تیتربرتر: این ادویه خوش‌طعم، خوش‌رنگ و ارزشمند یکی از گران‌ترین ادویه‌ها در سراسر جهان است که به دلیل دشواری کاشت و برداشت آن، قیمتی گران‌تر از سایر ادویه‌ها دارد.

زعفران فواید بسیاری دارد و به همین دلیل نه‌تنها آن را به‌عنوان یک ادویه در غذا استفاده می‌کنند؛ بلکه در تهیه انواع چای و دمنوش از خواص زعفران بهره می‌برند‌.

گیاه شناسی

 زعفران یک ادویه گیاهی ارزشمند است که از کلاله‌ی گل زعفران گرفته می‌شود. گل زعفران یک گیاه پیازدار چندساله با نام علمی “Crocus Sativus” است. “Crocus” در زبان یونانی به معنای نخ و رشته است که به شکل ظاهری کلاله‌های گل زعفران اشاره می‌کند. نام زعفران که در زبان انگلیسی به آن “Saffron” گفته می‌شود، از کلمه صفرا در زبان عربی به معنای زرد آمده است. زعفران خواص زیادی برای پوست، مو، قاعدگی و سلامت بدن دارد و در سراسر جهان جزو گران‌ترین محصولات کشاورزی محسوب می‌شود. این ادویه مخصوص حدود هزار سال است که مصرف‌کنندگان بسیاری را به خود جذب کرده. زعفران گیاه بومی زمین‌های خالی و بدون درخت یونان است و قبل از آن که در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی تکثیر و پرورش داده شود، در آن منطقه رویش پیدا کرده است.

مهم ترین خواص دارویی زعفران

خواص زعفران موضوعی است که از گذشته‌های دور و اجداد ما بر استفاده از زعفران بسار تأکید کرده‌اند. این گیاه که از آن به عنوان نوعی ادویه یاد می‌‌شود به راحتی می‌‌تواند هر نوع غذا و شیرینی را به شدت خوش‌طعم و خوش‌عطر کند.

 آنتی اکسیدان قوی

یکی از مهم ترین خواص و فواید زعفران کمک به افزایش سلامت مغز است. خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی زعفران می تواند نقش مهمی در محافظت از بدن در مقابل اختلالات مؤثر بر سیستم عصبی ایفا کند. ترکیبات تشکیل دهنده زعفران (مانند کروسین) التهاب و آسیب اکسیداتیو مغز را کاهش می دهند که همین نکته می تواند به سلامت مغز کمک کند.

این ادویه روی سیستم های کولینرژیک (Cholinergic) و دوپامینرژیک (Dopaminergic) تأثیر می گذارد که همین مسئله شاید برای بیماران مبتلا به آلزایمر و پارکینسون مفید باشد.

علاوه براین شواهد روزافزون نشان دهنده ی تأثیر مثبت کروسین روی عملکرد شناختی مغز هستند. آزمایش های انجام شده بر روی حیوانات نشان داده که این ماده می تواند از شدت اختلالات حافظه مربوط به بیماری آلزایمر، جراحات مغزی و اسکیزوفرنی بکاهد.

درمان افسردگی 

یکی از خواص و فواید زعفران این است که می تواند به بهبود روحیه کمک کند و در درمان افسردگی مؤثر واقع شود. طبق نتایج یک پژوهش عصاره زعفران می تواند بدون تغییر میزان سایر هورمون های مغز مانند سروتونین، سطح دوپامین را در مغز افزایش دهد.

پژوهش دیگری نشان می دهد که مصرف روزانه ۳۰ میلی گرم زعفران می تواند مشابه داروهایی مانند ایمی پرامین و فلوکستین عمل کند که در درمان افسردگی خفیف تا متوسط به کار می روند. البته شواهد هنوز به حدی محکم نیست که بتوان به بیماران توصیه کرد داروهای ضد افسردگی را با زعفران جایگزین کنند.

افزایش میل جنسی

افزایش میل جنسی یکی از مهم ترین فواید زعفران برای زنان و مردان است.

کمک به کاهش وزن

پژوهش ها نشان می دهند که زعفران می تواند با کاهش اشتها به کاهش وزن کمک کند. طبق پژوهش های انجام شده زعفران می تواند در زنانی که به دلیل مصرف قرص ضدافسردگی فلوکستین با کاهش میل جنسی روبرو هستند، میل جنسی بیشتری ایجاد کند. همچنین زعفران به درمان اختلال نعوظ (Erectile dysfunction) و افزایش میل جنسی در مردان نیز کمک می کند.

کاهش علایم سندروم پیش از قاعدگی

یکی دیگر از فواید زعفران برای زنان این است که می تواند به کاهش علایم سندروم پیش از قاعدگی (PMS یا Premenstrual syndrome) کمک کند.

بیشتر بخوانید:

دارچین؛چوب جادوی معطر

خواص عجیب لوبیا سبز برای درمان و لاغری

طبق نتایج یکی از پژوهش های انجام شده مصرف عصاره زعفران کمک کرده است تا افراد مبتلا به بیماری شریان کرونری شاخص توده بدنی (BMI)، حجم چربی کلی و دور کمر خود را کاهش دهند.

تقویت بینایی

پژوهش ها نشان می دهند که احتمال درمان بیماری های چشمی در بیمارانی که هر روز همراه غذایشان زعفران مصرف می کنند، نسبت به سایرین بیشتر است.

مقابله با سرطان

پژوهش ها نشان می دهند که زعفران می تواند تأثیر زیادی در مهار رشد سلول های سرطانزا داشته باشد و به این ترتیب از گسترش سرطان به سایر قسمت های بدن جلوگیری کند. کروسین، کروستین و سافرانال موجود در زعفران می توانند به نابودی سلول های سرطانی کمک کنند.

به ویژه در خانواده هایی که سابقه ابتلا به سرطان وجود دارد، مصرف زعفران می تواند ریسک ابتلا به این بیماری را در سایر افراد خانواده کاهش دهد.

مقابله با التهاب و آرتروز

پژوهش ها نشان داده اند که مصرف زعفران به مقابله با آرتروز و التهاب کمک می کند. این ادویه می تواند خستگی و التهاب عضلات را برطرف کند. همچنین می تواند علایم تورم، سرخی و ناراحتی در مفاصل را کاهش دهد. اگر زعفران را با شیر مصرف کنید، میزان بالای کلسیم موجود در آن می تواند به استحکام استخوان ها کمک کند.

کمک به درمان بی خوابی

مطالعاتی که روی موش ها انجام شده نشان می دهد که کروسین موجود در زعفران به افزایش خواب بدون حرکت سریع چشم (Non-rapid Eye Movement یا  NREM) کمک می کند. کروستین که یکی دیگر از ترکیبات موجود در زعفران است نیز می تواند میزان خواب بدون حرکت سریع چشم را تا ۵۰ درصد افزایش دهد. اگر دچار بی خوابی شده اید می توانید قبل از خواب کمی زعفران در شیر گرم بریزید و میل کنید.

این ترکیب به دلیل آنکه حاوی کروسین است می تواند در درمان تب نیز مؤثر باشد. همچنین می تواند حافظه و قابلیت یادگیری و به حافظه سپاری را افزایش دهد.

تقویت سیستم ایمنی

زعفران سرشار از کاروتنوئیدهایی است که به نظر می رسد روی ایمنی بدن تأثیر دارند.پژوهشی که روی مردان سالم انجام شده نشان داده است که مصرف روزانه ۱۰۰ میلی گرم زعفران می تواند موقتاً سیستم ایمنی را تعدیل کند و واکنش نامساعدی را نیز در پی نداشته باشد.

عوارض زعفران

با وجود اینکه زعفران خواص بسیاری برای بدن دارد، اما یکی از ادویه‌هایی است که مصرف بیش از حد آن می‌تواند عوارض جانبی بسیار زیادی به همراه داشته باشد؛ به همین دلیل باید میزان کم و مداوم آن را در رژیم غذایی مصرف کنید و از مصرف بی‌رویه آن، به‌خصوص به‌صورت چای و دمنوش پرهیز نمایید. از عوارض زعفران که در نتیجه مصرف بیش از حد آن ایجاد می‌شود، می‌توان به ایجاد علائمی همچون سرگیجه، استفراغ، اسهال خونی، زرد شدن پوست و چشم و... اشاره کرد که تنها در مراحل ابتدایی مصرف بیش از حد زعفران ایجاد می‌شوند. هنگامی که فرد در حدود ۳۰ تا ۵۰ میلی‌گرم زعفران مصرف کند، حالت تهوع، سرگیجه و خشکی دهان را تجربه می‌کند. همچنین در دوزهای بالاتر ممکن است سبب ایجاد مسمومیت غذایی، خون دماغ، زردی چشم‌ها و لب‌ها و... شود.

برخی از افراد به صورت کلی نسبت به زعفران آلرژی دارند و نمی‌توانند این ادویه را مصرف کنند. همچنین ممکن است زعفران و برخی از داروها تداخل داشته باشند که از آن جمله می‌توان به داروهای فشار خون اشاره کرد. زعفران در دوزهای بالای ۱۲ گرم می‌تواند منجر به مرگ شود. مهم‌ترین نکته درباره عوارض زعفران، ممنوعیت مصرف آن برای خانم‌های باردار است که می‌تواند سبب سقط جنین شود. همچنین به دلیل تحریک رفتارهای هیجانی در افرادی که به اختلال دوقطبی مبتلا هستند، باید محافظه‌کارانه مصرف شود و افراد مبتلا به فشار خون پایین و بیماران قلبی نیز نباید بیش از حد از زعفران استفاده کنند. مصرف حدود یک و نیم گرم زعفران در هر روز برای اغلب افراد ایمن است.