به گزارش تیتربرتر؛ دولت در مسیر انتخاب بین کالابرگ و یارانه نقدی با نکات مثبت و منفی روبهرو است، انتخاب هریک از این مسیرها مزایا و مضراتی برای مجری این طرح بزرگ اقتصادی دارد.
یارانه نقدی تیرماه تغییر کرد؟
این روزها زمزمه اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی بر سر زبانها افتاده است و دولت قصد دارد یارانه چهار کالای اساسی یعنی مرغ و تخممرغ و شیر و روغن را بهصورت کالابرگ الکترونیکی به دست مردم برساند، یعنی مابهالتفاوتی را که قیمت قبل این کالاها پس از حذف ارز ۴۲۰۰تومانی با قیمت جدید آنها پیدا میکنند بهصورت یارانه در قالب طرح کالابرگ الکترونیک به مصرفکننده نهایی پرداخت کند. اجرای این طرح نوعی جایگزین برای یارانه نقدی است در صورتی که در اجرا با چالشهای جدی روبهرو است.
در این گزارش به نقاط قوت و ضعف این طرح در مقابل پرداخت یارانه نقدی میپردازیم:
۱ ـ اولین مطلبی که در اینجا باید به آن اشاره کرد و میتوان از مزایای طرح کالابرگ الکترونیکی برشمرد، تأمین حداقل کالری استاندارد خانوار است که با اجرای این طرح میتوان از وصول آن اطمینان حاصل کرد چرا که خانوار ما در طول یک ماه مواد غذایی مورد نیاز خود را بهقیمت مصوب میتواند تهیه و استفاده کند.
البته یارانه نقدی برتری نسبی که در اینجا نسبت به کالابرگ الکترونیکی دارد، این است که اختیار را به خود خانوار میدهد که چگونه یارانه دریافتی را هزینه کند چرا که ممکن است برای خانوار خرجهای ضروریتری وجود داشته باشد و بنا بر صلاحدید این مبلغ صرف هزینههای دیگری شود که عملاً این اختیار در طرح کالابرگ الکترونیک از خانوار ما سلب میشود.
۲- از طرف دیگر دومین نکته ای که قابل بحث است این است که دولت با کالابرگ الکترونیکی یارانه کمتری به لحاظ ارزش ریالی در اختیار مردم قرار می دهد.
اگر مصرف یک خانواده چهارنفره در طول یک ماه را به طور متوسط ، ماهانه ۸ لیتر شیر(هفته ای ۲ لیتر)، یک شانه تخم مرغ، ۸ عدد مرغ دوکیلوگرمی (هفته ای دو عدد) و ۵ لیتر روغن در نظر بگیریم:
ما به تفاوت مبلغ پرداختی دولت که به واسطه ی کالا برگ الکترونیکی در طول یک ماه قرار است پرداخت شود، عبارت است از:
۴۸۰ هزار تومان بابت مرغ با فرض مصرف ۱۶ کیلوگرم در ماه، ۵۰ هزار تومان بابت یک شانه تخم مرغ، ۳۰۰ هزار تومان بابت ۵ لیترروغن و حدود ۱۰۰ هزار تومان بابت ۸ لیتر شیر، مجموعا حدود ۹۵۰ هزار تومان میزان یارانه پرداختی دولت توسط کالابرگ الکترونیکی در طول یک ماه به مردم می شود .
این در حالی است که یارانه نقدی که بر مبنای ۳۰۰ هزار تومان به یک خانواده ۴ نفره پرداخت می شود، یک میلیون و دویست هزار تومان است یعنی حدود دویست و پنجاه هزار تومان به ازای هر خانواده ۴ نفره در جیب دولت توسط کالابرگ الکترونیکی می ماند.
۳- نکته ی منفی که پرداخت یارانه نقدی به مردم را همیشه مورد انتقاد کارشناسان قرار داده، رشد نقدینگی در جامعه و تشدید کسری بودجه است که از این زاویه کالابرگ الکترونیکی نسبت به یارانه نقدی برتری نسبی دارد.
۴- اما جدی ترین اشکالی که به طرح کالابرگ الکترونیکی وارد است و این طرح را با چالش جدی مواجه کرده است هزینه ی راه اندازی و اجرای این طرح است چرا که طبق گفته ی مدیر طرح هوشمند سازی، برای پیشبرد اجرای این طرح ۹۰۰ میلیارد تومان به منظور خرید تجهیزات هزینه شده است.
مطالب مرتبط:
این درحالی است که پرداخت یارانه نقدی هیچ هزینه ی اولیه ای برای تامین زیرساخت های پرداخت برای دولت ندارد و از این منظور پرداخت یارانه نقدی به منظور فراهم بودن زیر ساخت ها، طرح به بسیار به صرفه تری برای دولت است.
۵- اخرین مطلبی که در اینجا باید به آن اشاره کنیم، عدم وجود الزام قانونی برای پرداخت یارانه نقدی در مقابل کالا برگ الکترونیکی است چرا که کالابرگ الکترونیکی الزام قانونی برای اجرا دارد.
از مجموع نکاتی که در بالا ذکر شد، برداشت می شود که علاوه بر اینکه استقبال عمومی برای پرداخت یارانه نقدی در میان عموم جامعه بیشتر است شواهد و قرائن نشان می دهد که کالابرگ الکترونیک طرح پرچالشی برای دولت است و همچین فراهم کردن زیر ساخت های آن هم دولت را با هزینه های قابل توجهی روبرو می کند. بنابراین می توان گفت در این شرایط حساس شاید بهتر باشد رویکرد دولت همان پرداخت یارانه نقدی باشد و اجرای طرح کالا برگ الکترونیکی به آینده منتقل شود.
یارانه پس از حذف ارز ترجیحی
یکی از مسائلی که سالهاست عموم کارشناسان و فعالان اقتصادی بر آن اتفاق نظر داشتند ضرورت حذف ارز ترجیحی بود. کارشناسان معتقد بودند جلوگیری از انحراف ارز چندنرخی در اقتصاد به همراه اصلاح نظام یارانه کالاهای اساسی و پرداخت این یارانه به صورت مستقیم به مصرف کننده میتواند علاوه بر بهرهوری تولید، اصلاح قیمتهای نسبی در اقتصاد موجب جلوگیری از هدر رفت منابع ارزی و افزایش ذخایر و پشتوانه ارزی کشور شود.
موضوع بعدی که تمام کارشناسان در مورد آن اتفاق نظر دارند این است که باید برنامهای علمی، حساب شده و دقیق به جای ارز ترجیحی اجرا شود. دولت برای حل مشکلاتی که بر اثر اجرای ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی در کشور به وجود آمده، طرح جدید هدفمندی یارانهها را به تازگی به اجرا گذاشته است که مزیت اصلی آن پرداخت یارانه به شکل نقدی است.
با این وجود صحبت از استفاده از کالابرگ الکترونیک یا همان کوپن در ماههای آینده به میان است که مشکلات متعدد دیگری به دنبال دارد.
در این راستا، احمد علیرضابیگی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها گفت: حذف ارز چندنرخی از اقتصاد کشور امری گریزناپذیر بود و باید انجام میشد. به واسطهی توزیع ناعادلانه ثروت و عدم نظارت قوی مشکلات فراوانی برای کشور ایجاد شد. به ویژه اینکه این سیاست رقابت را در اقتصاد از بین برد و فضای رانت خواری را در کشور به وجود آورد.
وی با تأکید بر اینکه حذف ارز ترجیحی کار بزرگی به شمار میرود که در دستور کار دولت قرار گرفت، ادامه داد: اگر قرار باشد عوائد ناشی از حذف ارز ترجیحی صرف کسری بودجه دولت شود و به بهبود معیشت مردم و تراز درآمدها و هزینههای آنها فکر نکنیم، این در واقع جفاکاری است.
این نماینده مجلس افزود: هدف از اجرای طرح جدید و اعطای یارانه نقدی در انتهای زنجیره این است که قیمتها واقعی شود. در عین حال تلاش میشود درآمد خانوارها با هزینههایش تطبیق داده شود. اگر این اتفاق نیفتد و دولت فقط تلاش داشته باشد تراز مالی خودش را برقرار کند، مشکلات عدیده ای در جامعه به وجود میآید. به نظر میرسد دولت توانسته است در زمینهی تطبیق هزینهها و درآمدهای خودش توفیقاتی به دست بیاورد، اما این موضوع نباید به قیمت عدم تعادل هزینه و درآمد خانوارها باشد.
آنچه دیگران می خوانند:
گزارش از علی اکبر رضایی