تیتربرتر؛ اسهال اغلب در افراد مبتلا به کووید-۱۹ رخ می‌دهد. برای اکثر افراد، اسهال به معنی افزایش دفعات دفع و یا شل شدن قوام مدفوع است.
اسهال چیست؟
در تعاریف پزشکی، دفعات حرکات روده که منجر به دفع می‌شود به طور متوسط سه بار در روز است. با این حال، اسهال، افزایش وزن مدفوع به میزان بالاتر از ۳۰۰ گرم در روز تعریف می‌شود که اغلب به علت آب اضافی سبب می‌شود ۶۰ تا ۸۵ درصد از ماده مدفوع را آب تشکیل بدهد. به این ترتیب، اسهال واقعی از بیماری‌هایی که باعث افزایش حرکات روده (اجابت مزاج) یا بی‌اختیاری می‌شود، متمایز است. اسهال می‌تواند منجر به کم آبی و از دست دادن مواد معدنی بدن شود.
دلایل متعددی برای رخداد اسهال وجود دارد. اسهال ممکن است به علت عفونت، دارو‌ها و یا طی درمان رخ دهد. میزان اثر نوع رژیم غذایی برای بهبود اسهال، بستگی به علت و شدت مشکل دارد. برخی مواد غذایی سریع تر از دستگاه گوارش عبور می‌کنند و سبب بدتر شدن اسهال می‌شوند.
در زمان اسهال باید از مصرف این دسته از مواد خودداری کرد:
۱. غذا‌های چرب: غذا‌های سرخ کرده و یا حاوی چربی بالا و سس‌ها می‌توانند علائم اسهال را بدتر کنند.
۲. لبنیات و مشتقات آن: در زمان اسهال روده‌ها نسبت به لبنیات حساس می‌شوند؛ بنابراین توصیه می‌شود از مصرف شیر و مشتقات آن مانند پنیر، کره و بستنی در طول دوره اسهال خودداری شود (مصرف ماست به ویژه ماست پروبیوتیک و دوغ استثنا است).
۳. قهوه و نوشیدنی‌های کافئین دار، کاکائو و شکلات: این نوشیدنی‌ها و تنقلات سبب از دست رفتن آب بدن می‌شود و در شرایط اسهال که مقادیر زیادی آب و الکترولیت همراه با مدفوع شل دفع می‌شود، مصرف این نوشیدنی‌ها سبب بدتر شدن شرایط بیمار و دهیدراته شدن او می‌شود.
۴. شیرین کننده‌های مصنوعی و سوربیتول: این شیرین کننده‌ها اثرات روان کنندگی دستگاه گوارش (ملین) دارند، بنابراین از مصرف هرگونه شیرین کننده مانند آبنبات، نوشابه ها، آدامس شیرین و سایر مواد غذایی شیرین باید خودداری کرد.
۵. مواد غذایی نفاخ: میوه‌ها و سبزی‌ها برای حفظ سلامت لازم هستند، اما زمان اسهال باید از برخی مواد که ایجاد گاز فراوان در دستگاه گوارش می‌کنند پرهیز کرد. میوه‌ها و سبزی‌هایی همچون انواع کلم و گل کلم، بروکلی، حبوبات و غذا‌های پرچاشنی تا زمان بهبود نباید مصرف شود. همچنین از مصرف میوه و آبمیوه با اثر ملین کنندگی مانند آلو، انجیر و آب آلو نیز باید خودداری شود.
۶. غذا‌های مانده و کهنه: از غذا‌های مانده که ممکن است آلوده و یا لکه دار باشند مانند غذایی که مدت زیادی در خارج از یخچال مانده است و یا به طور نامناسبی نگهداری شده است باید پرهیز کرد. از مصرف غذای رستوران ها، فست فودی‌ها و غذا‌های خیابانی نیز باید اجتناب کرد.
مطالب مرتبط:
مواد غذایی مناسب برای زمان اسهال:
۱. موز: موز رسیده به دلیل داشتن املاح مفید بویژه پتاسیم، به تأمین الکترولیت‌های از دست رفته در طول اسهال کمک می‌کند. همچنین موز حاوی فیبر‌های محلول در آب به نام «پکتین» بوده که سبب جذب مایعات داخل روده‌ها می‌شود. همچنین برخی ترکیبات موجود در موز خاصیت پره بیوتیکی داشته و سبب رشد باکتری‌های مفید داخل روده بزرگ می‌شود.
۲. برنج:برنج سفید به راحتی در دستگاه گوارش هضم شده و به روده‌های پرکار در زمان اسهال استراحت می‌دهد. همچنین برنج سبب قوام دهی به مدفوع شل می‌شود.
۳. سس سیب / سیب پخته / کمپوت سیب بدون شکر: سیب منبع بسیار خوب پکتین است. فیبر بسیار زیادی که در سیب خام وجود دارد هضم آن را برای روده‌ها دشوار می‌سازد، ولی زمانی که پخته می‌شود، دستگاه گوارش به راحتی آن را هضم می‌کند. این شکل از سیب فواید زیادی از لحاظ تأمین مواد مغذی و ایجاد احساس بهتری در زمان اسهال دارد. البته در صورت ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر، مصرف کمپوت سیب بهتر است توصیه نشود.
۴. نان تست / برشته: در زمان اسهال، مصرف نان سفید بهتر از نان سبوس‌دار / نان کامل / نان قهوه‌ای است، زیرا بیشتر سبوس در نان سفید استخراج شده است و آن را برای هضم در دستگاه گوارش به ویژه روده بزرگ مناسب‌تر می‌سازد. البته در صورت ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر لازم است مصرف نان بدون گلوتن توصیه شود.
۵. پوره سیب زمینی: به دلیل کم بودن میزان فیبر سیب زمینی، این ماده در روده‌ها به راحتی هضم می‌شود. در اسهال مصرف سیب زمینی آب پز، بخارپز ساده و نرم شده (پوره) همراه با کمی نمک بدون افزودن روغن توصیه می‌شود.
۶. جوجه آب‌پز / بخارپز: این نوع طبخ جوجه، قوام ملایم و مناسبی ایجاد می‌کند و قابلیت هضم پروتئین جوجه را بالا می‌برد. همچنین مواد مغذی لازم در شرایط اسهال را تأمین می‌کند.
۷. ماست: به طور کلی در طول دوره اسهال، پرهیز از مصرف لبنیات توصیه می‌شود، اما ماست استثنا است، زیرا حاوی پروبیوتیک‌های ترمیم کننده جدار روده‌هایی است که در طول اسهال آسیب دیده اند. در زمان خرید ماست باید دقت کرد از نوع شیرین نباشد، زیرا سبب افزایش دفع مدفوع آبکی و تولید گاز فراوان در روده‌ها می‌شود.
۸. آب مرغ، سوپ مرغ بدون چربی یا کم چربی: سوپ مرغ غذای مناسبی برای زمان اسهال است. این سوپ حاوی مواد مغذی و الکترولیت‌هایی است که الکترولیت‌ها و مواد مغذی از دست رفته در اسهال را جبران می‌کند.
۹. آب: مصرف مایعات به ویژه آب در طول روز برای جبران کم آبی بدن در این افراد توصیه می‌شود. بهتر است مایعات بین وعده‌های غذایی نوشیده شود. همچنین بهتر است حجم غذا در هر وعده غذایی کاهش یابد.
در صورتی که اسهال با رعایت توصیه‌های غذایی ذکر شده بهتر نشد، حتی بدتر شد و با بیش از ۵ تا ۷ روز طول کشید و یا خون در مدفوع مشاهده شد، لازم است فرد به پزشک مراجعه کند تا وضعیت فرد مورد بررسی بیشتر قرار گیرد و در صورت نیاز درمان ویژه برای فرد لحاظ شود.
در صورت بروز علائم گوارشی کرونا چه باید کرد:
اگر اسهال، حالت تهوع و یا استفراغ دارید به این معنی نیست که به کووید ۱۹ مبتلا شده‌اید. اما عاقلانه است که در طول همه‌گیری ویروس کرونا نسبت به علائم خود هشیارتر باشید. به خصوص اگر به خاطر مشکلات زمینه‌ای بیشتر در معرض خطر هستید.
در خانه بمانید. بیشتر افرادی که تست کرونایشان مثبت شده، به نوع خفیف این بیماری مبتلا شده‌اند و بدون نیاز به درمان بهبود می‌یابند. از بیرون رفتن مگر در موارد ضروری مانند مراجعه به پزشک و ویزیت‌های مهم خودداری کنید.
دستشویی و تخت مخصوص به خود را داشته باشید. در صورتی که با افراد دیگر زندگی می‌کنید، برای جلوگیری از انتقال بیماری از طریق مدفوع بهتر است در صورت امکان از دستشویی جداگانه استفاده کنید.
دستان خود را بشویید. شستن دستانتان با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه بهترین روش است. به خصوص بعد از استفاده از توالت، پاک کردن بینی، عطسه و سرفه و قبل از غذا خوردن و آشپزی. روش بعدی استفاده از محلول شست و شوی دست با حداقل ۶۰ درصد الکل است.
سطوح را به طور مرتب تمیز و ضدعفونی کنید. که این شامل توالت فرنگی، سنگ دستشویی، دکمه و یا دستگیرهٔ سیفون، دستگیرهٔ در دستشویی، تلفن، پیشخوان و سایر سطوحی که اغلب با آن‌ها در تماس هستید، می‌شود.
مایعات زیاد بنوشید. اگر اسهال و یا استفراغ دارید، جایگزین کردن مایعات از دست‌رفته مهم است. تهیه او آر اس (ORS) از داروخانه و مصرف آن بهترین راه‌حل است زیرا دارای نمک و شکر است که بدن در اثر اسهال از دست می‌دهد. یا می‌توانید آب‌میوه‌های آبدار یا نوشیدنی‌های ملایم را به همراه کراکر شور و آبگوشت جرعه‌جرعه و کم‌کم میل کنید.
رژیم ملایمی داشته باشید. غذاهایی مانند موز، برنج سفید، سس سیب و نان تست را که می‌توانند به کاهش تمایل شما به دفع و تأمین کربوهیدرات‌های مورد نیاز بدن شما کمک کنند، امتحان کنید. همچنین می‌توانید جو دوسر، سیب‌زمینی آب‌پز یا پخته‌شده و مرغ پخته‌شدهٔ بدون پوست را امتحان کنید.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: مریم طلوع
