به گزارش تیتربرتر: رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: «انتشار اوراق ارزی پروژه‌ای است، یعنی پروژه‌ای برای این اوراق تعریف میشود که هم درآمد ارزی و هم بازده قابل قبول داشته باشد تا بتواند بازپرداخت را هم ارزی انجام دهد.»
علی صالح‌آبادی درباره نوسان بازار ارز و چگونگی مدیریت آن گفت: «بیشترین ذخیره ارزی اسکناسی را در تاریخ کشور داریم بنابراین از نظر برقراری تعادل عرضه‌وتقاضا در بازار ارز مشکلی نداریم و «از همه ظرفیت‌های بانک مرکزی برای برقراری آرامش در بازار ارز» استفاده می‌کنیم.»
او ادامه داد: «در بحث تقاضا تلاش داریم افرادی که در بحث ارز تقاضای واقعی دارند، در بازار نیما و تشکل ارزی پوشش کامل داده شوند.»
رئیس‌کل بانک مرکزی در پاسخ به این پرسش ایرنا که نرخ سود اوراق ارزی که قرار است به‌زودی منتشر شود چقدر است، اظهار داشت: «این اوراق ارزی در قالب پروژه‌ای است یعنی نخست پروژه تعریف و سپس اوراق ارزی برای تامین مالی آن پروژه منتشر میشود.»
صالح‌آبادی با اشاره به مشخص بودن زمان پروژه ادامه داد: «زمان معمولا دو یا سه سال است و سررسید اوراق بسته به پروژه‌ای که تعریف میشود، خواهد بود. تامین به شکل ارزی است یعنی تاکید میشود که بازپرداخت هم اصل و هم سود، ارزی خواهد بود.»
رئیس‌کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: «پروژه‌ای تعریف و انتخاب میشود که حتما درآمد ارزی و بازده قابل قبولی داشته باشد که بتواند بازپرداخت آن را به شکل ارزی انجام دهد.»
اوضاع بازار ارز پس از مداخله بانک مرکزی
بررسی وضعیت بازار ارز پس از ورود مستقیم بانک مرکزی حاکی از آن است که فروشندگان در بازار غیررسمی افزایش یافته و تقاضا برای ارز مسافرتی نیز در صرافی‌های رسمی این بازار بیشتر شده است.
بانک مرکزی از اواخر هفته گذشته به‌صورت مستقیم وارد بازار ارز شد و بدین منظور، زمان معاملات بازار متشکل ارز ایران از دیروز(دوشنبه ۱۶ خرداد) تا پنجشنبه (۱۹ خرداد) تا ساعت ۱۸ افزایش یافت. فعالان بازار ارز، این اقدام را در تعادل بازار ارز و افزایش فروشندگان در این بازار تاثیرگذار دانستند.
در این زمینه، مشاهدات میدانی از وضعیت دیروز بازار ارز حاکی از آن است که فروشندگان ارز در بازار غیررسمی افزایش یافته است و به اذعان فعالان این بازار طی دیروز بیشتر تقاضاها برای فروش ارز بوده است تا خرید ارز. البته، در مقابل برخی از صرافی‌ها که ارز مسافرتی به متقاضیان داده میشود، صف‌هایی برای دریافت ارز مسافرتی شکل گرفته است.
از نظر وضعیت قیمت‌ها نیز برخی از فعالان بازار ارز معتقدند که روند قیمت‌ها کاهشی خواهد بود و برخی دیگر می‌گویند، نمی‌توان با قطعیت از آینده بازار ارز و قیمت‌ها صحبت کرد.
این در حالی است که نرخ فروش دلار در صرافی‌ها تقریبا ۲۶ هزار تومان و در بازار غیررسمی نیز ۳۱ هزار تومان است. به عبارت دیگر، فاصله نرخ دلار در صرافی‌ها و بازار آزاد تقریبا به ۴ تا ۵ هزارتومان و در این محدوده در نوسان است.
چگونگی کشف قیمت ارز
درحالی که در بازار غیررسمی نرخ ارز توسط دلالان بزرگ و ذینفعان این بازار تعیین و در کانال‌های مجازی اعلام میشود، کشف قیمت ارز رسمی در سامانه نیما و بازار متشکل ارزی در حال حاضر توسط مکانیسم بازار اتفاق میافتد.
درواقع از سال 1397 و به دنبال ایجاد شرایط خاص در کشور به دلیل بازگشت تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، بانک مرکزی برای ایجاد فرایندهای لازم به منظور تأمین و تخصیص به موقع منابع و مصارف ارزی، به ایجاد سامانه‌ها و بسترها از جمله سامانه یکپارچه نظام معاملات ارزی (نیما) اقدام کرد. سامانه‌ای که درآن کشف قیمت نیز بر مبنای مکانیسم عرضه و تقاضا صورت می‌‌گیرد و بدین ترتیب بانک مرکزی دخالتی در تعیین نرخ ارز ندارد. در سامانه نیما مکانیسم کشف قیمت بر اساس توافق طرفین و سازوکارعرضه و تقاضاست، فرایند سامانه نیما به نحوی است که صادرکننده بر اساس قیمت‌های پیشنهادی می‌تواند یکی از گزینه‌ها را انتخاب کند. این فرایند کاملاً شفاف بوده و هیچ گونه دخالتی در پیشنهاد نرخ یا انتخاب آن وجود ندارد. در واقع ساز و کار بازار بر سامانه نیما حاکم است و در این فرایند، بانک مرکزی از طریق اعمال سقف یا کف قیمتی دخالت نمی‌کند.
ازسوی دیگر، صرافی‌ها یا بانک‌ها به عنوان کارگزاران سامانه نیما ارزهای خریداری شده از صادرکنندگان را با یک حاشیه سود تعیین شده برای تأمین نیازهای وارداتی به واردکنندگان می‌فروشند. در فروش ارز به واردکنندگان نیز کارگزاران بازار موظف هستند با توجه به نرخ خریداری و حاشیه سود اقدام کنند.
با توجه به اینکه بانک‌ها و صرافی‌ها ارز را برای واردکنندگان خریداری می‌کنند، بنابراین پیشنهاد‌های نرخ خرید ارز به صادرکنندگان از طرف واردگنندگان به صرافی‌ها و بانک‌ها داده میشود و در صورتی که نرخ پیشنهادی صادرکنندگان بیش از نرخ پیشنهادی واردکننده باشد، معامله شکل نخواهد گرفت. واردکنندگان متناسب با شرایط تولیدی و نرخ بازار تصمیم به خرید ارز می‌‌گیرند و درصورتی که ارز گران‌تر از قیمت قابل فروش کالا باشد یا هزینه تمام شده را افزایش دهد، طبیعتاً اقدامی برای خرید ارز نخواهند کرد. بدین ترتیب در دوره‌هایی که شاهد کاهش قیمت ارز در سامانه نیما هستیم، درواقع خریداران خواستار خرید با نرخ‌های پایین‌تری هستند که این نرخ‌ها نیز ناشی از تحلیل آنها از آینده بازار است.
90 درصد از کل معاملات و تراکنش‌های بازار ارز کشور در سامانه نیما انجام میشود. برای تأمین نیازهای وارداتی کشور، حواله‌های ارزی عرضه شده در سامانه نیما به واردکنندگان فروخته میشود. لذا نرخ مؤثر ارز در اقتصاد کشور، میانگین موزون نرخ معاملات در سامانه نیما است. قبل از سال 1397 تنها عرضه‌کننده اسکناس اقتصاد کشور، بانک مرکزی بوده است. اما از سال 1397 و پس از اتخاذ سیاست‌های جدید و تشویق صادرکنندگان به برگشت ارز حاصل از صادرات خود به صورت اسکناس بویژه در تجارت با کشورهای همسایه، ورودی اسکناس از این محل بشدت افزایش پیدا کرده است. لذا دیگر بانک مرکزی تنها عرضه کننده نیست، بلکه صادرکنندگان عرضه کنندگان اصلی اسکناس کشور هستند.
نرخ واقعی ارز اسکناس کجا کشف میشود
در کنار نرخ رسمی ارز، کشف نرخ اسکناس نیز با سامانه دیگری که توسط بانک مرکزی راه‌اندازی شده، انجام میشود. بازار متشکل ارزی برای ساماندهی و ایجاد بسترهای مناسب برای عرضه مطلوب اسکناس توسط صادرکنندگان، از آبان 1398 کار خود را آغاز کرده است، کارگزاران بازار که همان بانک‌ها و صرافی‌ها هستند، ارز را از صادرکنندگان خریداری و به صورت اسکناس و در سرفصل‌های مشخص و تعیین شده در این بازار به فروش می‌رسانند.
صادرکنندگان ارز اسکناس خود را به بانک‌ها و صرافی‌ها می‌فروشند و بانک‌ها و صادرکنندگان نیز ارز اسکناس را در بازار متشکل که مکانیسم بازار در آن حاکم است به فروش می‌رسانند. در بازار متشکل ارزی، خریداران و فروشندگان ارز اسکناس، قیمت‌های پیشنهادی را ارائه و براساس مکانیسم تطابق خرید و فروش و معامله در بازار اتفاق میافتد.
بدین ترتیب برخلاف گذشته که گفته می‌‌شد، نرخ اسکناس ارز در آن سوی مرزها و بازارهایی مثل سلیمانیه و هرات تعیین میشود، کشف قیمت اسکناس هم به سامانه‌ای شفاف و شیشه‌ای سپرده شده است.
با محول کردن تأمین ارز تمام نیازهای ارزی 25 گانه به سامانه برخط بازارمتشکل ارز، حتی نیازهای خرد ارزی نیز به صورت سیستمی و رسمی تأمین میشود و دیگر نیازی به مراجعه متقاضیان به بازارغیررسمی نیست؛ اقدامی که باعث کمرنگی بیشتر بازار غیررسمی در کشور شده است.
آنچه دیگران میخوانند:
گردآورنده: زهرا فرامرزی
