به گزارش تیتربرتر؛ تاکنون بیش از ۲۰۰ منطقه در دست طالبان است و در بسیاری از مناطق هم درگیری ادامه دارد. طالبان تا مرزهای ایران و افغانستان نیز پیشروی کرده و حتی گمرک ابونصر فراهی (گمرک هم مرز با ماهیرود در خراسان‌جنوبی) به دست آنها افتاده است. به گفته مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی این امر وقفه‌ای در حوزه تبادلات تجاری به وجود آورده است.
برنامه ایران در برابر طالبان چیست؟
ظریف همچنین گفت که ادامه درگیری‌ها بین دولت افغانستان و طالبان پیامد‌های «نامطلوبی» برای این کشور خواهد داشت و بازگشت به مذاکرات داخلی افغانستان «بهترین راه‌حل» ممکن است.
دیپلماسی ایرانی نوشت: ایران، ترکیه، پاکستان و روسیه برای پر کردن خلأ نظامی و دیپلماتیک ناشی از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و پیشرفت‌های نظامی طالبان اقدام کرده‌اند. در تهران، وزیر امورخارجه با مذاکره‌کنندگان طالبان دیدار و درباره اهداف ایران در قبال افغانستان گفتگو کرد و به بیانیه مشترکی دست یافت مبنی بر اینکه طالبان از حمله به غیرنظامی‌ها، مدارس، مساجد و بیمارستان‌ها حمایت نمی‌کند و خواهان مذاکره بر سر توافق درباره آینده افغانستان است.
عباس استانکزای، مذاکره‌کننده ارشد طالبان و رئیس دفتر سیاسی این گروه در قطر از طرف طالبان و یونس قانونی، معاون پیشین رئیس‌جمهور، از طرف دولت افغانستان هدایت این مذاکرات را برعهده داشتند. در همین حال، سه هیات افغان دیگر به‌طور همزمان در تهران بودند.
بیانیه مشترک، نویدبخش گفتگو‌های بعدی و ارزشمند است. برآورد‌ها حاکی از آن است که حدود یک‌میلیون افغان برای حذر از جنگ یا گرفتاری تحت حاکمیت طالبان، به سمت مرز ایران حرکت کرده‌اند. رسانه‌های اجتماعی ایران تصاویری از نیروهای افغان در دو دفتر گمرک از مجموع سه دفتر واقع در امتداد مرز مشترک را نمایش دادند.
ایران حدود ۷۰۰کیلومتر مرز مشترک با افغانستان دارد که اکنون در دست طالبان است، بنابراین گزینه دیگری جز تعامل فعالانه وجود ندارد. طبق برخی تخمین‌ها، ایران درحال‌حاضر میزبان ۷۸۰هزار پناهنده ثبت‌شده و بین ۱/ ۲ تا ۵/ ۲میلیون پناهنده ثبت‌نشده افغان است. روسیه به‌دنبال این است که اطمینان حاصل کند طالبان اجازه نخواهد داد از مرزهای شمالی افغانستان به‌عنوان پایگاهی برای حملات به جمهوری‌های شوروی سابق استفاده شود.
ترکیه هم در اقدامی که تا حدی برای جلب رضایت ایالات‌متحده و همچنین پیشبرد منافع خود طراحی شده، همکاری نیروهای خود به‌عنوان بخشی از پروژه نظارتی ناتو در محافظت از فرودگاه بین‌المللی کابل را وعده داده است. ترکیه پیش‌تر هم سابقه محافظت از این فرودگاه را داشت، اما نگران موج جدید مهاجرت است و به‌علاوه، به نقش نظامی در افغانستان به‌عنوان راهی برای بازگشت به روابط خوب گذشته با ایالات‌متحده می‌نگرد.
ظریف به هیات طالبان که به دعوت تهران روز‌های سه‌شنبه و چهارشنبه به همراه سه هیات دیگر افغان به ایران سفر کرده بودند، گفت که ممکن است مجبور به تصمیم‌گیری‌های سخت شود: «شجاعت در صلح مهم‌تر از شجاعت در جنگ است؛ شهامت در فدا کردن خواسته‌های حداکثری و گوش دادن به طرف مقابل است.»
ظریف همچنین گفت که ادامه درگیری‌ها بین دولت افغانستان و طالبان پیامد‌های «نامطلوبی» برای این کشور خواهد داشت و بازگشت به مذاکرات داخلی افغانستان «بهترین راه‌حل» ممکن است. تهران در مذاکرات دوحه که بیش از دوسال است متوقف شده، شرکت نداشته است. در داخل ایران مباحث داغی درباره نحوه برخورد با طالبان در جریان است.
برخی تحلیلگران معتقدند که مهاجرت گسترده از افغانستان بر اثر شورش طالبان می‌تواند به اقتصاد ایران کمک کند، از این رو، ایران نباید با تصرف طالبان مخالفت کند.
سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی و مشاور دولت‌های قبلی گفت: «ایران با بحران جمعیتی روبه‌رو است و معتقدم که بهترین، نزدیک‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه برای غلبه بر این بحران جمعیتی پذیرش مهاجرت از افغانستان است. ثبات در افغانستان برای امنیت ملی مهم است و به بحران پیری و اقتصاد ایران کمک می‌کند.
طالبان بدون حمایت واقعی سیاسی نمی‌توانست تاکنون دوام آورد و اکنون، ممکن است بتواند منافع دیپلماتیک منطقه‌ای ایران را تامین کند. طالبان دیگر طالبان گذشته نیست؛ دریافته که باید با جهان تعامل داشته باشد و با کشورهای منطقه همکاری کند.»
رسول موسوی، مدیرکل دفتر غرب آسیا در وزارت امورخارجه ایران هم گفت: «طالبان از مردم افغانستان هستند. آنها از جامعه سنتی افغانستان جدا نیستند و همیشه بخشی از آن بوده‌اند. به‌علاوه، آنها قدرت نظامی دارند. ایالات‌متحده جنگ را باخته است و دیگر نمی‌تواند علیه طالبان عملیات نظامی انجام دهد.»
مطالب مرتبط:
خطر طالبان برای ایران چیست؟
مهدی مطهرنیا، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی در این مورد، می‌گوید: «ایران اکنون با طالبان یک رابطه معنادار را آغاز کرده است و مردم نیز آن را دنبال می‌کند. آنچه که باید مورد توجه قرار بگیرد دغدغه مردم ناظر بر مسائل امنیتی به واسطه نگرانی از ورود اندیشه طالبان در ایران است.»
او ادامه می‌دهد: «جمهوری اسلامی ایران اهدافی را در مسیر ارتباط با طالبان دارد، همانطور که کشورهای دیگر از جمله امریکا جلساتی را با طالبان دارند. یک حقیقت واضح این است که در حوزه سیاست خارجی بسیاری از رقبا حتی در شرایط دشمنی نیز ارتباط خود را قطع نمی‌کنند.»
او با بیان اینکه ارتباط با گروه‌های متفاوتی که حتی در زاویه دشمنی قرار دارند امر پذیرفته شده‌ای است، ادامه می‌دهد: «نگرانی مردم بیشتر در این مورد است که برخی سعی در تطهیر طالبان دارند. باتوجه به رفتارهای طالبان، دغدغه مردم منطقی و درست است. ملت ایران در چهارچوب سیاست خارجی پذیرای منظق گفت‌وگو و دیپلماسی هستند. اما همگرایی برخی از تفکرات با طالبان و تطهیر تفکرات طالبانی در افغانستان را نمی‌پذیرند.»
او می‌گوید: «اما اینکه برخی از افراد شناسنامه‌دار در حوزه سیاست سعی دارند طالبان را گروهی همگرا با اسلام‌گرایی موجود در ایران نشان دهند، چالش به وجود می‌آید.»
مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران
در چند روز اخیر که کارشناسان از احتمال موج مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران گفتند. از همین جهت برخی از مردم ابراز نگرانی کردند که نیروهای طالبان در لباس مهاجران به ایران بیایند و ناامنی ایجاد کنند.
مطهرنیا درباره موضع مهاجرتی ایران در برابر افغانستان نیز می‌گوید: «ایران باید در پذیرش مهاجران مراقبت‌های ویژه‌ای را به عمل آورد تا در چهارچوب این معادلات بتواند زمینه‌ساز فضای مناسب در راستای حل نگرانی‌های مردم باشد.»
مطهرنیا در این مورد می‌گوید: «تفکرات طالبانی مهم‌تر از عرصه واقعیت‌های عملیاتی این گروه است. رویکرد طالبان و تفسیری که از دین دارد، یک تفسیر بسیار خطرناک در چهارچوب یک فضای بسته مذهبی در همه امور سیاسی، اجتماعی و … است که نگرانی‌های خاصی را در ایران برانگیخته است.»
این کارشناس مسائل سیاسی ادامه می‌دهد: «زمانی که صدا وسیمای ایران به طور علنی می‌گوید ایران طالبان را در مسیر اصلاح خود می‌بیند، تا حدود زیادی برای مردم یک معنای هراس‌انگیز را القا می‌کنند. از این نظر مردم نگران نفوذ این طرز تفکر در ایران و و در بعضی از لایه‌های تفکر موجود در نظام سیاسی تهران هستند.»
گفتنی است به جز صداوسیما، چندی پیش روزنامه کیهان نیز در یادداشتی با بیان اینکه طالبان دست از شیعه‌کشی برداشته، نوشته: «در پیشروی‌های اخیر این گروه در افغانستان خبری از جنایت‌های هولناک، شبیه جنایات داعش در عراق نیست و طالبان حتی اعلام کرده که با شیعیان این کشور هم کاری ندارد.» این موضع کیهان باعث واکنش بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی شد. آنها این یادداشت کیهان را تطهیر طالبان دانستند.
البته روزنامه کیهان امروز موضع خود را پس گرفت و نوشت: ««طالبان امروز» اصرار دارد ما قبول کنیم با طالبان گذشته و حکومت مطلوب فعلی آنان با حکومت امارات گذشته، تفاوت بنیادی دارد. ولی روشی که طالبان برای سیطره بر افغانستان در پیش گرفته است، وادار کردن بقیه طوایف و مذاهب به تمکین در برابر سیطره مطلق خود است. این در واقع نوعی جدید از «تمامیت‌خواهی» این گروه است که اگر بر افغانستان مسلط گردد، قطعاً برای ساکت کردن دیگران دست به سلاح می‌برد و به قول و قرارهای فعلی خود پشت می‌کند.»
آنچه دیگران می خوانند:
گردآرونده: حمیدرضا روح نواز
