به گزارش تیتربرتر؛ مجیدرضا حریری ، اظهار کرد: هرنوع بیرون گذاشتن ایران از هر سازمان و یا مناسبات جهانی تاثیرات منفی هم از طرف کشورهای دیگر و هم در بازار داخل دارد، اما اثرات پیوستن و یا نپیوستن به FATF بیشتر از اینکه واقعیت اقتصادی باشد حاصل شوک‌های روانی و یا مباحث سیاسی است.

حریری درباره آثار منفی نپیوستن به FATF توضیح داد: در این شرایط کسانی که در گذشته با ما کار می کردند و روزنه‌های ارتباطی که وجود داشت متاثر از جو روانی این موضوع ارتباط خود را با ما قطع و یا بسیار محدود خواهند کرد، حتی مسئله غذا و دارو نیز به رغم اینکه تحریم آن‌ها قانونی نیست ممکن است متاثر از همین جو روانی قرار گیرد.

او درباره تاثیر این موضوع بر بازار ارز نیز بیان کرد: با توجه به روزهای پایانی سال و افزایش تقاضا برای ارز، انتظارات تورمی، ویروس کرونا و پیش بینی یک دوره یکی دو ماهه رکود اقتصادی و در نهایت همزمانی این موضوع با FATF باعث شده که تقاضا برای بازار ارز افزایش و کنترل آن از دست سیاستگذار پولی کشور تا حدی خارج شود، به همین خاطر طی چند روز گذشته شاهد افزایش نرخ ارز بودیم ضمن اینکه اتفاقات اقتصادی و سیاسی اخیر نیز بر این افزایش دخیل بوده‌اند؛ در واقع اتفاقات و پارامترهای تاثیرگذار مختلف و پی‌در پی اقتصادی و سیاسی مانع از کنترل قیمت ارز در روزهای پایانی سال شد.

رییس اتاق مشترک ایران و چین خاطرنشان کرد: در این بین نپیوستن به FATF به ایرانی‌های خارج از کشور مثل دانشجوها و کسانی که تجارت می کنند بیشتری زیان را وارد می‌کند و درواقع این دسته از افراد در صف اول آثار ناشی از نپیوستن به FATF هستند.

بیشتربخوانید: تأثیر قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF چه زمانی مشخص می شود؟

حریری به عدم تاثیر FATF در شرایط تحریمی بر تجارت بین‌المللی تاکید کرد و گفت: سال‌ها است که ارتباط ما با سایر کشو‌ها تابع قوانین بانکداری نیست و ما راه‌هایی با عنوان دور زدن تحریم تعریف کرده‌ایم؛ بنابراین در این قسمت شاهد تاثیر واقعی نپیوستن به FATF نخواهیم بود، اما به فرض اینکه ما هیچ مشکلی از جمله تحریم و یا اتفاقات و جو روانی موجود نداشتیم، پیوستن به FATF ضروری بود.

وی ادامه داد: حتی زمانی که ما از لیست سیاه FATF به لیست خاکستری منتقل شده بودیم، باز هم جزو کشورهای پرخطر برای ارتباطات بانکی بودیم، بنابراین معتقدم در زمان تحریم با نپیوستن به FATF اتفاقی برای ما نمی‌افتد اما در زمان خروج از تحریم رسیدگی به این مسئله در اولویت است.

حریری به سیاسی شدن این مسئله اقتصادی نیز اشاره کرد و گفت: تمام کسانی که با FATF مخالفت کردند دلایل سیاسی داشتند درحالیکه این موضوع کاملا اقتصادی است؛ به همین خاطر از آنجا که نپیوستن ما به این قانون دلایل سیاسی داشته، سیاسیون باید مسئولیت هر فشاری که به مردم وارد می‌شود را به عهده بگیرند.

رییس اتاق ایران و چین گفت: البته از نظر من اگر هم به FATF می‌پیوستیم به خاطر عدم رعایت برخی قوانین آن در نهایت وارد لیست سیاه می‌شدیم با این تفاوت که مثل پاکستان می‌توانستیم زمان خریده و ورود ایران به لیست سیاه را به تعویق بیندازیم.

او در پایان درباره میزان ماندگاری آثار FATF  بر بازارهای داخلی تاکید کرد: بازارهای ایرانی از جمله طلا و ارز قابل پیش‌بینی نیستند چرا که متاثر از هر اتفاق سیاسی دچار هیجان می‌شوند، از این رو نمی‌توانیم زمان مشخصی برای تخلیه شوک‌های روانی این موضوع پیش‌بینی کنیم.

بیشتر بخوانید: مهم ترین تاثیر FATF بر گرانی طلا

تبعات نپیوستن ایران به FATF چیست؟

یک کارشناس دیگر اقتصادی ضمن بررسی شرایط اقتصادی ایران در داخل و خارج، تبعات نپیوستن ایران به FATF را تشریح و اظهار کرد که اگر این اتفاق نیفتد، تحریم‌های اروپا نیز به تحریم‌های قبلی اضافه خواهد شد.

محمود جام‌ساز ، با تاکید بر این که هدف FATF (گروه بین‌المللی اقدام مالی) شفافیت تراکنش‌های مالی کشورهاست، گفت: از آن جاکه در سطح جهان پولشویی و قاچاق زیاد است، FATF با هدف جلوگیری از پولشویی در جهان ایجاد شد و بسیاری از کشورها به آنها پیوستند و حساب‌های آنها شفاف است.

وی با اشاره به اهمیت پیوستن کشورها به FATF در تجارت جهانی آنها توضیح داد: کشورهای طرف معامله با کشوری که عضو FATF است، می‌توانند از شفافیت مالی آن کشور اطمینان حاصل کنند و با خیال راحت معامله خود را انجام دهند. در واقع تجارت خارجی با کشوری که به FATF پیوسته آسان است. از طرف دیگر سرمایه‌گذاران بین‌المللی سعی می‌کنند در کشورهایی سرمایه‌گذاری کنند که از نظر سرمایه امن و حساب‌ها شفاف باشند تا نگران ضبط اموال، برنگشتن سود یا اصل سرمایه خود نباشند.

جام‌ساز در ادامه با اشاره به شرایط اقتصادی ایران گفت: ایران در جنگ اقتصادی قرار دارد و از زمانی که تحریم‌های آمریکا آغاز شده، این وضعیت بدتر شده است. در دولتهای نهم و دهم زمانی که مسائل هسته‌ای مطرح شد، تحریم‌های متعدد آمریکا آغاز شد که رئیس‌جمهور وقت به آن توجه نکرد. بعد از آن ترامپ در آمریکا رئیس‌جمهور شد و اعلام کرد که برجام توافق بدی است و از آن خارج شد و در نتیجه تحریم‌های شدیدتری را اعمال کرد. ترامپ همه ابعاد معاملاتی مالی ایران با همه دنیا و فروش نفت، میعانات گازی و فلزات را تحریم کرد. همچنین بسیاری از شرکت‌ها و مقامات ایرانی تحریم شدند.

بیشتر بخوانید: سال 98 سال سیاه اقتصادی ایران

نقش اروپا در حفظ برجام

این اقتصاددان در ادامه با اشاره به نقش سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان در حفظ برجام افزود: این سه کشور جزو کشورهای ۵+۱ بودند که توافق برجام را امضا کردند، زیرا نخواستند پیرو سیاست‌های آمریکا باشند و تلاش کردند برجام را حفظ کنند.

وی با بیان اینکه سه کشور مذکور برای حفظ برجام سازوکارهای مختلفی را پیشنهاد کردند، ادامه داد: یکی از این سازوکارها اینستکس بود تا از طریق آن ایران بتواند برخی اقلام خود را صادر و پول آن را به راحتی دریافت کند. البته اجرای آن مشروط به پیوستن ایران به FATF است. اروپا پیشنهاد کرد ایران لوایح مختلف FATF از جمله CFT و پالرمو را بپذیرد تا در برجام بماند و اینستکس اجرا شود.

جام‌ساز با تاکید بر چندگانگی قدرت در ایران نیز گفت: به دلیل چندگانگی قدرت در ایران و با وجود اینکه دولت تلاش کرد FATF را در مجلس تصویب کند اما با مخالفت مواجه شد.

وی ادامه داد: استدلال مخالفان FATF این است که از آن جایی که ایران در جنگ اقتصادی قرار دارد نباید اطلاعات مالی کشور را به دشمن داد. در این میان اتحادیه اروپا سه بار به ایران برای تصویب FATF فرصت داده و آخرین  مهلت نیز رو به اتمام است.

خداحافظی با برجام؟

جام ساز با تاکید بر این که اگر ایران FATF را تصویب نکند برجام به طور کلی فراموش خواهد شد، گفت: در این شرایط تحریم‌های اتحادیه اروپا به تحریم‌های آمریکا اضافه خواهد شد. یعنی تحریم‌ها مضاعف می‌شوند که در این شرایط اقتصاد کشور روز به روز کوچک‌تر خواهد شد و به شدت در تنگنای مالی قرار خواهد گرفت.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در این شرایط نه سرمایه‌ای وارد کشور می‌شود و نه سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد، زیرا انباشت سرمایه به دست عده‌ای خاص است که به رانت‌های دولتی مرتبط هستند و به اطلاعات فرادولتی دسترسی دارند؛ به همین دلیل است که با وجود نقدیندگی بسیار زیاد در کشور، بخش خصوصی از کمبود نقدینگی رنج می‌برد.

وی همچنین با اشاره به لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ اظهار کرد: در این لایحه همه منافذ ورودی ارز به خاطر عدم صادرات نفتی بسته شده است. دولت ۴۷ هزار میلیارد تومان درآمد در ازای صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت پیش‌بینی کرده است که به نظر می‌رسد عملیاتی نخواهد شد.

جام‌ساز با تاکید بر اینکه تحریم‌های جدید به اقتصادمان ضربه مجدد می‌زند، گفت: این موضوع به نفع مردم نیست و مردم بیشتر در تنگنا قرار می‌گیرند و سطح زندگی و رفاه کمتر می‌شود.

وی با تاکید بر این که اقتصاد ایران هم در داخل و هم در خارج نیازمند تغییرات اساسی است، گفت: باید این تغییرات در جهت تلطیف تعارضاتی که با اروپا داریم باشد تا بتوانیم رابطه تجاری خود با اروپا را حفظ کنیم و از انزوای تجاری خارج شویم. در حال حاضر کشورهای زیادی با ایران در ارتباط نیستند و اگر در ارتباط هستند، تحریم را دور می‌زدند و معاملات بیشتر در حد تهاتر کالاست که به نفع ما نیست.

گروه ویژه اقدام مالی یا به اختصار FATF، یک سازمان بین دولتی است که در سال ۱۹۸۹ با ابتکار جی۷ با نگرش به سیاست‌های توسعه برای مبارزه با پولشویی بنا شد. این گروه میزان پیشرفت کشورهای عضو در این سازمان را در زمینه پیاده‌سازی توصیه‌های این گروه رصد می‌کند. بر اساس همین رصد و نظارت، گروه کاری اقدام مالی، کشورها را به سه دسته تقسیم کرده‌ است؛ کشورهای همکار که کاملاً به  FATF پایبند هستند از جمله آمریکا،‌ استرالیا، ژاپن. کشورهای در حال همکاری که سعی در پیاده‌سازی توصیه‌ها دارند مثل عراق،‌ سوریه و عربستان. کشورهای غیر همکار سفید که هنوز به پیاده‌سازی گروه ویژه اقدام مالی در کشور خود نپرداخته‌اند و کشورهای غیر همکار خطرناک که ریسک تعامل اقتصادی در آن زیاد است. در حال حاضر ۳۶ کشور و دو سازمان منطقه‌ای (اتحادیه اروپا و شورای همکاری کشورهای عرب خلیج فارس (متشکل از  بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی)) در این گروه عضو هستند.

گروه ویژه اقدام مالی همواره یک بیانیه دارد که در آن یک لیست از کشورهایی که مقررات مالی و پولشویی نگران کننده‌ای دارند منتشر می‌کند و در آن از اعضای خود و دیگر کشور ها می‌خواهد که در فعالیت‌های اقتصادی خود و روابط مالی دو جانبه حداکثر دقت را به منظور جلوگیری از فعالیت‌های تروریستی و پولشویی به خرج دهد. در لیست منتشر شده تا سال ۲۰۱۵ کشورهای ایران و کره شمالی به عنوان کشورهای خطرناک شناخته شدند، اما بنا به تعهد ایران به اجرای «برنامه اقدام» در ۱۲ ماه آینده (سال ۲۰۱۶)، اقدامات متقابل علیه ایران برای مدت یک سال به تعلیق درآمد. این روند در چهار سال گذشته ادامه داشته است اما در دو گزارش اخیر هشدارهایی را به ایران داد.

بیشتربخوانید: روابط اقتصادی لیست سیاه FATF

با وجود این که بر اساس حقوق بین‌الملل فهرست سیاه FATF هیچ‌گونه تحریم رسمی را با خود به همراه ندارد، در واقعیت کشور قرار گرفته در فهرست سیاه FATF اغلب خود را در معرض فشار مالی می‌بیند. وقتی که نام کشوری در فهرست دولت‌های غیرهمکار و مناطق پرخطر گروه اقدام مالی قرار داشته باشد، بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری مهم دنیا، در برخورد با بانک‌ها و شرکت‌های آن کشور، نهایت احتیاط را به خرج می‌دهند و گاه به همین دلیل از برقراری روابط با آنها خودداری می‌کنند.

گروه ویژه اقدام مالی در نشست اکتبر ۲۰۱۹ اعلام کرد ایران تا فوریه ۲۰۲۰ مهلت خواهد داشت تا اصلاحات را تکمیل و نظام مالی خود را با استانداردهای جهانی هماهنگ کند. این گروه به ایران مهلت داد تا فوریه ۲۰۲۰ کنوانسیون پالرمو را به اجرا درآورد و خود را با معیارهای بین‌المللی منطبق کند.

دولت ایران با اجرایی شدن برجام چهار لایحه برای راه نیافتن به فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی علیه پولشویی (FATF) ارائه کرد: 1- لایحه اصلاح قانون مبارزه با پولشویی که شورای نگهبان آن را تائید کرده است. 2- لایحه اصلاح قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم(CFT) به عنوان اولین لایحه‌ای که شورای نگهبان آن را تائید کرد. 3- لایحه الحاق به کنوانسیون بین‌المللی مقابله با تامین مالی تروریسم که مجلس شورای اسلامی آن را تصویب کرده اما شورای نگهبان آن را رد کرده است. 4- لایحه کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو) که آن هم در مجلس شورای اسلامی تصویب شده اما به دلیل مخالفت شورای نگهبان و پافشاری مجلس به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شده و هنوز این لایحه بلاتکلیف است.