تیتربرتر: بدن ما بیش از 50 هورمون مختلف دارد، که نقش پیچیده ای در بدن انسان دارند، هنگامی که مشکلاتی برای هورمون ها و غدد بوجود می آیند، نیاز است که به یک دکتر متخصص غدد و متابولیسم(اندوکرینولوژی) مراجعه کنید.
متخصص غدد به انگلیسی Endocrinologist نامیده می‌شود. این متخصص پزشکی است که در مورد غدد و هورمون‌های بدن تخصص دارد. این متخصصان با سیستم غدد و متابولیسم بدن و تمام فرایندهای بیوشیمیایی بدن سروکار دارند.
سیستم غدد و متابولیسم بدن از غدد درون ریز و برون ریز مختلفی تشکیل شده‌است. این غدد هورمون‌هایی را ترشح می‌کنند که با همکاری یکدیگر عملکرد اندام‌های مختلف بدن را تنظیم می‌کنند.
پزشکان فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم متخصصانی هستند که در تشخیص و درمان بیماری ها و مشکلات هورمون های بدن، غدد هورمونی و بافت های مرتبط با آن متخصص هستند.
دریافت نوبت بهترین دکترهای متخصص و فوق تخصص غدد اصفهان
دریافت نوبت بهترین دکترهای متخصص و فوق تخصص غدد کرج
دریافت نوبت بهترین دکترهای متخصص و فوق تخصص غدد کرمان
غدد درون ریز چیست؟
برای درک بهتره متخصص غدد، شما باید اول حوزه فعالیت آنها در بدن را بشناسید. متخصصین غدد روی غدد درون ریز تحقیق می‌کنند. سیستم غدد درون ریز شامل غدد، اندام‌ها و هورمون‌های آنها است. در ادامه هر کدام از بخش‌های غدد درون ریز را بررسی می‌کنیم.
هورمون یک پیام رسان شیمیایی است که از یک غده یا اندام درون ریز در بدن شما به قسمت دیگر بدن شما از طریق خون شما حرکت می‌کند. هورمون‌ها به بخش‌هایی از بدن شما کمک می‌کنند تا با سایر قسمت‌ها ارتباط برقرار کنند و نقش زیادی در بسیاری از عملکردهای کلیدی بدن دارند، مانند:
- متابولیسم (تبدیل غذا به انرژی و استفاده از آن انرژی)
- رشد
- عملکرد جنسی و تولید مثل
- خواب
بدن شما بیش از 50 هورمون مختلف می‌سازد و ترشح می‌کند. برخی از این هورمون‌ها عبارتند از:
- آدرنالین
- استروژن
- هورمون رشد
- انسولین
- ملاتونین
- هورمون تیروئید
- تستوسترون
غدد، بافت‌های خاصی در بدن شما هستند که هورمون‌ها را می‌سازند و آزاد می‌کنند. غدد درون ریز موجود در بدن شما به شرح زیر هستند:
- غدد فوق کلیه
- غدد پاراتیروئید
- غده پینه آل
- غده هیپوفیز
- غده تیروئید
شما غدد دیگری نیز در بدن خود دارید که جزو غدد درون ریز به حساب نمی‌آیند (مانند غدد عرق و غدد لنفاوی)، با این حال بررسی این غدد نیز به عهده متخصصین غدد و متابولیسم خواهد بود.
اندام‌های خاصی در بدن شما وجود دارند که آنها نیز در زمینه تولید هورمون فعالیت می‌کنند. از این رو، این اندام‌ها نیز در حوزه مطالعاتی متخصصین غدد قرار می‌گیرند. برخی از این اندام‌ها به شرح زیر هستند:
- پانکراس
- هیپوتالاموس
- تخمدان‌ها
- بیضه‌ها
معرفی انواع مختلف متخصصان غدد
متخصص غدد ممکن است در زمینه‌های خاصی از غدد درون ریز فعالیت داشته باشند. در واقع علم غدد شامل چندین فوق تخصص است. برخی از رشته‌های فوق تخصص غدد به شرح زیر هستند:
- دیابت و متابولیسم: بسیاری از هورمون‌ها نقش مهمی در متابولیسم شما ایفا می‌کنند. دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیک است. متخصص غدد می‌تواند در درمان انواع مختلف دیابت و سایر شرایط متابولیک مانند چاقی تخصص داشته باشد.
- بیماری تیروئید: بسیاری از شرایط می‌توانند تیروئید شما، غده پروانه‌ای شکل در جلوی گردن شما را تحت تاثیر قرار دهند. متخصص غدد می‌تواند به طور خاص در این شرایط تخصص داشته باشد.
- انکولوژی غدد درون ریز: یک متخصص غدد می‌تواند در مورد سرطان‌هایی که بر سیستم غدد درون ریز شما تأثیر می‌گذارد تخصص داشته باشد. انکولوژی شاخه‌ای از پزشکی است که به پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان می‌پردازد.
- نورو غدد درون ریز: این شاخه از غدد درون ریز تعامل بین سیستم عصبی و سیستم غدد درون ریز را مطالعه می‌کند. به عنوان مثال، بررسی می‌کند که چگونه مغز شما فعالیت هورمونی را در بدن شما کنترل می‌کند.
- غدد درون ریز کودکان: متخصص غدد اطفال در درمان کودکان مبتلا به بیماری‌های غدد درون ریز تخصص دارد. برخی از بیماری‌های غدد درون ریز به طور خاص بر کودکان تأثیر می‌گذارد و برخی دیگر می‌توانند هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهند.
- تأیید جنسیت: تأیید جنسیت می‌تواند شامل درمان چند رشته‌ای باشد که در آن متخصصان غدد نقش مهمی ایفا می‌کنند. متخصصان غدد می‌توانند در درمان هورمون جنسی، که یکی از جنبه‌های تأیید جنسیت است، تخصص داشته باشند.
- غدد درون ریز تولید مثل: بسیاری از هورمون‌ها در عملکردهای جنسی و تولید مثل نقش دارند. متخصص غدد می‌تواند در زمینه عملکرد جنسی و شرایط باروری تخصص داشته باشد. ممکن است از آنها به عنوان متخصص باروری یاد شود.
- غدد درون ریز پزشکی هسته‌ای: این شاخه از غدد درون ریز بر استفاده از پزشکی هسته‌ای برای درمان برخی بیماری‌های غدد درون ریز، به ویژه بیماری‌های تیروئید تمرکز دارد.
متخصص غدد چه شرایطی را درمان می‌کند؟
متخصص غدد می‌تواند چندین بیماری مختلف را که بر سیستم غدد درون ریز شما تأثیر می‌گذارد، تشخیص داده و درمان کند. در این بخش شرایطی را که متخصصان غدد درون ریز درمان می‌کنند را بررسی می‌کنیم. برخی از شرایط به شرح زیر هستند:
- دیابت و شرایط متابولیک
- سرطان‌ها و تومورهای غدد درون ریز
- شرایط تیروئید
- رشد جنسی، عملکرد و شرایط تولید مثل
- کلسیم و شرایط استخوانی
دیابت و شرایط متابولیک
متخصص غدد می‌تواند برنامه‌های درمانی و مدیریتی برای شرایط متابولیک ایجاد کند. دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیک است. انواع دیابت و سایر شرایط متابولیک عبارتند از:
- دیابت نوع 1 (لوزالمعده شما به دلیل حمله خودایمنی دیگر نمی‌تواند انسولین بسازد).
- دیابت نوع 2 (بدن شما از انسولینی که لوزالمعده شما درست می‌کند استفاده نمی‌کند).
- دیابت بارداری (دیابت موقت در دوران بارداری).
- دیابت خودایمنی پنهان (دیابت نوع 1 دیررس در بزرگسالان)
- دیابت پانکراس (ناشی از پانکراتیت مزمن )
- دیابت شکننده (دیابت با نوسانات شدید در سطح قند خون)
- بیماری های متابولیک ارثی
- سندرم متابولیک
- چاقی
سرطان‌ها و تومورهای غدد درون ریز
متخصص غدد می‌تواند سرطان‌ها و تومورهای غدد درون ریز را که با غده یا اندامی که در آن شروع می‌شوند نامگذاری می‌کنند، تشخیص داده و درمان کند. انواع مختلف سرطان غدد درون ریز و تومورها عبارتند از:
- تومورهای آدرنال
- کارسینوم قشر آدرنال
- تومورهای عصبی غدد درون ریز
- سرطان پانکراس
- سرطان پاراتیروئید
- تومورهای پاراتیروئید
- تومورهای هیپوفیز
- سرطان تیروئید
شرایط تیروئید
متخصصان غدد می‌توانند بیماری تیروئید را درمان کنند. بیماری تیروئید یک اصطلاح کلی برای هر وضعیت پزشکی است که غده تیروئید شما را از تولید مقدار مناسب هورمون باز می‌دارد. شرایط مختلفی می‌تواند بر عملکرد غده تیروئید شما تأثیر بگذارد، از جمله:
- گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید)
- بیماری گریوز (یک بیماری خود ایمنی که باعث پرکاری تیروئید می‌شود)
- بیماری هاشیموتو (یک بیماری خود ایمنی که باعث کم کاری تیروئید می‌شود)
- کم کاری تیروئید (سطح پایین هورمون تیروئید)
- پرکاری تیروئید (سطح بالای هورمون تیروئید)
- تیروئیدیت (التهاب تیروئید)
- شرایط تیروئید مرتبط با بارداری
- توده‌های تیروئید
- ندول تیروئید
رشد جنسی، عملکرد و شرایط تولید مثل
چندین هورمون در رشد جنسی، عملکرد و تولید مثل نقش دارند. متخصصان غدد می‌توانند شرایط زیر مرتبط با هورمون‌های جنسی را درمان کنند:
- آمنوره (عدم قاعدگی)
- اختلال نعوظ
- کمبود و بیش از حد هورمون رشد ( آکرومگالی یا غول‌پیکری)
- ژنیکوماستی (بافت پستان بزرگ در مردان)
- ناباروری مرتبط با هورمون
- هیپوگنادیسم (تستوسترون پایین یا سطوح پایین استروژن)
- کیست تخمدان
- اختلالات یائسگی
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
- اختلالات هورمونی جنسی
کلسیم و شرایط استخوانی
چندین هورمون بر متابولیسم استخوان و سطح کلسیم تأثیر می‌گذارند. شرایط مربوط به کلسیم و سلامت استخوان که متخصصان غدد می‌توانند درمان کنند عبارتند از:
- هیپرکلسمی (سطح بالای کلسیم در خون شما)
- هیپوکلسمی (سطح پایین کلسیم در خون)
- بیماری متابولیک استخوان
- استئوپنی و پوکی استخوان (عدم توده و استحکام استخوانی)
