کلاهبرداران از نظر جرم شناسی در ردیف مجرمین حرفه ای و انسان های یقه سفید هستند که به دلیل هوش و ذکاوت سرشار شناسایی آنها بسیار مبهم و پیچیده است.همانطور که روش خدعه آمیز آنها در ربودن مال مردم عجیب و بعضاً بظاهر موجه است، روش آنها در توجیه اعمال مجرمانه خود و فرار از چنگ قانون هم، چشم ظاهر بین را به شک وا می دارد که مبادا اینان از انسانهای خارق العاده ای هستندکه دست خلقت در ذات آنها راه مال اندوزی را به ودیعت گذاشته است. لذا شناخت این قبیل مجرمین هم از نظر حقوقی و هم از نظر جرم شناسی واجد اهمیت است.
از این رو کلاهبرداران را می توان جزء مجرمان باهوش و باذکاوت محسوب کرد. کلاهبرداری یکی از آسیب های مهم و اساسی جامعه بوده و تمام نهادها و سازمان ها باید در جهت رفع این معضل اجتماعی تلاش کرده و از اقداماتی که موجب افزایش یا زمینه ساز افزایش این معضل خطیر اجتماعی می شود، جلوگیری کنند

تعریف کلاهبرداری اینترنتی

منظور از کلاهبرداری اینترنتی هرگونه کلاهبرداری است که به وسیله برنامه‎های رایانه‎ای یا ارتباطات شبکه‌ اینترنتی و از طریق پایگاههای‎ web ، پست الکترونیک و یا اتاق‎ های گفت و گو صورت می‎گیرد.

عوامل موثر در کلاهبرداری اینترنتی:

1-ضعف آگاهی قربانیان و ایجاد فرصت ارتکاب جرم

هرگاه افراد یک جامعه در انجام فعالیت‌های اقتصادی خود از دقت‌نظر کافی برخوردار نبوده و اطلاعات آنان راجع به مسائل مختلف مالی و تجاری محدود باشد، ناخودآگاه فرصت ارتکاب جرایم مالی از جمله کلاهبرداری را در اختیار مجرمان قرار می‌دهند.

-توجیه کردن کلاهبرداری توسط مجرمان

افرادی که مرتکب جرم کلاهبرداری می‌شوند عمل مجرمانه‌ خود را با بهانه‌های مختلف توجیه کرده و سعی می‌کنند با دلایل به ظاهر منطقی وجدان خود را راضی کنند.

3-فشارهای مالی در خانواده

امروزه در بسیاری از خانواده‌ها فشارهای روانیِ ناشی از تجمل‌گرایی و چشم و هم‌چشمی بیش از هر زمان دیگری به چشم می‌خورد. اگر فردی که مسئول تأمین معاش خانواده است نتواند درآمد مورد انتظار اعضاء خانواده را از راه‌های مشروع و قانونی کسب و از طرف دیگر فاقد گرایش‌های معنوی و اخلاقی بوده و بخواهد ره صد ساله را یک شبه طی کند ممکن است به روش‌های غیر مشروع و غیر قانونی متوسل شود. فشارهای روانی هنگامی شدت می‌یابد که سرپرست خانواده به طور مرتب با دوستان و بستگان مقایسه شده و مورد نکوهش قرار گیرد.

ویژگی‌های افراد کلاهبردار:

1-ظاهر آراسته، حراف، ولخرج و خوش برخورد

شیک‌پوشی، استفاده از واژه‌های مورد استفاده در ادبیات رسمی یا به عبارتی لفظ قلم صحبت کردن، چاپلوسی و احترام افراطی به دیگران جزء ویژگی‌های رفتاری افراد کلاهبردار برای تطمیع قربانیانشان است. به طور معمول کلاهبرداران از احترام و مقبولیت اجتماعی زیادی برخوردارند.

2-آگاهی از طمع ‌ورزی قربانیان

شاید بتوان تطمیع قربانیان را متداول‌ترین روش کلاهبرداران برای رسیدن به مقصودشان دانست. در بسیاری از موارد اگر بتوانیم ضمن هوشیاری، نفس خود را نیز کنترل کنیم و هرگز به زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی و شرعی راضی نشویم، هیچ کلاهبرداری، به مقصود خود نخواهد رسید.
از جمله رایج‌ترین روش‌های کلاهبرداری اینترنتی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1-کلاهبرداری در حراج‌های اینترنتی 2-صدور چک‌های جعلی الکترونیکی3- کلاهبرداری با سوء استفاده از کارت‌های اعتباری در خریدهای اینترنتی4-پرداخت بدهی از طریق واسطه‌های اینترنتی 5-کلاهبرداری از طریق اعلام فرصت‌های شغلی و تجاری در اینترنت6-کلاهبرداری از طریق شرکت‌های جعلی تسویه حساب اینترنتی 7-کلاهبرداری از طریق سرقت اطلاعات هویتی 8-کلاهبرداری از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری هرمی 9-کلاهبرداری از طریق اعلام برنده شدن در قرعه‌کشی10- کلاهبرداری توسط جمع آوری اطلاعات بانکی و شخصی توسط ایمیل

بیان مصادیق کلاهبرداری اینترنتی

 در تجارت الکترونیک نقل و انتقال پول نقد و خرید و فروش¬کالا‌های تجاری به ‌سرعت جای خود را به¬ انتقال سپرده‌ها از طریق سیستم‌های رایانه ای داده که در نتیجه زمینه‌ سوءاستفاده افراد سود‌جو و فرصت طلب را فراهم کرده است.
مجرمان با استفاده از شیوه‌هایی مانند فیشینگ و نصب بد افزارها  به حساب‌های بانکی شهروندان دستبرد می‌زنند. آنان با استفاده از این شیوه صفحاتی را مانند صفحات بانک ایجاد و کالایی را با قیمت مناسب ارائه می‌کنند، هنگامی که افراد این صفحات را انتخاب و شماره حساب و رمز خود را وارد می‌کنند کلاهبرداران با سرقت کلمه‌ عبور و رمز عابر بانک اقدام به برداشت موجودی می‌کنند.
یکی از روش‌های شایع دیگر فریب متقاضیان وام از طریق سایت‌های غیرمعتبری است که آگهی پرداخت وام منتشر می‌کنند. در این روش متقاضیان وام باید فرم‌هایی را از طریق اینترنت تکمیل کنند. کلاهبرداران در مراحل مختلف با طرح پرسش‌های گوناگون و به شکلی کاملا" نامحسوس اطلاعات محرمانه‌ افراد را به دست آورده و در فرصتی مناسب از آنها سوء استفاده می‌کنند.

مطالب مرتبط : پیش‌بینی نتایج مسابقات ورزشی ترفند کلاهبرداران اینترنتی

کلاهبرداری در قالب فروشگاه الکترونیک

خرید آنلاین کالاها و ارایه‌ خدمات یکی از مفیدترین کاربردهای اینترنت محسوب می‌شود. این امر علاوه بر صرفه‌جویی در وقت کاربران،‏ مزایایی چون افزایش امنیت در جابجایی پول،‏ کاهش هزینه‌های بازاریابی،‏ صرفه‌جویی اقتصادی و افزایش فرصت‌های شغلی و کارآفرینی را به همراه دارد؛ اما در عین حال کلاهبرداران فضای مجازی نیز با استفاده از عدم آگاهی یا کم دقتی خریداران و مشتریان آن ها را با تهدیدها و آسیب‌های متعددی مواجه ساخته‌اند.
نخستین پیش فرض برای حقیقی و سالم بودن خدمات یک فروشگاه الکترونیک‏ این است که کالاهای مُجاز ارایه می‌کند؛ بنابراین فروشگاه‌هایی که کالاهای غیرمجاز به فروش می‌رسانند به احتمال زیاد با قصد کلاهبرداری فعالیت می کنند.
منطقی است که کاربران پیش از اقدام به خریدهای اینترنتی از فروشگاه‌های الکترونیکی از تجربه‌ دوستان و آشنایان نزدیک استفاده کرده و از فروشگاه‌هایی خرید کنند که سابقه‌ ارایه‌ خدمات مطمئن و مطلوب دارند. گاهی در محیط اینترنت به طور ناخواسته صفحاتی در برابر شما باز می‌شود که حاوی تبلیغاتِ فروش کالاها و ارایه خدماتی می باشند‏ که امکان دارد تقلبی و به قصد کلاهبرداری طراحی و ایجاد شده باشند.
کاربران در هنگام خرید آنلاین و در زمانی که پس از انتخاب کالا به درگاه پرداخت الکترونیکی بانک رهنمون می-شوند،‏ دقت کنند که حتماً آدرس صفحه‌ درگاه متعلق به همان بانکی باشد که آرم و لوگوی آن را در صفحه مشاهده می‌کنند، زیرا در بعضی مواقع کلاهبرداران با جعل صفحات درگاهِ پرداخت الکترونیکی بانک‌ها‏، افراد را به صفحاتی هدایت می‌کنند که آدرسی شبیه آدرس بانک اصلی دارند. در صورت عدم دقت خریدار و ورود اطلاعاتی چون شماره‌ کارت بانکی،‏ رمز عبور، ‌‏CCV2 و تاریخ انقضای کارت،‏ این اطلاعات برای کلاهبرداران ثبت شده و عملاً امکان هرگونه سوء ‌استفاده برای آنها فراهم می‌شود.
باید در نظر داشت که در سیستم پرداخت الکترونیکی همه‌ بانک‌ها، از SSL و روش‌های مطمئن رمزنگاری استفاده می‌شود؛ کاربران باید‏ دقت کنند که در نوار آدرس کنار آدرس اینترنتی صفحه‌ پرداخت بانک،‏ نماد یک قفل یا عبارت // :https درج شده باشد؛ در غیر این صورت قطعاًَ صفحه جعلی است و قصد به سرقت بردن اطلاعات کارت بانکی آنها را دارد.
در مجموع می‌توان گفت شتاب گرفتن کلاهبرداری‌های اینترنتی نسبتی مستقیم با افزایش شمار سایت‌هایی دارد که موضوعاتشان درباره شرط‌بندی، قرعه‌کشی و نظرسنجی از مردم است و این نوع سایت‌ها ابزاری مناسب برای سوءاستفاده‌های خطرناک در فضای مجازی توسط شیادان هستند.

توصیه‌های مهم و کاربردی برای پیشگیری از قربانی شدن در برابر شیادان اینترنتی

*اطلاعات محرمانه‌‌ شامل رمز دوم، شماره‌ شناسایی مشتریان (cvv2) و سایر اطلاعات کارت و حساب بانکی خود را در اختیار افراد ناشناس قرار ندهید.
*رمز اول و دوم خود را به تناوب تغییر داده و از مشخصات فردی خود برای رمز استفاده نکنید.
*در مقابل ایمیل‌ها و پیامک‌هایی که با مضامین برنده شدن یک جایزه‌ بزرگ، برنده شدن در قرعه‌کشی‌های مختلف، شراکت در ارثیه‌های کلان و ... برای شما ارسال می‌شود، هوشیار بوده و از ارائه‌ هر گونه مشخصات عابر بانک خود تحت هر عنوان به افراد تماس گیرنده و یا پاسخگویی به پیامک‌های واصله خودداری کنید.
* اگر می‌خواهید به سایت بانک موردنظرتان مراجعه کنید دقت داشته باشید که نشانی اینترنتی آن حتما" باید با عبارت‌/‌‌/:https شروع شده باشد و به هیچ وجه با کلیک بر روی لینک سایت بانکتان در سایت‌های غریبه وارد صفحه‌ اطلاعات مربوط به حسابتان نشوید.
*توجه داشته باشید در زمان خرید اینترنتی ورود رمز عبور و سایر مشخصات کارت خرید باید از درگاه بانک مربوطه انجام شود.
*برای این که رمز عبورتان در دسترس دیگران قرار نگیرد از نوشتن آن به صورت معمولی خودداری کنید.
*در هنگام استفاده از اینترنت در جواب این که "اطلاعات ذخیره شود یا خیر" گزینه خیر را انتخاب کنید.
*برای پیشگیری از برداشت غیرمجاز حساب‌های بانکی از مراجعه به کافی‌نت‌ها برای رصد کردن حساب‌هایتان پرهیز کنید و اگر ناچار شدید به این مراکز مراجعه کنید، مراقب باشید که در گوشه و کنار دوربینی نصب نشده باشد و از ورود رمز اینترنتی شما فیلم برداری نکند.