کاملا نا‌آشنا به تحلیل، نمی‌توان انتظار داشت تحلیل و برآورد دقیقی از مساله داشته باشند. کسانی که حتی نمی‌دانند قیمت نفت در همه جای دنیا صفر یا منفی نشده و تفاوت قراردادهای آتی با بازار نقدی چیست، بعید است که بتوانند بر مبنای تحلیل درست اقدام کنند. پس واکنش بازار سهام وابسته است به نوع برداشت سطحی که از مساله می‌توان داشت؛ اگر افت سنگین قیمت نفت آمریکا برای آنها دلهره‌آور و نشانه رکود باشد، آنگاه احتمالا فروشندگان با شدت هجوم می‌آورند.
اما سناریوی دوم آن است که اتفاقا بازار چنین وضعیتی را به معنای افت بیشتر درآمدهای نفتی کشور و در نتیجه افزایش تورم بداند. آنگاه است که عطش خرید قوت بیشتری می‌گیرد و مشابه هفته‌های قبل هرگونه عرضه‌کننده‌ای را غافل‌گیر می‌کند. نکته تایید این سناریو آن است که پیش از این نیز ریزش‌های سنگین قیمت کالاها در بازار جهانی نتوانست خریداران را عقب بنشاند.
گردآورنده: الهام خلیلی خو
