پایگاه خبری تحلیلی تیتربرتر

تقویم تاریخ

امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۹ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
دوشنبه, ۲۶ اسفند ۱۳۹۸ ۱۲:۴۵
۷
۰
نسخه چاپی
جدیدترین واکنش آژانس بین المللی انرژی اتمی:

بازی آژانس انرژی اتمی با ایران

جدیدترین واکنش آژانس بین المللی انرژی اتمی:
چیزی از شروع کار رئیس جدید آژانس بین المللی انرژی هسته ای نگذشته دست انداز اول در رابطه ایران و آژانس پیدا شد.

تیتربرتر؛ ادعاهایی که درباره بازرسی از سایت های اعلام نشده ایران توسط رافائل گروسی مطرح شد . در فضایی بیان می شوندکه گام های کاهش تعهدات ایران برداشته شده و لحن مقامات ایران در ابزار نارضایتی از عملکرد طرف های دیگر برجام تندترو تندتر می شود،مقامات اروپایی بعد از ناکامی در اقناع ایران لحن های تند و هشدار آمیز را امتحان می کند وسازو کارهای مالی فراهم شده برای برقراری ارتباط اقتصادی با ایران نیز در مسیر هایی نه چندان موثربا حرکتی لاک پشتی  پیش می روند.ماه هاست که برخی کارشناسان  ایرانی و خارجی نگرانی خود از فروپاشی برجام را مطرح می کنندو البته هستند تحلیل گرانی  که برجام راهمین حالا هم در پایان خط ببینند. در چنین فضایی این ایده از سوی برخی مطرح شده است که اقدامات اخیر آژانس می تواند گام های اول بازگشت به نقطه شروع مسئله هسته ای باشد.

برای بررسی دقیق تر این وضعیت به سراغ یکی ازکسانی رفتیم که خودشاهدو دخیل در روندمذاکرات منتهی به توافق سعدآبادبوده است. توافقی که دردهه 80 با تروئیکای اروپایی  انجام شدولی باشرایط مشابه برجام مواجه شد.محمد سعیدی زمانی که مسئله هسته ای بین ایران،آرژانس و دیگرکشورها شروع شد.

درجایگاه معاونت برنامه ریزی،بین الملل و امورمجلس سازمان انرژی اتمی به مدت پنج سال عضو تیم مذاکره کننده هسته ای ایران بود.اودرگفت الیتو گویا(شرق)می گویداوضاع(به هیچ وجه)به وضع آن روزهابرنخواهدگشت.ازنگاه اودرطول چندین سال مذاکره مسائل بسیاری بین ایران و آرژانس حل شده است و حالاحتی اگرپرونده تازه بالاهم بگیرد،تنها یک مسئله جدیدایجادخواهدشد.او حضوربرجام در این زمینه را نیز همچنان عامل موثرو مهمی می داند.

معاون سابق سازمان انرژی اتمی تأکیدمی کنداستدلالی که آژانس برای ادعای حق بازرسی اش دارد. مربوط به پروتکلی است که ایران اجرای آنرا به صورت داوطلبانه پیگیری می کندو تعهدقانونی نسبت به آن ندارد، از این رو ، رویکردتحکیم آمیز آژانس در این زمینه مشکلی را حل نمی کندو به کار پیشرفت در گفت وگوهانمی آید. سعیدی بحث های مربوط به بررسی گزینه خروج ایران از آن پی تی را نیز زود هنگام توصیف می کندو معتقداست ایران اگر بخواهد ،گام های دیگری دردسترس داردکه پیش از بررسی چنین  گزینه های می تواند بردارد. گفت وگوبا این کارشناس باسابقه رادر ادامه می خوانید

رویکردجدید آژانس را چطور ارزیابی می کنید؟

به طورکلی آقای رافائل ماریانو کروسی که جدیدا به عنوان مدیر کل آژانس بین الملل انرژی هسته ای منصوب شده اند.نوع تعامل و صحبت هایشان که از طریق مصاحبه و بیانیه ها منتشر می شود. حاکی ازآن است که هنوزپختگی لازم را به عنوان مدیر آژانس به عنوان یک سازمان بین المللی هسته ای به دست نیاورده اند.دلیل عمده این موضوع این است که سابقه کار ایشان در آژانس زیادنبوده است البته ایشان در سازمان های مربوط به خلع سلاح هسته ای یا خلع سلاح شیمیایی فعالیت داشته اند. همچنین در وزارت خارجه آرژانتین بوده انداما به عنوان یک سازمان چند ملیتی که بایدهمه جوانب را رعایت کنند و همه نکات را ملاحظه های خاصشان در نظربگیرند. به نظر می رسد نیاز به زمان بیشتری دارند تا به آن پختگی برسندو بدانندبا اعضای آژانس چگونه باید صحبت و تعامل کنند.

پس تفاوت بین داوران مدیریت گروه گروسی و یو کیا آمانورا دراین می بینید؟

من در دوره هانس بلیکس،دوره محمدالبرادعی و دوره آمانو شاهدکارها بودم و به نظرمی رسد آقای گروسی هنوزآن همه جانبه گرایی را که باید مدیر کل آژانس در اظهارات بیانیه ها و مصاحبه ها یش داشته باشد. نتوانسته رعایت کند و نیاز به زمان دارد.

این مسئله عدم پختگی که اشاره می کنید در پرونده ایران چه تأثیری می گذارد و آیا گذشت زمان این موضوع را رفع خواهد کرد؟

این دو موردکه ایشان الان برای بازدید آنها درخواست کرده اند .براساس پروتکل الحاقی است . در مسائل پادمانی ،دودسته مقررات هست که شاید بشود آنهارانوعی راهنمایی تعامل آژانس باکشور های عضودانست. اولی توافق نامه جامع هسته ای است که براساس آن ما هیچ الزامی نداریم اجازه دسترسی به هیچ سایت اعلام نشده را به آژانس بدهیم. پرو تکل دومی که الان آژانس به آن استناد کرده Additional protocol  یا همان پروتکل الحاقی است.از نظر قانونی ، کشورها زمانی ملزم به اجرای این پروتکل هستند که پروتکل توسط دولتشان امضاشده باشد:همچنین درمجلس یاپارلمان تاییدشده باشد.هماطورکه مستحضرهستیدما پروتکل الحاقی را صرفا امضاءکردیم و مجلس محترم شورای اسلامی هنوز آن را تصویب نکرده است.معنا و مفهوم آن این است که از نظر قانونی ماالزامی به اجرای مفاد پروتکل الحاقی نداریم.اما چون ما امضاء کردیم و دولت ما امضاءکرده است. بر اساس مفاد معاهدات بین المللی ما نباید خلاف مفاد و روح آن عمل کنیم . اما الزام اجرا نداریم.آنچه تا اینجا باعث اجرای این پروتکل شده در حقیقت اقدام داوطلبانه ای است که جمهوری اسلامی برای نشان دادن حسن نیت در تعامل با آژانس انجام داده است.در چارچوب برجام یکی از مفادتوافق این بودکه جمهوری اسلامی همچنان داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا کند. بنابراین نکته ای که وجود این است که آقای مدیرکل باید مستحضر به این باشند که اجرای پروتکل الحاقی برای ایران الزامی نیست و برای نشان دادن حسن نیت ، داوطلبانه انجام می شود. باتوجه به اینکه برجام در هاله ای از ابهام قرارداردو متأسفانه آمریکا ازآن خارج شده و سه کشور اروپایی تا امروز به تعهدات خودشان عمل نکرده اند. بنابراین منطقا و از نظر حقوقی هیچ الزامی نیست که آژانس به ایران فشار بیاورد تا رفتار پادمانی خود را الزاما با پروتکل تنظیم کند.

زمانی که این پرونده هسته ای از اساس شروع شد. ماجرای انتقال اطلاعات برنامه از داخل کشور از طریق برخی گروه ها به بیرون از کشور مطرح بود. در این داستان جدید همچنین اتفاقی رخ داده است؟

آژانس معمولا براساس مبانی پیگیری پادمانی اش که اصطلاحا اوپن سورسیا منابع آزادنامیده می شود.خبرها و اطلاعات را ازمنابع آزاد از کل دنیا درباره کشور ها دریافت می کندو برمبنای مسائل پادمانی آنها را درفایل بررسی اش قرارمی دهد و سعی می کندکه آن را بررسی کند .اگربررسی موضوع مبتنی برتعهدات پادمانی هرکشور باشد، هرکشور موظف است براساس آن تعهدات چه موافقت نامه جامع پادمانی باشد یاCompre hensive safeguard Agreementیا براساس پروتکل پاسخ را ارائه دهد. آژانس برای اینکه بتوانداطلاعاتی که منابع آزاد ، بازرسی و دسترسی به سایت پیدا کند.باید دلایل قانع کننده به کشور مقصد ارائه بدهدو تاکید کندکه براساس این ادله قوانین و شواهد و براساس این ادله ، قوانین و شواهد و براساس تعهدات باید پاسخ گو باشد.اگر دلایل و مدارک آژانس قانع کننده نباشدو آن کشورهم الزام و قانوناتعهدی به اجرای نداشته باشد . طبیعتا لزومی ندارد اجازه دسترسی به آن سایت ها را بدهد.

در حقیقت به نحوی این اطلاعات از منابع آزادباعث اختلال درروندبرنامه هسته ای کشورهاازجمله جمهوری اسلامی می شود.خود همین بازرسی هاو دسترسی های اضافی باعث اتلاف وقت ،هم از آژانس و هم از کشور ها می شود. آژانس باید دلایل قانع کننده برای بازرسی و دسترسی داشته باشد. درسایت هایی که تا امروزجمهوری اسلامی مخالفت کرده است و آژانس نتوانسته دلایل و موارد قانع کننده ای برای دسترسی به آن سایت ها به جمهوری اسلامی ارائه بدهد.ازسوی دیگراینکه این دسترسی ها براساس پروتکل الحاقی است که ایران داوطلبانه اجرا می کند؛ بنابراین این یکی از موارد مهمی است که آژانس و شخص مدیرکل باید توجه کنند؛چون درمصاحبه های اخیر هم دیدم که مدیر کل خیلی سختگیرانه و آمرانه موضع گرفته است. بهتر است از روی تعامل و مدارک و گفت و گو بهترین مسیر را برای ادامه تعامل بیشتر پیدا کند. ادامه این نوع رفتار طبیعتا در آینده بین آژانس و دیگر کشورهای عضو مشکلات جدی ایجاد خواهد کرد. آژانس و شخص مدیرکل مسئول تعامل منطقی بر مبنای ایمنی و توافق نامه های جامع بین اعضا است و این نوع برخورد آمرانه که ایران تا چند دقیقه و یا چند ساعت یا چند روز دیگر امکان دسترسی را بدهد. گفتمان منطقی و گفتمان مدیر کل یک سازمان بین المللی نیست.

برخی نگران هستند که این روند به سمت بازگشت شرایط به فضای سالهای میانی دهه 2000باشد . شما با این ارزیابی موافقید؟ 

نه من با این موافق نیستم به خاطر اینکه ما آن زمان مسائل باقی مانده بسیاری داشتیم و بین ما و آژانس فایل های باز بسیاری در زمینه راستی آزمایی آژانس وجود داشت آن سالها در چارچوب روش مدالیته که آقای البرادعی داشت . مسائل فی مابین و باقی مانده حل و فصل شد . یکی هم همین موضوع پی ام دی بود که خوشبختانه دردرون آقای آمانو حل و فصل شد. بنابراین هیچ موضوع باقی مانده پادمانی و مربوط به توافق نامه هایسیف گارد بین ایران و آژانس نداریم الان بازرسی روئین و براساس موافقت نامه پادمانی و همان اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی درجریان است . بین ما و آژانس روابط  کاملا عادی و منطقی است و امیدوارم این فرایند ادامه پیداکند.درباره نگرانی ها از برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران که سالهای گذشته مطرح شد. ایران ثابت کرد برنامه اش منطق دارد و براساس آن دارد حرکت می کندنکته مهم این است که هر برنامه هسته ای برای اینکه برای آژانس به صورت مستمرو براساس تعهدات این کشوربتوانداز سایت های هسته ای را حسابرسی کند مهمتر از مسئله سایت مسئله مواد است . در 20،30 سال گذشته کاملا مواد هسته ای موجوددر جمهوری اسلامی مورد حسابرسی آژانس است و آژانس حتی از گرم های مواد هسته ای اطلاع دارد.از این نظر برنامه هسته ای ما برای آژانس روشن است و مطالبی که می گویند ما به شرایط گذشته برمیگردیم در شرایط فعلی کاملا غیر منطقی  و نادرست است.

پس یعنی موضوعات مطرح شده نمی توانندبه مسئله ای مثل پی ام دی منجر شوند؟

خیر ، به هیچ وجه چنین نمی شود.

آیا اروپایی ها با توجه به رویکرد اخیر آژانس فرایند حل اختلاف و مکانیسم ماشه را پیگیری می کنند و عملا به سمت فروپاشی برجام می رویم یا اینکه همچنان مایل به حفظ برجام پیشبرد گفت و گوها خواهند بود؟ 

به نظر می رسد از میان کشورهای 5+1 روسیه و چین قاطعانه به دنبال این هستند که برجام با قوت و براساس تعهدات طرفین ادامه پیداکند. سه کشور اروپایی یعنی انگلستان آلمان و فرانسه تمایل دارند برجام ادامه پیدا کند ؛اما در اجرای تعهدات خودشان در چارچوب برجام دریک سال و نیم گذشته نشان داده اند که ناتوان هستند . ناتوانی هم در این است نتوانسته اند شرایط اقتصادی و رفع تحریم ها رابه گونه ای  برای ایران فراهم کنند که ایران مزایای اقتصادی برجام  بهره مندشود.اگر بتوانند سازو کاری ایجاد کنند که بتوانیم از مزایای  برجام بهره مند شویم . طبیعتا بدون آمریکا هم قابلیت جلو رفتن خواهند داشت . اما اگر نتوانند تعهدات را اجرا کنند و همچنان به دنبال پیروی از امریکا در این قضیه باشند . طبیعتا بودن و نبودن برجام معنا و مفهومی ندارد. به نظر می رسد اروپایی ها دارند تلاش می کنندراهی پیدا کنند که ایران بتواند از مزایای برجام استفاده کند. اقدامات اخیر که در ارابطه با اینستکس و سازو کار مالی انجام شده اند. می توانند مفید باشند  . ولی  کافی نیستند.تا زمانی که جمهوری اسلامی نتواند  به راحتی نفت بفروشد و نتواند پول فروش نفتش را به داخل منتقل کند . این سازو کار مالی نمی تواند اثر گذار ی داشته باشد . اروپا باید در ماه های آینده نشان بدهد که مصر است برجام ادامه پیدا کند یا خیر و این حرف نمی شود. در عمل باید مسیر روشن و عملیاتی برای ما تعریف شود.

فکر می کنید چنین اتفاقی بیفتد ؟ 

باتوجه به اینکه برخی گمانه زنی می کنند اروپا در حال خرید زمان است تا با شرایط آمریکا عوض شود یا ایران. واقعیت مطلب این است که اروپا نشان داده در حوزه مسائل اقتصادی به دلیل اینکه سیستم بانکی و شرکت هایش به شکلی به بازار و سیستم بانکی وابسته است توانایی کافی را برای اجرای تعهدات در چارچوب برجام ندارد. بنابراین شاید این حرف درست باشد که اروپا به دنبال فرصت های جدیدی است و شرایط جدیدی که موضع امریکا ملایم تر شود و این فضای جدید برای بانکها و شرکتهای اروپایی فراهم کند که بتوانند به تعهدات عمل کنند. تا امروز که نتوانسته انند.

صحنه سیاسی داخل ایران را در این زمینه چطور ارزیابی می کنید؟باتوجه به اینکه ازیک طرف فشارها بردولت دراین زمینه زیاد است و از طرفی ،گروه هایی که حامی برجام هستند . هم در انتخابات امسال وهم در انتخابات 1400به نظر درحال خروج از کرسی های قدرت هستند . این چه تاثیری برروند گفت و گوهاو برجام خواهدداشت؟

این موضوع یک موضوع ملی است.موضوعات ملی شایددرچارچوب جناح هاقابل تعریف نباشد.همیشه هم همین طوربوده که در موضوعات ملی و فراجناحی توسط قوه عاقله دقیقی که وجوددارد.درچارچوب نظام تصمیم گرفته و عمل می شود. مقام معظم رهبری هم همیشه بانگاه منطقی دوراندیشانه به دنبال رفاه و بهترین راه حل برای کشور بوده اند.و هستند. بنابراین همان طورکه ایشان درفرمایشاتشان اشاره کرده اند.اگر اروپایی هابه تعهدات برجامی عمل کنند.طبیعتا برجام می تواند ادامه پیداکندو هم اروپایی ها درحوزه مسائل مربوط به امنیت منطقه منتفع می شوند. و هم جمهوری  اسلامی از نتایج آن بهره مندمی شود. مسئله ملی است و جناحی نیست  که به  انتخابات وابسته باشد. پس یعنی به نظر شما این تغییرات درترکیب سیاسی تأثیری روی این روندنخواهدداشت.اگر اروپاییها به تعهداتشان عمل کنند.طبیعتااین مسائل تاثیر آنچنانی درفرآیند برجام نخواهد داشت.

چشم انداز کلی برجام وموضوع هسته ای را چگونه می بیند؟

بستگی به این داردکه طرف هاچگونه به تعهداتشان عمل کرده پنج گامی هم که درخصوص مسائل فنی هسته ای برداشته شده قابل برگشت است؛درصورتی که اروپایی ها و طرفهای برجام به تعهداتشان عمل کنند. ایجاد یک معاهده و توافق به نظر بسیار سخت تر از برهم زدن آن است و طرف ها هم این را می دانند و ازسختی و مشقت به وجودآوردن یک معاهده باخبرهستند.اگرمدیریت عالی نظام تشخیص بدهندکه ما ازمزایا بهره مندشده ایم و خواهیم شد. دلیلی وجودنداردکه برجام به هم بخورد.ولی اگرما ازامتیازات و مزایای برجام برخوردارنشویم. بایددرنظام دسترسی هاو بازرسی های آژانس رفتارسختگیرانه ای را اعمال کنیم وحتی دردسترسی های مربوط به پروتکل الحاقی محدویت قائل شویم؛به خاطراینکه برجام موافقت نامه ای متوزان است. اگر این توازن از سمت ما رعایت شود. و از سمت اروپا رعایت نشود. طبیعتا باید منحر به این شودکه دسترسی آژانس هم به سایت ها محدودتر شودو مدیریت شده تر رفتار شود.

ایران اکنون گام های کاهش تعهدات رابه پایان رسانده وتعهدات عملیاتی خود را متو قف کرده است . پس از این این گامهای دیگری پیش روی ایران هست. مثل همین گزینه ای که مطرح کردیدیاصحبت هایی که درباره خروج ایران از آن پی تی می شود؟

به نظر من بحث خروج از آن پی تی  الان موضوع بسیار زود هنگامی است. ماقبل ازخروج از آن پی تی گزینه های مناسب تری داریم که می توانیم استفاده کنیم .یکی ازآنها می تواندمحدود کردن دسترسی ها باشدو وحتی یکی از گزینه ها می تواند این باشد که اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی رابه حالت تعلیق درآوریم و همه اینها را بر اساس عمل اروپایی ها به تعهداتشان برگشت پذیر کنیم .



+ 7
مخالفم - 9
نظرات : 0
منتشر نشده : 0

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید

تمام حقوق مادی و معنوی این پایگاه محفوظ و متعلق به سایت تیتربرتر می باشد .
هرگونه کپی و نقل قول از مطالب سايت با ذكر منبع بلامانع است.

طراحی سایت خبری