تیتربرتر؛ می توان گفت سرطان سلول کبدی، ششمین سرطان از لحاظ شیوع و سومین عامل مرگ در اثر سرطان در جهان است. با وجود شیوع کم در آمریکا، پیش بینی می شود که در سال ۲۰۱۹، حدود ۴۲۰۳۰ نفر به این سرطان مبتلا شوند و ۳۱۷۸۰ نفر نیز بر اثر آن فوت نمایند.
متاسفانه شیوع این سرطان بر اثر ابتلا به بیماری هپاتیت در حال افزایش است. با توجه به آمارهای فوق بر آن شدیم که در تیتربرتر به توضیح در مورد این سرطان بپردازیم.
نقش کبد در بدن
کبد در هضم غذا و تبدیل ملکول های بزرگ به اجزای سازنده آنها، تنظیم ترکیبات خون به خصوص قندها، چربیها و پروتئینها، سم زدایی و تخریب مواد سمی مانند الکل و برخی داروها و ترشح صفرا نقشی حیاتی دارد. اگر کبد فرد از کار بیافتد، در حدود شش ساعت مرگ به وقوع می پیوندد.
از سال ۱۹۹۰ به بعد، خطر ابتلا به سرطان کبد به طور نسبی دو برابر شده است. علائم این سرطان معمولا خود را نشان نمی‌دهند مگر این که به مراحل پیشرفته برسد. با این حال انجام آزمایشات مکرر شانس جلوگیری از این بیماری و میزان زنده ماندن در مبتلایان را افزایش می‌دهد.
نشانه های تشدید کننده سرطان کبد
چاقی: شایع‌ترین علت بالا رفتن آنزیم‌های کبدی، کبد چرب است که البته علت آن هنوز نامشخص است. یکی از عوامل موثر بر این بیماری پرخوری و چاقی است؛ به خصوص در کسانی که چاقی شکمی دارند و اندازه کمربند شکمی‌شان بیشتر از حد طبیعی است. پزشکان هشدار می‌دهند که کبد چرب غیرالکلی می‌تواند به سرطان منجر شود.
به عقیده پزشکان گرایش به مصرف موادالکلی و شیوع چاقی در عصر حاضر به حدی افزایش یافته که اگر از هم اکنون اقدامات ضروری و پیشگیرانه صورت نگیرد می‌تواند موجب افزایش موارد جراحی در بیماران مبتلا به عارضه کبد چرب در آینده شود.
از دست دادن وزن: از دست دادن وزن و اشتها بدون داشتن رژیم غذایی خاص، با انواع بیماری‌های مختلف از جمله تعدادی از سرطان‌ها از جمله سرطان کبد ارتباط دارد. اگر در حال از دست دادن وزن بدون تلاش و رژیم هستید، با پزشک‌تان برای بررسی انواع بیماری‌ها و جلوگیری زودرس از آنها مشورت کنید.
زرد شدن چشم‌ها و پوست: این علائم زردی می‌تواند نشان دهنده سرطان کبد باشد ضمن این که شاید نشانه‌ای از ابتلا به سرطان لوزالمعده نیز باشد.
ابتلا به هپاتیت سی: برخی ویژگی‌های خاص ممکن است شما را در معرض خطر سرطان کبد قرار دهد. افراد با سابقه ویروس هپاتیت سی جزو افراد در معرض خطر هستند. با این حال درمان به موقع و زودرس هپاتیت سی از بروز سرطان کبد تا حد زیادی پیشگیری می‌کند.
ابتلا به هپاتیت ب: اگرچه این نوع هپاتیت با هپاتیت سی ارتباطی ندارد، اما می‌تواند منجر به سرطان شود. کودکانی که در بدو تولد واکسن این هپاتیت را دریافت نمی‌کنند، در معرض خطر سرطان کبد قرار می‌گیرند. مادر مبتلا به هپاتیت ب از طریق زایمان می‌تواند فرزند خود را مبتلا کند. افرادی که تزریق دارو با سرنگ مشترک انجام می‌دهند، شانس ابتلای بیشتری دارند.
عواملی که خطر ابتلا سرطان کبد را افزایش می دهند
ابتلا به هپاتیت B یا C. ابتلا هم زمان به هر دو نوع هپاتیت B و C خطر ابتلا را بیشتر افزایش می دهد.
ابتلا به بیماری سیروز کبدی (Cirrhosis) که یک بیماری پیشرونده کبدی است که سلولهای کبدی را تخریب می کند و بافت اسکار را جانشین آنها می نماید. سیروز کبدی می تواند به علت هپاتیت (به خصوص نوع C) یا در اثر افراط در مصرف الکل در طی سالها ایجاد شود.
ابتلا به سندرم متابولیک (Metabolic Syndrome) که به صورت مجموعه ای از مشکلات شامل افزایش زیاد چربی در ناحیه شکم، بالا رفتن قندخون و فشارخون، بالا رفتن تری گلیسرید خون، پایین آمدن کلسترول مفید خون (HDL) و مشکلات قلبی و کلیوی برای بیمار بروز می نماید، خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می دهد.
مطالب مرتبط:
داشتن بیماری هموکروماتوز (Hemochromatosis) که در آن بدن بیش از نیاز خود، آهن جذب و ذخیره می کند، می تواند بر خطر ابتلا به سرطان کبد بیافزاید.
خوردن غذای دارای سم آفلاتوکسین (Aflatoxin) که توسط برخی قارچ هایی که بر روی مواد غذایی مانند آجیل رشد می کنند ترشح می شود، می تواند خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهد.
پیشگیری از سرطان کبد
بهترین توصیه برای پیشگیری از سرطان کبد، انجام واکسیناسیون بر علیه بیماری هپاتیت B، اجتناب از مصرف بیش از حد الکل، کنترل دقیق میزان قند خون در افراد دیابتی، کاهش وزن افراد مبتلا به چاقی مفرط، افزایش فعالیت بدنی و ورزش، رعایت رژیم غذایی مناسب شامل غلات کامل، سبزیجات و میوه ها و رعایت موارد ایمنی برای اجتناب از سم آفلاتوکسین می باشد.
تشخیص سرطان کبد
سرطان کبد بر اساس شرح حال بیمار و وجود علائمی که قبلا ذکرشد، معاینه فیزیکی توسط پزشک، انجام آزمایش خون برای بررسی تستهای عملکرد کبدی (Liver Function Tests) و ردیابی پروتئین های خاص (Tumor markers) در خون، سونوگرافی کبد و انجام سی تی اسکن و MRI تشخیص داده می شود. نمونه برداری بافتی (Biopsy) از کبد و بررسی آن توسط متخصص آسیب شناسی (Pathologist) نیز ممکن است به تایید وجود سرطان کبد کمک کند.
درمان سرطان کبد
سرطان کبد بر اساس میزان پیشرفت و گسترش آن درمان می شود. مثلا در موارد تشخیص زودرس بیماری ممکن است بخشی از کبد برداشته شود و جلسات پرتودرمانی یا شیمی درمانی به درمان اضافه گردد. برداشتن کامل کبد بدون انجام عمل پیوند کبد مقدور نیست، زیرا باعث مرگ سریع بیمار می شود. پیوند کبد نیز عملی سنگین، پرهزینه و معمولا با زمان انتظار طولانی است. از این رو شایسته است که راههایی را که برای پیشگیری از این سرطان بیان شد، مورد عمل قرار دهید تا هرچه بیشتر از خطر ابتلا به این سرطان در امان بمانید.
پرسنل شاغل در مراکز بهداشتی و درمانی و کسانی که با مبتلایان به هپاتیت مزمن زندگی می‌کنند، مستعد بیماری سرطان کبد هستند. واکسن هپاتیت ب برای تمام نوزادان در بدو تولد و بالغین پر خطر توصیه می‌شود. همچنین تزریق واکسن هپاتیت بی مهم‌ترین عامل پیشگیری از سرطان بوده که در همه کودکان در بدو تولد و بالغین با ریسک بالا توصیه می‌شود.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: علی اکبر رضایی
