تیتربرتر؛ با وجود کرونا چند سالی است که ماه محرم به صورت خاص با شرایط رعایت پروتکل های بهداشتی و بعضا به صورت دسته های کوچک در فضای آزاد برگزار می شود امسال نیز با وجود واکسن کرونا و موج هفتم شرایط خاصی برقرار است و ممکن است این ایام با محدودیت هایی همراه باشد.

ماه محرم در سال 1401 دقیقا چه روزی است؟

 

• تاریخ دقیق شروع ماه محرم در تقویم شمسی برابر است با :

روز شنبه ۸ مرداد سال ۱۴۰۱

• تاریخ دقیق شروع ماه محرم در تقویم قمری برابر است با :

روز شنبه ۱ محرم سال ۱۴۴۴

• تاریخ دقیق شروع ماه محرم در تقویم میلادی برابر است با :

روز شنبه ۳۰ جولای سال ۲۰۲۲

اولین روز ماه محرم ، پیش از اسلام عرب، جنگ در این ماه را حرام می‌دانست و ترک مخاصمه می‌کرد؛ لذا از آن زمان این ماه بدین اسم نامگذاری شد.و روز اول محرم را اول سال قمری قرار دادند.

در توضیح این که چرا ماه‌های دیگر که جنگ در آنها حرام است، محرم نامیده نمی‌شود می‌توان گفت: چون ترک جنگ از این ماه شروع می‌شد به آن محرم گفتند.

ماه مُحَرّم یا محرم‌الحرام نخستین ماه تقویم اسلامی (هجری قمری) و به اعتقاد مسلمانان از جملهٔ ماه‌های حرام است. نام این ماه پیش از اسلام در دوران جاهلیت مؤتمر بوده‌است و در زمان جاهلیت محرم (در عربی:المُحَرَّم) نامی بوده که به ماه صفرگفته می‌شد. محرم نخستین ماه از ماه‌های دوازده‌گانه قمری و یکی از ماه‌های حرام است که در دوران جاهلیت و نیز در اسلام، جنگ در آن تحریم شده بود.

پیشینه تاریخی سوگواری برای امام حسین (ع) 

 

سابقه سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روز‌های بعد از عاشورا، در محرم سال ۶۱ هجری می‌رسد. اولین مراسم سوگواری را زینب خواهر حسین در زندان برگزار کرد. همچنین دختر سه سالهٔ امام حسین (ع)، حضرت رقیه، در زندان اغلب برای پدرش گریه می‌کرد تا این که دستور دادند سر بریدهٔ پدر را به حضورش ببرند که این عمل باعث مرگ دختر شد. مرگ حضرت رقیه باعث بلوایی در شام شد که عاقبت یزید مصلحت دید اسرای کربلا را آزاد کرده آن‌ها را به مدینه بفرستد.

همچنین از امام سجاد (ع) روایت شده که تا بیست سال پس از مرگ پدرش هر وقت می‌خواست غذا بخورد به گریه می‌افتاد. روزی خدمتکاری از او پرسید "ای پسر رسول خدا! آیا وقت آن نرسیده است که اندوه تان به پایان برسد؟ "

نقل شده است که امام سجاد پاسخ داد: "وای بر تو! یعقوب پیامبر دوازده پسر داشت و خداوند یکی از آن‌ها را از چشمش پنهان کرد. از گریه زیاد چشمانش کم سو و از غصه سرش سفید شد و پشتش خمیده گشت. اگر چه پسرش زنده بود، اما من با چشم خود دیدم که پدر و برادر و عمو و هفده تن از اعضای خانواده ام در اطرافم قربانی شدند. چگونه اندوهم به پایان رسد؟

مطالب مرتبط:

• محرم 99 دقیقا از چه روزی شروع می شود؟+نوحه
•  ممنوعیت های مراسم عزاداری محرم اعلام شد+جزییات

رسم های عزاداری محرم در شهرهای کشور

 

۱. آیین کرب‌زنی لاهیجان

آیین کرب‌زنی که با نام‌های دیگری مثل سنگ‌زنی نیز شناخته می‌شود در ماه محرم و به‌ویژه دهه اول آن در استان‌های شمالی ایران و به‌خصوص مازندران و شرق گیلان به پا داشته می‌شود. کرب در واقع تکه چوبی صیقلی به شکل استوانه با وزنی بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ گرم است که به دو قسمت تقسیم شده و هر کدام از آن‌ها با تسمه‌ای چرمی احاطه می‌گردند و به راحتی در دست جای گرفته و به آن بسته می‌شوند. در این مراسم، مردانی که لباس مشکی بر تن دارند کرب‌ها را با حرکات مخصوصی در زیر پا و پشت سر خود با ضرب‌آهنگ خاصی به هم می‌کوبند تا صدایی از آن‌ها خارج شود.

۲. آیین نخل‌گردانی یزد

یکی دیگر از آیین‌های عزاداری ماه محرم، آیین نخل‌گردانی است که غالباً در نواحی یزد، خراسان، سمنان، دامغان، خمین، کاشان و... اجرا می‌شود. در مراسم نخل‌گردانی که به شکل ویژه در روز عاشورا برگزار می‌شود، اتاقکی به شکل تابوت با پوششی مشکی و آراسته‌شده با پارچه‌های عزاداری تکیه‌ها توسط مردم حمل می‌شود. این اتاقک دارای عناصر و نماد‌های مختلفی است، برای مثال چوب نخل نماد پیکر امام حسین (ع)، شمشیر و نیزه نماد تیر وارد شده بر پیکر آن حضرت، سیاه‌پوش بودن اتاقک نماد عزاداری برای سالار شهیدان، سرو خرامان نماد قامت حضرت علی اکبر (ع)، آینه نماد نور وجود امام حسین (ع) و... هستند.

۳. مراسم یزله‌خوانی بوشهر

هوسه یا یزله‌خوانی نوعی مراسم آیینی به همراه موسیقی محلی قدیمی در بندر بوشهر است که در ماه محرم نیز رواج بسیاری دارد. در این مراسم، عزاداران به صورت قطاری پشت هم می‌ایستند، کمر فرد جلویی را می‌گیرند و با ضرب‌آهنگ شعر یزله، قدم برمی‌دارند. بعد از آنکه مسافتی را به این شکل طی کردند به شکل دایره‌وار می‌ایستند، به سمت مرکز خم می‌شوند و شروع به سینه‌زنی می‌کنند. معمولاً این آیین در روز‌های نهم و دهم محرم در پایان سینه‌زنی‌های سنتی انجام می‌گیرد.

۴. آیین دمام‌زنی در عزاداری‌های محرم

دمام‌زنی نیز یکی دیگر از آیین‌های سوگواری در ماه محرم است. این آیین که پیشینه‌ای ۷۰ ساله دارد در شهر‌های مختلفی از خوزستان به پا داشته می‌شود و در میان جوانان منطقه نیز از محبوبیت بالایی برخوردار است. این مراسم در شهرستان گچساران در جنوب غربی کهگیلویه و بویراحمد نیز شهرت بسیاری دارد.

۵. آیین گل‌مالی در ماه محرم

آیین و مراسم گل‌مالی نیز از دیگر روش‌های عزاداری است که در میان لر‌ها رواج بسیاری دارد. این آیین در ماه محرم و به‌ویژه روز عاشورا در استان‌های غربی ایران مخصوصاً لرستان، کرمانشاه و ایلام بر پا می‌شود. گل مالی در فرهنگ ایرانی نماد عزاداری از داغ سوگ سیاوش است که امروزه در میان لر‌ها برای مراسم عزاداری و به‌خصوص عاشورا برگزار می‌شود.

۶. آیین شاخسی واخسی آذربایجان در محرم

عزاداری در ماه محرم در میان مردم آذربایجان شرقی و غربی به شکل آیین شاخسی واخسی صورت می‌پذیرد. در این مراسم، عزاداران شانه به شانه یکدیگر می‌ایستند و در صف اول آنها، ریش‌سفیدی اشعار و نوحه‌هایی را می‌خواند و به دنبال او، سایر عزاداران نیز آن‌ها را تکرار می‌کنند. شاخسی در زبان ترکی مخففی از شاه حسین است. عزاداران در این آیین، چوبی را از زمین تا فرق سر خود حرکت می‌دهند و پا‌های خود را نیز بر روی زمین می‌کوبند.

۷. آیین طشت‌گذاری آذری‌ها در محرم

مردم آذری علاوه بر آیین چاخسی واخسی، مراسمی به نام طشت‌گذاری را نیز در ماه محرم بر پا می‌کنند. این آیین بیشتر به اردبیل نسبت داده می‌شود، اما در میان تمامی مردم آذری‌زبان رواج دارد.

آنچه دیگران می خوانند:

• پیام تسلیت شهادت حضرت فاطمه (س)
• روز مادر دقیقاً چه روزی است؟

گردآرونده: مریم بالوی فیلی