به گزارش تیتربرتر؛ بازار بورس تهران از نیمه های سال گذشته تاکنون با انبوهی از ورود نقدینگی مواجه شده است و البته اخباری مبنی بر عرضه های سهام دولتی و تداوم عرضه اولیه ها و همچنین آزادسازی سهام عدالت  در جذابیت بازار بی تاثیر نبوده است.

بنابر نظر تحلیلگران بازار سرمایه، ورود نقدینگی همچنان دامنه است و حتی با فراهم شدن امکان خرید و فروش سهام عدالت، افزایش هم می یابد و همین امر سبب رشد دامنه دار بازار بورس می شود و هیچ جای نگرانی نیست. در صورتی که بازار وارد فاز اصلاحی هم بشه چندان اثرگذار بر افت شاخص ها نخواهد بود چون نقدینگی ها اجازه ریزش را نمی دهد.

شاخص بورس تهران یک میلیونی شد

بورس تهران دقایقی پیش از سطح تاریخی یک میلیون واحدی گذشت. شاخص تا این لحظه رشد 23 هزار واحدی را ثبت کرده است.

میزان نقدینگی جذب شده در بورس تهران ظرف دو ماه

از ۲۲ اسفند ۱۳۹۸ تا ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ که حباب دارایی ها در بورس ایجاد شده، در مجموع ۶۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی (توسط اشخاص) حقیقی به بورس تهران و فرابورس ایران وارد شده است. البته در شرایط عادی انتظار ورود حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی حقیقی به بورس می رفت.

کل ورود نقدینگی حقیقی به بورس تهران و فرابورس ایران ۱.۲۶ درصد کل ارزش این بورس ها و حدود ۲ درصد افزایش ارزش جاری آنها در چهار ماه اخیر است که نمی تواند عامل صعود نامتناسب و غیرمنطقی ارزش بازار سرمایه باشد.

بر این اساس اندازه حباب دارایی ها در بورس از حجم نقدینگی کشور فراتر رفته است.

تشکیل ابرحباب دارایی ها در بازار سرمایه ، در نتیجه مداخله بنگاه های خصولتی بورسی و بانکها و دست اندرکاران بازار سرمایه و با تبانی دولت صورت گرفته است. حجم ناچیز ورود نقدینگی اشخاص حقیقی خیلی کوچکتر از آن است که منجر به تشکیل حدود ۲۵۰۰ هزار میلیارد تومان حباب دارایی (معادل حجم نقدینگی) در بورس شود. آن چه تحت عنوان هجوم نقدینگی مردم عنوان می شود، فریبی نئولیبرال برای توجیه تخریب ساختارهای اقتصادی کشور جهت تامین منافع اقلیتی خاص بیش نیست.

حمایت دولت از بازار بورس در شرایط کرونایی

بیماری کرونا همچنان ادامه دارد. همان طور که اصرار مقامات مسئول بر اهمیت بازار سهام نیز ادامه دارد. بنابراین به نظر می‌رسد روند بازارها احتمالا همچنان مثل چند وقت اخیر باشد. حتی در چند روز اخیر اظهارات مقامات دولتی درباره بورس بیشتر هم شده است.

رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه شرایط پولی و ارزی کشور در وضعیت مناسب‌تری نسبت به دو سال پیش قرار دارد، گفت: شرایط بازار سرمایه امکان خوبی برای بهبود شرایط تأمین مالی در کنار تأمین کسری بودجه، از راه عرضه سهام بنگاه‌ها و اموال مازاد و مهمتر از همه، انتشار هدفمند و مدیریت شده اوراق بدهی، که هر دو ضد تورمی هستند، فراهم کرده است.

رئیس جمهور هم از ظرفیت عرضه زمین و معادن دولتی در بورس سخن گفته و اظهار کرده است: در زمینه بورس هم چیزهایی در بورس نیاوردیم که باید به آن فکر کنیم مثلاً هیچ وقت فروش زمین را در بورس قرار ندادیم. دولت زمین‌های بزرگ را در اختیار قرار دارد یا نیروی مسلح در اختیار دارند و مثلاً می‌بینید یک پادگان، ۱۰ کیلومتر در ۳ کیلومتر در حالی که نصف‌ آن برای آن نیروی مسلح کافی است، نصف این زمین را عرضه کند یا دولت زمین‌های بزرگی دارد و یک بخشی مورد نیاز است و بقیه‌اش را می‌تواند عرضه کند. معادن هم همینطور و معادن بسیار زیادی در کشور داریم که مشخصات‌ این معادن روشن و قیمت‌گذاری شود و بورس وارد شود و شفاف و معلوم شود که ما بتوانیم علاوه بر سهام خود معادن در بورس عرضه کنیم و یک تحول بزرگی درست شود.

در همین حال به نظر می‌رسد عرضه اولیه‌های جدید بورسی هم همچنان پابرجا هستند. رئیس مرکز روابط‌عمومی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی از ورود شرکت سرمایه‌گذاری صندوق فولاد پس از شستا به بازار سرمایه خبر داده است.

بازار سرمایه فرصتی برای بهبود شرایط مالی در کنار تامین کسری بودجه

عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در یادداشتی در فضای مجازی اظهار داشت: «تلاش‌های بانک مرکزی و کمک‌های دولت به همراه تلاش بانک‌ها در بهبود وضعیت ترازنامه‌های خود، شرایط پولی و ارزی کشور را درمناسب‌ترین وضعیت نسبت به دو سال پیش قرارداده است.»

وی افزود: «امروز شرایط بازار سرمایه امکان خوبی برای بهبود شرایط تامین مالی در کنار تامین کسری بودجه، از راه عرضه سهام بنگاه‌ها و اموال مازاد و مهمتر از همه، انتشار هدفمند و مدیریت شده اوراق بدهی، که هر دو تورمی هستند، فراهم کرده است که امید است دولت از آن استفاده کند.»

رئیس کل بانک مرکزی اضافه کرد: «با توجه به گزارش‌هایی که از فعالیت‌های بخش‌های کشاورزی، صنعت، معدن و خدمات، به خصوص خدمات مدرن و مبتنی بر دانش و فناوری‌های نوین می‌رسد، قطعا امسال شاهد تحولات قابل توجهی در عرصه تولید ملی خواهیم بود.  اما باید اذعان کرد که اقتصاد کشورمان روزهای سخت و در عین حال تعیین کننده‌ای را می‌گذراند. اطمینان دارم این شرایط سخت قابل مدیریت است.»

بیشتر بخوانید: سود دولت و مردم از بورس چقدر است؟

همتی اضافه کرد: «شرایط فشار حداکثری و محدودیت‌های تحریمی بیش از حد تصور است، که شاید بتوان آن را در زمره جنایت علیه بشریت نامید.»

وی گفت: «منکر برخی ناکارآمدی‌ها نیستم ولی با این همه، نباید در برآورد موفقیت ارکان اقتصادی کشور در مقابله با فشارهای حداکثری، دچار اشتباه شویم.»

همتی تصریح کرد: «ملت ایران از گردنه سخت تلاطمات گذشته و آنچه بدخواهان از تنش در بازار ارز، تلاطم در نظام بانکی و کمبود کالاهای اساسی دنبال می‌کردند، نه تنها حاصل نشده، بلکه وضعیت ایران امروزه و در حین عبور از بحران کرونا از بسیاری از کشورها مطمئن‌تر و آرام‌تر است. یقینا ملت بزرگ ایران با قدرت مشکلات باقی مانده را نیز با موفقیت پشت سر خواهد گذاشت.»

پیش بینی بازار بورس تا پایان سال 99

علی کاشمری، دارای دکترای تخصصی اقتصاد مالی از  دانشگاه پوترا مالزی است.  او دبیر اسبق انجمن علمی اقتصاد، مالی و حسابداری (EFA) دانشگاه های جنوب شرق آسیا و عضو انجمن بین المللی اقتصاددانان ایران (IIEA) است. عمده فعالیتهای پژوهشی و تحقیقی کاشمری بر حوزه اقتصاد دفاعی و حوزه های پولی و بانکی متمرکز است.

او معتقد است، افزایش رونق در بازار بورس در حال حاضر بسیار به نفع دولت است،  از آن لحاظ که سهام بسیاری از شرکتهای دولتی را که دولت در نظر دارد به بورس وارد کند و از طرفی سهام عدالت را که بخشی از بنگاههای آن در بورس وجود داشته اند ارزش سهامشان بالارفته و دولت عملکرد خود را در خصوص افزایش ارزش سهام عدالت مثبت نشان خواهد داد.

وی باور به علاقمندی دولت برای حفظ رونق در بورس دارد.

کاشمری با هشدارهایی به سهامداران خرد، توصیه هایی به آنها دارد از جمله اینکه دست به حرکات هیجانی نزنند، به شایعات توجه نکنند، تحلیلهای بنیادی و تکنیکال را فرابگیرند، دارایی های خود را برای ورود به بورس نفروشند و سبد متشکل از سهامهایی با ریسکهای مختلف تشکیل دهند .

 دیگر نظرات این فارغ التحصیل دکترای اقتصاد از مالزی را در گفت وگو با تسنیم در ادامه می خوانید.

• به نظر شما، رونق بورس چقدر می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کمک کند؟

رشد اقتصادی، نیازمند سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاری نیازمند تامین مالی است. به همین منظور بورس اوراق بهادار به عنوان یک بازار مالی شفاف و برخوردار از پشتوانه محکم قانونی یکی از بهترین گزینه‌ها برای تامین مالی بنگاه‌ها بشمار می‌رود. به عبارتی بازار بورس و چرخه اقتصادی هر دو می‌توانند منجر به تقویت یکدیگر و بالعکس در مواقع بحرانی منجر به تضعیف یکدیگر در بلندمدت شوند. از طریق فعالیت در بورس می‌توان فرآیند تشکیل سرمایه را سرعت داد و منابع مالی را از طریق پس‌اندازهای کوچک و بزرگ به سوی مصارف و نیازهای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد اقتصادی حرکت داد. بر این اساس در یک اقتصاد متعادل و پویا می‌توان از این طریق از حرکت سرمایه‌‌های کوچک و بزرگ به‌سوی فعالیت‌های غیرمولد (خرید طلا، ارز و ...) جلوگیری کرد.

• آزادسازی سهام عدالت چقدر در این خصوص موثر است؟

این آزادسازی یک اتفاق خوب در اقتصاد می تواند باشد، به ویژه آنکه به دو طریق مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌پذیرد. اما باید ببینیم وضعیت شرکت‌هایی که سهامشان به مردم داده می‌شود چطور است. اگر بنگاه‌های ورشکسته‌ای باشند، عایدی خاصی به مردم نمی‌رسد ولی بالعکس اگر بنگاه‌های پر رونقی باشند به نفع همه خواهد بود. سهام عدالت وزنه سنگینی بر عهده دولت بود که از آن رها می‌شود ولی باید در نظر بگیرد که سنگینی آن به دوش مردم نیفتد.

• حرکت‌های اخیر دولت نشان می‌دهد تمایلش به بورس با نگاه مذکور بیشتر شده، ارزیابی شما چیست؟

در یک اقتصاد ایده‌آل، ریسک سرمایه‌گذاری از طریق بازار بورس کاهش پیدا می‌کند. اگر بازارهای سرمایه‌گذاری مانند بورس وجود نداشته باشند، دارایی‌های سرمایه‌‌گذاری از پروژه‌های بزرگ و بلندمدت خارج شده و رشد اقتصادی هم به تبع آن کم می‌شود. بورس از طریق جمع‌آوری نقدینگی برای بنگاه‌ها، امکان سرمایه‌گذاری بلندمدت را فراهم می‌کند. خریداران هم می‌توانند با خرید سهام شرکت‌ها در بورس، در تعداد زیادی از بنگاه‌ها سرمایه‌‌گذاری کنند و اقتصاد را در جهت مولد حرکت داده و در افزایش رشد اقتصادی کشور کمک کنند. مواردی که گفتم یک تعریف کاملا علمی، ساده و خوشبینانه از سازوکار بورس است که تمایل دولت به ترغیب مردم برای فعالیت در بورس را توجیه می‌کند. افزایش رونق در بازار بورس در حال حاضر بسیار به نفع دولت است،  از آن لحاظ که سهام بسیاری از شرکتهای دولتی را دولت در نظر دارد به بورس وارد کند و از طرفی سهام عدالت را که بخشی از بنگاههای آن در بورس وجود داشته اند ارزش سهامشان بالارفته و دولت عملکرد خود را در خصوص افزایش ارزش سهام عدالت مثبت نشان خواهد داد.

با همه این تفاسیر باید دید سود مردم عادی در این بازار چقدر باشد بستگی به موارد متعددی دارد.

• آیا حذف صفرها از پول ملی در حال و آینده بورس تاثیرگذار است؟ نحوه اعمال آن در شاخص‌ها چطور خواهد بود؟

به طورکلی با توجه به میزان تورم کشور و عدم ثبات اقتصادی ناشی از ضعف ساختارهای فعلی و شرایط بین‌المللی، حذف صفر از پول ملی هیچ صرفه اقتصادی نخواهد داشت بلکه با طی دو سه سال نیاز به حذف مجدد چند صفر دیگر احساس خواهد شد و دولت را متوجه هزینه‌های بالاتری می‌کند. هیچ کشوری هم تا بحال تجربه موفق حذف صفر در شرایط بی‌ثباتی اقتصاد و تورم بالا را نداشته است؛ بطور مثال ترکیه چندین دوره مجبور به تکرار این سیاست شد و تا وقتی که اقتصادش به ثبات نرسید، موفق نشد. کم هزینه‌ترین تمهید در این راستا تبدیل ریال به تومان بود که مردم در محاوره به بطور طبیعی انجامش می‌دهند یا مثلا با توجه به حجم هر بازار تعبیر افراد از مقدار 5 تومان (5 هزار تومان یا 5 میلیون تومان یا 5 میلیارد تومان) متفاوت است و متوجه منظور هم نیز می‌شوند. مطمئنم تا چند سال آینده که سیاست حدف 4 صفر عملی شود، با توجه به افزایش اسمی ارزش‌ها، مجددا مردم برای خود معیارهای جدیدی درست می‌کنند؛ به عبارتی دولت همیشه چندین سال از مردم و بازار عقب است و کلی هزینه می‌کند که به مردم برسد ولی باز مردم از آن جلوترند. در خصوص تاثیر حذف صفر از پول در بازار بورس نیز باید توجه داشت که با حذف صفر، فقط ارزش اسمی دارایی‌ها کم می‌شود و نه ارزش واقعی آنها. از نظر تئوریکی تاثیر خاصی در روند بازار بورس و ارزش واقعی سهام‌ها ندارد ولی مدتی مردم در این بازار همانند سایر بازارها سردرگم می‌شوند که زودگذر است ولی با این حال تغییر سطح‌های روانی قیمت را به همراه دارد که قاعدتا با توجه به بی‌ثباتی تورم در اقتصاد، تورم را در بعضی مقاطع ایجاد می‌کند.

• پیش‌بینی شما از آینده بورس ایران چیست؟

بطورکلی با توجه به وضعیت تورم، نقدینگی وارد شده به بورس و مقایسه با سایر بازارهای موازی در مقطع فعلی، به نظرم تا چند ماه آینده این بازار کماکان رشدی حداقل بالاتر از تورم واقعی را داشته باشد .

• حدوداً چه ماه؟

به نظرم تاپایان سال 99 یا حداکثر پایان کار دولت فعلی.

• به دلایل خود در این خصوص اشاره می کنید.

اگر اقتصاد کشور دچار اختلال باشد و سفته‌بازی در بازار بورس بر خلاف روند طبیعی اقتصاد، افزایش پیدا کند، اوضاع مقداری پیچیده‌‌تر می‌شود. به عبارتی وقتی تقاضای مثلا خرید سهمی در بورس افزایش پیدا می‌کند قاعدتا باید به این علت باشد که انتظار و اعتماد از آینده آن بنگاه مثبت است. به بیانی دیگر بنگاه‌ها با انتشار آمار مالی خود به خریداران نشان می‌دهند که اوضاع ما خوب هست پس بیایید سهام‌دار ما شوید و خریداران نیز با خرید سهام ایشان انگاری به این بنگاه‌ها اعتبار هم می‌دهند.

حالا شرایطی را فرض کنیم که جریان اقتصادی کشور مثبت نباشد و اعتمادی هم به وضعیت مساعد آینده بنگاه‌ها توسط خریداران وجود ندارد ولی بنا به دلایلی مثلا افزایش سفته‌بازی، لابی بنگاه‌ها، تبانی کارگزاری‌ها، ورود افراد غیرکاربلد به بورس، تبلیغات دلالها و فعالان بورسی که همگی در راستای فریب خریداران هست، افزایش تقاضای سهم و سپس افزایش قیمت حاصل از تقاضا برای سهام بنگاه‌هایی که واقعا شرایط مالی مناسبی ندارند به وقوع می‌پیوندد.

• اما واقعا چطور می‌شود با این قبیل فریب‌ها مقابله کرد؟

اول آنکه افرادی که در بورس اوراق بهادار هیچ تجربه‌ یا علمی ندارند، مستقیما اقدام به فعالیت نکنند. رفتارهای هیجانی این افراد حتی به ضرر خودشان در سود و زیان کسب شده نیز خواهد بود.

دوم؛ افرادی که کم ریسک و کم تحمل هستند نیز وارد این بازار نشوند چراکه افزایش‌های قیمت ناشی از سفته‌بازی در این بازار بسیار پرنوسان است و ممکن است استرس این بازار حتی منجر به اخلال در زندگی شخصی افراد نیز بشود.

• اگر موضوع فریب را بتوان کنترل کرد چطور؟ آیا بورس در شرایط فعلی کارگشا است؟

در اینکه بورس اوراق بهادار یکی از بهترین راه های تامین سرمایه برای ارتقای تولید کشور در سطح کلان و ملی است شکی نیست ولی از طرفی دیگر باید توجه داشت تا چقدر منجر به سود یا زیان خریداران عادی (مردم معمولی فعال در بورس) می‌شود؟

بطور طبیعی این انتظار وجود دارد در شرایط مساعد اقتصادی و همراه با رشد اقتصادی در صنایع مختلف، خریداران عادی (و با ریسک متوسط) بتوانند در صورت انتخاب سهام درست، حداقل به میزان رشد در آن بخش نیز سود لازم را کسب کنند. ولی در شرایط رکود اقتصادی و تورم، اوضاع دیگری حاکم می شود؛ معمولا در این وضعیت، اگر بنا به شرایط بازار، فعالیت در بازارهای غیر مولد پر ریسک تر شود و سود بانکی کم باشد و سفته بازی در بورس انجام شود، افزایش قیمت‌ها در بورس همگام با تورم و به علت افزایش تقاضا، بالاتر از تورم اتفاق می‌افتد و این در حالی است که بنگاه‌ها به علت شرایط اقتصادی، ارزش سهامشان آنقدر رشد نداشته است و به عبارتی قیمت انواع سهام در این بازار دچار حبابی می‌شود که متاثر از تورم و فضای حاصل از سفته بازی است. اگر به هر دلیلی از جمله فریب‌هایی که اشاره شد، منجر به دلسرد شدن خریداران شود و بازارهای غیر مولد موازی نیز ریسکشان کمتر شود، جریان نقدینگی در کوتاه‌مدت از بورس خارج شده و سهامداران عادی را متحمل ضرر می‌کند.

• در چنین شرایطی مردم چه باید بکنند؟

اول آنکه باید درک کنند بورس بازاری یک شبه مانند بازارهای غیر مولد نیست و باید در آن صبور باشند و با هر کاهش و افزایش قیمت، حرکتی هیجانی در فروش و خرید انجام ندهند. در تصمیمات خود به هیچ یک از حرف‌های بمباران اطلاعاتی در فضای مجازی و دوست و آشنا در این خصوص اتکا نکنند. مثلا خیلی اتفاق می‌افتد که شایع شود فلان سهمی بر اساس فلان متد و تحلیل‌های علمی رشد خواهد داشت، ولی باید در نظر داشت نتیجه این تحلیل‌ها هیچ یک قطعی نیست. مثلا اخیرا شایع شد شاخص بورس به فلانی عددی که برسد قیمت‌‌ها اصلاح می‌خورند، ولی با اینکه هیچ دلیل علمی نداشت، قدرت شایعه منجر به تردید خریداران و ریزش قیمت‌ها طی چند روز شد. متاسفانه قدرت شایعات در حال حاضر این بازار زیاد است.

دوم؛ آنکه تحلیل‌‌های بنیادی و تکنیکال را فرا بگیرند که حداقل نیاز به یکی دو سال مطالعه و تجربه دارد. توجه داشته باشند که هر چه دانش خود را افزایش دهند، ریسکشان نیز کمتر می‌شود. افراد موفق در این بازار، سال‌ها دروس تخصصی مخصوص آن را می‌خوانند.

سوم؛ خریداران عادی برای فعالیت در بورس به هیچ وجه دارایی‌های خود را نفروشند. ممکن است در یک حساب سرانگشتی، بازده بورس مثلا بالاتر از افزایش قیمت ملک یا ماشین یا زمین باشد، به همین دلیل بعضی افراد تصمیم به فروش دارایی خود می‌کنند اما باید بدانند با جمیع ریسک‌هایی که اشاره کردم ممکن است بازده بالای بورس موقتی باشد و شاید با جمع سود حاصله (فرضا بالا هم باشد) و اصل پولشان حتی نتوانند همان ملک یا دارایی قبلی را در چند ماه آینده مجدد بخرند.

چهارم؛ برای سرمایه‌ای که به این بازار اختصاص دادند (هرچند مقدار کم) یک سبد متشکل از انواع سهام با ریسک‌های مختلف تشکیل دهند؛ به عبارتی برای فعالیت در این بازار نیاز به سبدگردانی است و خرید یک یا دو سهم به تنهایی به امید سود سریع و کوتاه‌مدت بسیار خطرناک است.

• تا پایان سال 99 این بازار همچنان سودزا خواهد بود، آیا احتمالاتی می تواند این پیش بینی شما را تغییر دهد؟

افزایش سوددهی بازار بورس و ادامه این روند قطعا مرتبط با برخی از سیاستهای دولت ، روابط بین المللی و وضعیت سایر بازارهای موازی است که به نظرم، در سال آینده سیاستهایی از قبیل کاهش نرخ سود بانکی، فارغ شدن دولت از سهامهای دولتی و سهام عدالت، اقبال بیشتر سرمایه گذاران به بخش املاک و زمین و همچنین افزایش قیمت در بازارهایی مثل خودرو و بازارهای مختلف صادراتی و وارداتی می تواند جریان نقدینگی را از بازار بورس خارج کرده و به سمت بازارهای پربازده تری حرکت دهد. براین اساس خیلی از افرادی که در سال 99 در این بازار فعال شدند این امکان وجود دارد که سرمایه خود را از بورس خارج کرده تا بتوانند از طریق سفته بازی در سایر بازارهای موازی بازده کوتاه مدت خود را افزایش دهند.

گردآورنده: الهام خلیلی خو