تابستان ۱۳۹۲ نقدینگی کمتر از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان بود که در طی ۶ سال اخیر، بیش از ۴ برابر گردید. ۷۵ درصد نقدینگی کشور در ۶ سال اخیر ایجاد شد و عوامل ایجاد آن، خلق نقدینگی توسط بانکها از دو مسیر اضافه برداشت بانکهای خصوصی از بانک مرکزی و افزایش قدرت خلق نقدینگی توسط بانکها است.

نقدینگی دلیل رشد تورم

رشد زیاد نقدینگی منجر به تورم افسار گسیخته در سال 1398 شده است در حالیکه بانک مرکزی با تمهیداتی در بازار ارز : ارز با روند کاهشی را طی مینماید ( با افزایش نرخ ارز و به طبع آن افزایش قیمتها را به دنبال دارد)  اما با کاهش آن قیمتها اصلا کاهش پیدا نمیکند  چرا ؟؟ : یکی از دلایل عمده اش رشد نقدینگی است ، به همراه کاهش ارزش پول ملی وبه عبارت دیگر  افزایش قیمت ارز هایی که بیشترین متقاضی را دارندمی انجامد.

سال 97 بانکها حدود 347 هزار میلیارد تومان از سپرده ها را تسهیلات ندادند بانکها معمولا 2 تا 3 در صدر از منابع بانکی را به عنوان ذخایر احتیاطی نزد خود نگه میدارند اما پرداخت نشدن حدود 19 % از منابع بانکی بابت تسهیلات قابل تامل است .

1)با توجه به شاخص وزارت کار ،تعاون و رفاه اجتماعی در خصوص تسهیلات بانکها برای  هر اشتغالی که بنگاهها ایجاد نمایند تسهیلاتی حدود 175 میلیون تومان دریافت مینمایند لذا به نظر میرسد با این مقدار پول در سال 1397 میتوانستیم نزدیک به دو میلیون  نفر شغل ایجاد کنیم.

2)با این مقدار تسهیلات خیلی از بنگاههای کوچک که نیاز به تسهیلات سرمایه در گردش داشتند تا تولیدات رونق پیدا کنند و از طرف دیگر با رونق گرفتن  تولید و فعالیت کارخانجات، تولید ملی  افزایش یابد.

1-3) با افزایش تولید ، ضمن کاهش واردات ،  صادرات کالاهای غیر نفتی افزایش یافته و در نتیجه تراز بازرگانی با دیگر کشورها مثبت خواهد شد که تاثیر زیاد در تقویت پول ملی خواهد داشت.

2-3)با پرداخت سپرده های(پس انداز) بانکها در جهت سرمایه گذاری برای تولید مولد در اقتصاد پویا  I = S اصطلاحا save پس انداز برابر با investment سرمایه گذاری برابر خواهد شد در مطلب مازاد 347 هزار میلیارد تومان سپرده و عدم پرداخت تسهیلات می توان معادله را به این صورت نوشت S < I پس انداز بیش از سرمایه گذاری بوده است و این بدترین حالت در اقتصاد یک کشور است که تاثیر آن در سال بعد نشان داده می شود،شامل بحران اشتغال و کاهش تولید ملی و ... است، از طرف دیگر بانک مرکزی جهت جبران کسری بودجه مجبور به کاهش ارزش پول میگردد که تورم شدید در اقتصاد را به دنبال دارد.

4)اقتصاد مقاومتی که رهبر معظم انقلاب فرمودند استفاده از همه پتانسیلهای درون جامعه همانند یک اقتصاد درونزا همانطور که کشورهای شرق آسیا(آسه آن) و چین و ژاپن  از مقوله اقتصاد درونزایی استفاده کردند و رشد قابل توجهی نمودند و امروز حرف اول را در دنیای از نظر  اقتصاد میزنند ما  باید به سمت اقتصاد بدون نفت با استفاده از اقتصاد درونزا با نگاهی به بیرون از نظر صادرات داشته ، و به این سمت حرکت کنیم تا رشد درونزایی ما شکل گیرد و با توانمندیهای علمی و فنی و پتانسیل داخلی در تولید رشد نماییم.

1-5)بر اساس مدلهای رشد درونزا تغییرات دائمی در متغیرها از قبیل : الف) نرخ  سرمایه گذاری فیزیکی  ب)نرخ سرمایه گذاری انسانی ج)سهم صادرات  د)حق مالکیت ه) حجم دولت  و)رشد جمعیت 

2-5)مدل رشد درونزا تکامل یافته مدلهای رشد کلاسیک و نیو کلاسیک هستند و در بسیاری موارد فرضهای مربوبط به هر دو نوع مدل یکسان هستند .

3-5)در الگوی کینز و هارود-دومار : شرایط رشد پایدار با پیروی از اصل شتاب هنگامیکه تولید افزایش یابد سرمایه گذاری افزایش پیدا میکند و همچنین با افزایش درآمد پس انداز افزایش می یابد و منجر به سرمایه گذاری می شود تئوری رشد  درونزا از درون سیستم یک کشور محقق می شود.

6)برای نجات تولید و به عبارت دیگر جهت افزایش تولید ، رهبر معظم انقلاب اسلامی امسال را سال رونق تولید نامیدند راه حل اصلی و اساسی ، استفاده از پتانسیلهای موجود از جمله سپرده های بانکها و فروش املاک مازاد بانکها و سرمایه گذاری در تولیدات مولد می باشد.

7)بانک جهانی و صندوق بین المللی پول برای ایران در  سال 98 و 99  رشد تولید را منفی در نظر گرفته اند حتی آقای نیلی رشد منفی 10% را تبین فرمودند ،  لذا در جنگ اقتصادی که از همه طرف در محاصره اقتصادی قرار گرفته ایم بهترین راه حل ، اقتصاد درونزا هست  که در بند 5 تئوری آن توضیح داده شد.

مطالب مرتبط:  تاثیر تحریم های آمریکا علیه ایران بر شرکت های خارجی

8)در جنگ اقتصادی بانکها باید وارد میدان شوند و به کمک اقتصاد آمده و همه ابزارهای موجود را بکار گیرند(در جنگ نظامی نیروهای رزمنده با تمام توان در مقابل دشمن صف آرایی میکنند) .

بر اساس اصل سینرژی اگر یک واحد پس انداز  داشته باشیم، میتوانیم دو واحد سرمایه گذاری نماییم و از طرف دیگر املاک و مستغلات بانکها که از پول و سرمایه همین مردم تهیه شده زیاد هستند و از فروش آنها و سرمایه گذاری در بخش تولیدات مولد و راه انداختن چرخ صنعت، در شهرکهای صنعتی و نواحی صنعتی، ضمن ایجاد اشتغال به افزایش تولید ملی کمک شایان توجه خواهد شد.

9)خط مقدم جنگ اقتصادی بانک مرکزی است ، نقش کلی بانک مرکزی هدایت و تنظیم سیاست پولی در درون یک کشور است. تحت سیاست پولی، بانک مرکزی جریان پول و اعتباراتی را که در اقتصاد ایجاد شده اداره و مدیریت می‌کند. بنابراین ماهیت بانک مرکزی در مقابل فعالیت‌های اقتصادی بسیار بزرگ است.

مهمترین ابزار سیاست پولی بانک‌های مرکزی شامل موارد زیر است:

• عملیات بازار بازنرخ تنزیل ـ نرخ بهره وجوه بانکی ـ نسبت ذخیره قانونی
• عملیات مبادله ارز(دولتها برای جبران کسری بودجه از آن استفاده ابزاری می نمایند)

عدم موفقیت بانک مرکزی در کنترل نقدینگی معمولا فشار بر روی سطح عمومی قیمت‌ها را موجب می‌شود. از این رو در هنگام افزایش عرضه پول نرخ بهره در سطح اقتصاد افزایش می‌یابد.

10) حذف 4 صفر از پول ملی که سالهای گذشته در دستور کار بوده ولی اجرایی نشد حذف 4 صفر اثرات روانی و  مثبت آن بیش از اثرات منفی آن  است .

11)تقویت پول ملی در مقابل دلار ،این مقدار هر دلار تا سقف 5000 تومان برسد ،بعضی از اقتصاددان های به این نتیجه رسیده اند که ارزش پول ملی در مقابل دلار و یورو باید تقویت گردد(جمع کردن بازار نیمایی و ....)

12)افزایش قیمت طلا ناشی از کاهش نرخ بهره آمریکا؛نرخ دلار و قیمت طلا بشدت تحت تاثیر سیاستهای فدرال رزرو آمریکاست بطوری که هرتصمیمی در رابطه با متغیرهای پولی آمریکا  که روی نرخ بهره این‌کشور اثر بگذارد بسرعت تاثیر خودش را  بر بازارهای جهانی هویدا خواهد کرد،  نرخ دلار و قیمت طلا بشدت تحت تاثیر نرخ بهره آمریکاست .

13) در نهایت جهت خنثی نمودن جنگ اقتصادی دشمن فعال کردن دانشگاهها استفاده از دانش فنی  در جهت ایجاد شرکتهای دانش بنیان و ایجاد تکنولوژی داخلی  و ورود به اقتصاد مقاومتی و درونزا است.

یادداشتی از حمزه جلالی