تیتربرتر: لب شکری به اختلالی گفته می شود که موجب ایجاد شکاف در لب نوزاد می شود. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این شکاف می تواند در کام سخت و همچنین در کام نرم نوزادان بر اثر نقص مادرزادی رخ دهد و تاثیرات نامطلوبی بر ظاهر و سلامت آن ها به همراه دارد.
گرچه درمان این اختلال زمان بر است، اما خوشبختانه با انجام پیگیری های لازم و به موقع والدین قابل درمان خواهد بود. آیا می دانید علل ایجاد آن کدام اند؟ کدام تخصص های پزشکی و دندانپزشکی در درمان این اختلال نقش دارند؟ ارتودنسی چگونه می تواند به درمان این بیماری کمک کند؟ علل و عوارض آن کدام اند؟
آنچه در این مقاله مطالعه می کنید، توضیحات کامل و جامعی درباره شکاف لب و کام می باشد.
شکاف کام و لب چیست
شکاف لب یا لب شکری (cleft lip) به وضعیتی اشاره دارد که در آن یک شکاف و یک فضای باز در طول لب وجود داشته باشد. این شکاف میتواند کوچک یا بزرگ باشد به طوری که لب فوقانی و بینی را به هم وصل کند. شکاف کام (cleft palate) نیز هنگامی رخ می‌دهد که سقف دهان در حین رشد اولیه جنین در داخل رحم مادر، به درستی بسته نشود. کام از دو قسمت به نام های کام سخت و کام نرم تشکیل شده است. که هر یک از آنها قابلیت شکاف برداشتن دارد.
براساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری امریکا، لب شکری و شکاف کام نیز به عنوان نوعی نقص مادرزادی مربوط به دهان و دندان شناخته میشود که سالانه بیش از 7000 نوزاد با این وضعیت در آمریکا متولد می‌شوند.
انواع شکاف لب و کام
این شکاف می تواند به صورت یک فرو رفتگی جزئی در لب بالا باشد و یا به صورت عمیق تر رخ دهد و از لب تا سوراخ بینی ادامه پیدا کند. این شکاف می تواند تا قسمت استخوانی کام و حتی تا نرم کام یعنی بخش نرم و غیر استخوانی کام ادامه پیدا کند. انواع مختلف لب شکری شامل موارد زیر می باشد:
- حالتی که در آن فقط لب دچار شکاف می شود.
- حالتی که در آن فقط کام دچار شکاف می شود.
- حالتی که در آن هم لب و هم کام هر دو دارای شکاف هستند.
علائم شکاف کام و لب
در بیشتر موارد، وجود شکاف در طول لب مشخص ترین و اصلی ترین علامت لب شکری است. در این وضعیت شیر ممکن است هنگام تغذیه از بینی کودک شما خارج شود. زیرا مانع بین دهان و بینی در این کودکان غیر طبیعی است. در کودکان دچار این نقص مادرزادی ممکن است مشکلاتی در خصوص دندان نیز وجود داشته باشد. برای مثال ممکن است دندان لق داشته باشند و یا تعداد دندان های آن ها بیشتر باشد.
شکاف کام نیز می تواند باعث بروز عفونت های مکرر در گوش میانی و مشکلات شیپور استاش در کودک شما شود. استاش مجرایی است که به تخلیه مایعات از گوش کمک می کرده و فشار دو طرف پرده گوش را تعدیل میبخشد. اگر فرزند شما با عفونت گوش مشکل دارد و لوله‌های اوستاش آنها به درستی تخلیه نمی شود، ممکن است دچار کم شنوایی شوند.
اگر فرزند شما لب شکری باشد و یا شکاف کام داشته باشد ممکن است در گفتار و ادای کلمات مختلف دچار مشکل باشد. مشکلات گفتاری ناشی از شکاف معمولاً شامل صداهای تودماغی یا داخل بینی میشود.
علل شکاف کام و لب
علت شکاف کام و لب هنوز به طور دقیق مشخص نیست. اما پزشکان معتقدند که این نقص به دلیل تاثیرات عوامل ژنتیکی و محیطی رخ می دهد. اگر یک یا هر دو والدین ژن ناقص مربوط به ایجاد این نقص را حمل کنند احتمالا فرزندشان نیز دچار این نقص خواهد شد.
علاوه بر عوامل ژنتیکی، محققان معتقدند که انجام برخی از کارها در طی دوره بارداری میتواند در به وجود آمدن شکاف لب و شکاف کام در جنین تاثیر داشته باشد. برای مثال موراد زیر میتوانند باعث بروز چنین نقصی شوند:
- سیگار کشیدن
- نوشیدن الکل
- سوء مصرف مواد مخدر
- دیابتی بودن
- عدم دریافت ویتامین های ضروری پیش از بارداری مثل اسید فولیک
شکاف می تواند به عنوان یک نقص جداگانه هنگام تولد یا به عنوان بخشی از یک سندرم ژنتیکی بزرگتر و جدیتر مانند سندرم وان-در-وود یا سندروم ولوکاردیوفاسیال رخ دهد که هر دو اختلال ناهنجاری ژنتیکی هستند.
مطالب مرتبط:
مشکلات شکاف لب و کام
۱. مشکلات خوردن با جدا شدن یا باز شدن در کام:
مواد غذایی و مایعات میتوانند از دهان به داخل بینی منتقل شوند. خوشبختانه بطری‌ها و نوک پستان‌های مخصوص کودک که به جریان مایعات به سمت پایین معده کمک می‌کنند، موجود است.
کودکان مبتلا به شکاف کام ممکن است نیاز به پوشیدن کام دست ساز داشته باشند تا به آنها در تغذیه مناسب کمک کند و تا زمانی که درمان جراحی انجام شود، از تغذیه کافی برخوردار شوند.
۲. عفونت گوش یا کم شنوایی:
کودکان مبتلا به شکاف لب یا کام بیشتر در معرض خطر عفونت گوش هستند زیرا بیشتر مستعد تجمع مایع در گوش میانی هستند. ادامه این عفونت‌ها موجب کاهش شنوایی میشود. به همین منظور برای جلوگیری از این اتفاق از یک لوله مخصوص برای تخلیه مایع در پرده گوش استفاده میشود.
۳. مشکلات گفتاری:
شکاف لب یا کام در کودکان موجب میشود تا صدای کودکان به خوبی منتقل نشده و صدا ممکن است صدای بینی به خود بگیرد و درک گفتار را با مشکل روبرو کند. مشکلات گفتاری در همه کودکان بروز نمی‌کند و در برخی موارد با جراحی برطرف خواهد شد.
۴. مشکلات دندانی:
ابتلا به شکاف لب یا کام در کودکان موجب میشود تا آنها بیشتر مستعد ابتلا به تعداد بیشتر از حد متوسط حفره شوند و همین امر باعث میشود تعداد دندان‌های از دست رفته، اضافه، بد شکل یا جابجا را افزایش دهد. در بسیاری از کودکان درمان‌های دندانی و ارتودنسی نیاز است.
چه کسی کودک مبتلا به شکاف لب یا کام را درمان می کند؟
با توجه به زیاد بودن مشکلات مورد ارتباط با شکاف لب یا شکاف کام، معمولاً تیمی از پزشکان و متخصصان در مراقبت از این کودکان مشارکت دارند. اعضای تیم شکاف لب و کام عبارتند از:
- جراح پلاستیک به منظور ارزیابی و انجام جراحی
- متخصص گوش، حلق و بینی برای ارزیابی مشکلات شنوایی و در نظر گرفتن گزینه‌های درمانی برای مشکلات شنوایی
- جراح دهان و دندان برای تغییر مکان بخش‌های فک بالا در صورت نیاز
- متخصص ارتودنسی به منظور صاف کردن تغییر موقعیت دندان‌ها
- دندانپزشک برای مراقبت‌های معمول دندان
- آسیب‌شناس گفتار به منظور ارزیابی مشکلات گفتار و تغذیه
- گفتار درمانگر برای همکاری در جهت بهبود گفتار با کودک
- شنوایی سنج برای نظارت و ارزیابی شنوایی
- روانشناس برای حمایت از خانواده و ارزیابی هرگونه مشکل
- متخصص ژنتیک برای کمک به والدین و یا بیماران بزرگسال
درمان شکاف کام و لب
برای انجام عمل، کودک تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. سپس جراح پلاستیک با توجه به شکاف برش‌هایی را در سقف دهان و لب ایجاد می‌کند تا بتواند بافت‌های مجاور را بهم متصل کرده و شکاف را از بین ببرد.
شکاف لب بسته به میزان ترمیم مورد نیاز ممکن است به یک یا دو عمل جراحی نیاز داشته باشد. جراحی اولیه معمولاً تا زمانی که نوزاد سه‌ماهه است انجام میشود.
جراحی شکاف کام به منظور ترمیم آن اغلب به چندین جراحی در طول ۱۸ سال نیاز دارد. اولین جراحی برای ترمیم کام معمولاً در ۶ تا ۱۲ ماهگی نوزاد انجام میشود. در این مرحله یک کام عملکردی ایجاد میشود تا مایع موجود در گوش میانی را کاهش دهد و به رشد مناسب دندان‌ها و استخوان‌های صورت کمک می‌کند.
در برخی موارد ممکن است کودک مبتلا به شکاف لب یا کام در ۸ سالگی به منظور پر کردن خط لثه بالایی، نگهداری از دندان‌های دائمی و تثبیت فک بالایی نیاز به پیوند استخوان داشته باشند. حدود ۲۰ درصد از کودکان مبتلا به شکاف کام برای بهبود گفتار احتیاج به جراحی‌های بیشتر دارند.
مرحله بعدی در جراحی کودک دارای شکاف لب، هنگامی است که دندان‌های دائمی رشد کرده و برای صاف کردن آنها نیاز به بریس است. علاوه بر این برای بهبود ظاهر لب و بینی، بستن دهانه‌های بین دهان و بینی، کمک به تنفس، تثبیت و تنظیم مجدد فک و ترمیم نهایی اسکار‌های باقیمانده ار جراحی اولیه ممکن است جراحی‌های دیگری نیز انجام شود تا زمانی که ساختار صورت به طور کامل توسعه یابد.
راه‌های پیشگیری از ابتلای نوزاد به شکاف لب
پس از تولد نوزادی با شکاف لب یا کام، والدین به طور قابل درکی در مورد احتمال داشتن فرزند دیگر با این بیماری نگران هستند. در حالی که بسیاری از موارد شکاف لب و کام قابل پیشگیری نیستند اما می‌توان با رعایت موارد زیر میزان ابتلا را کاهش داد:
- انجام مشاوره ژنتیک قبل از بارداری
- مصرف ویتأمین‌های مورد نیاز دوران بارداری
- عدم استفاده از دخانیات و مواد الکلی
شکاف لب یا کام یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دهانی است که غالبا در نوزادان تازه متولد شده رخ می‌دهد. ایجاد یک بریدگی کوچک در قسمت رنگی لب یا جداشدن کامل لب بالایی به سمت بالا و داخل بینی از نشانه‌های ابتلای کودک به شکاف لب یا کام است.
این بیماری میتواند در یک طرف یا هر دو طرف دهان ایجاد شود. علاوه بر این میتواند بر لثه‌ای که دندان‌ها از آن بیرون آمده‌اند هم تأثیر بگذارد.
آنچه دیگران میخوانند:
نویسنده: زهرا فرامرزی
