رییس مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ضمن ارائه توضیحاتی درباره نظام ثبت اختراع، علامت تجارتی و طرح صنعتی، به تشریح علل روند طولانی ثبت علامت تجاری و اختراع در کشور پرداخت و تاکید کرد: صاحبان کسب‌وکار از علامت‌های تجاری دیگران و همچنین علامت‌های تجاری مشهور تقلید نکنند.
به گزارش تيتربرتر، ثبت علامت تجاری و اختراع روندی طولانی دارد. کمیسیون‌های رسیدگی به اعتراضات هر دو سه سال یک بار تشکیل می‌شود، سامانه ثبت علائم تجاری مرکز مالکیت معنوی ایرادات غیرمنطقی به اسامی پیشنهادی می‌گیرد و ...، این‌ها جملات افرادی است که با ایسنا تماس گرفته‌اند و از مرکز مالکیت معنوی گلایه‌هایی را مطرح و برای بهبود عملکرد این مرکز پیشنهادهایی را بیان کردند. رییس مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در گفت‌وگویی که با ایسنا داشته است، علاوه بر پاسخ به گلایه‌های مخاطبان ایسنا، توضیحاتی را درباره نظام ثبت اختراع، علامت تجارتی و طرح صنعتی ارائه داده است که در ادامه آمده است.
محمدحسن کیانی ، با بیان این که حمایت از مالکیت صنعتی مصادیق گوناگونی همچون علائم تجارتی، اختراعات، طرح‌های صنعتی و نشانه‌های جغرافیایی را در برمی‌گیرد، اظهار کرد: حمایت از مصادیق مالکیت صنعتی برمبنای نیاز عرصه صنعت به معنای اعم آن شامل کسب وکار انجام می‌گیرد؛ در نتیجه، مقررات حمایتی آن نیز باید منطبق با نیازهای روز صنعت به روز رسانی شود.
رییس مرکز مالکیت معنوی، درباره پیشینه مقررات مالکیت صنعتی که در حال حاضر در مرجع ثبت حمایت می‌شود، گفت: قبل از تصویب قانون جدید ثبت اختراعات مصوب سال ۸۶ مجلس شورای اسلامی که بنا به پیشنهاد سازمان ثبت به تصویب رسیده و به اعتقاد من از افتخارات سازمان ثبت در حوزه قانون‌گذاری کشور است، نظام ثبت اختراع ما اعلامی بود. در نظام اعلامی، اختراع به صرف ادعای مخترع، بدون بررسی ماهیتی به ثبت می‌رسید. البته دراین نظام، هر ذینفعی بعد از ثبت اختراع اگر مدعی بود که اختراع جدید نیست، می‌توانست به مرجع قضایی مراجعه کند و ابطال ورقه اختراع را بخواهد.
وی با بیان این که در حال حاضر نظام ثبت اختراع نظام بررسی ماهیتی است، گفت: در اجرای این نظام، مرجع ثبت مکلف است سه شرط جدید بودن، داشتن گام ابتکاری و کاربرد صنعتی را در بررسی ماهیتی احراز کند. به موجب آیین‌نامه اجرایی قانون مرجع ثبت ابتدا بررسی شکلی اختراع را انجام می‌دهد؛ یعنی یک اظهارنامه اختراع وقتی وارد سیستم اداری ثبت اختراع می‌شود؛ بدواً شرایط شکلی اظهارنامه، کامل بودن ادعانامه و شرح و توصیف، اختراع و بیان دانش پیشین در حوزه مربوط به اختراع توسط کارشناسان بررسی می‌شود و بعد از بررسی‌های شکلی و عنداللزوم رفع نقص مدارک، که این تعاملات دو سویه در فضای مجازی انجام می‌شود، بررسی‌های ماهیتی به دنبال آن آغاز خواهد شد.
کیانی ادامه داد: مخترع، اظهارنامه را به صورت الکترونیکی فایل میکند و پس از ارجاع پرونده، کارشناسان ثبت اختراع در ابتدا کدبندی و طبقه‌بندی‌های بین‌المللی را انجام داده و عملاً بررسی شکلی بعد از این مرحله آغاز می‌شود. شرایط شکلی اظهارنامه که کامل شد، برای بررسی ماهیتی اظهارنامه و ضمائم آن و خلاصه گزارش سرچ به مراجع همکار مثل پژوهشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی ساختمان، برق، نفت و یا سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران و ... بر اساس آیین‌نامه اجرایی فرستاده می‌شود. بسیاری از پارک‌های علم و فناوری نیز همکار ما در زمینه بررسی ماهیتی اختراع هستند.
بررسی ماهیتی اختراع در همه جای دنیا زمان‌بر است
وی در پاسخ به سوالی درباره علت طولانی بودن روند ثبت اختراع، گفت: بررسی ماهیتی اختراع، زمان‌بر است و در همه جای دنیا هم به همین منوال است. اداره ثبت اختراع آمریکا مدت‌ها درگیر چگونگی کاهش زمان رسیدگی فرآیند ثبت اختراع بود و یا در ژاپن هم که نظام ثبت اختراع ماهیتی است و بر اساس تحقیقات و بررسی‌های مختلف، اختراع ثبت می‌شود، این مشکل وجود دارد. در بسیاری از کشورها ثبت اختراع دو یا سه سال زمان می‌برد که البته در کشور ما، ثبت اختراع در خیلی از موارد، کمتر از ۶ ماه یا یک سال انجام می‌شود. البته باز هم مدت زمان ثبت اختراع به پیچیدگی موضوع اختراع بستگی دارد. گاهی در بازه زمانی کوتاهی ابتکاری و جدید بودن یک اختراع احراز می‌شود و به بررسی‌های طولانی مدت نیاز ندارد.
کیانی با بیان این که قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶، مقررات حوزه علائم و اختراعات را مطابق استانداردهای جهانی و به‌روز کرد، افزود: این قانون، تعدادی از مصادیقی را که در قانون سابق وجود نداشت، برای اولین‌بار مطرح کرد؛ مثلا حمایت از طرح صنعتی، ایجاد کمیسیون‌های رسیدگی به اختلافات مالکیت صنعتی به عنوان مرجع شبه‌قضایی که قبلاً وجود نداشت و در قانون جدید پیش‌بینی شد. در رابطه با بررسی ماهیتی اختراع هم در گذشته نظام ثبت اختراع، اعلامی بود و اکنون بررسی ماهیتی و اثباتی شده است. در قانون قبلی مصوب سال ۱۳۱۰ ضمانت اجرای کیفری برای نقض اختراع نداشتیم و اگر نقضی انجام می‌شد، باید حتما از طریق فرآیند حقوقی و مدنی دنبال می‌شد، در حالی که الان، صاحب ورقه اختراع می‌تواند علیه ناقض حق تقاضای مجازات کیفری کند که این مجازات می‌تواند جزای نقدی، حبس و یا توقیف کالای متضمن نقض و ... باشد. در قانون سال ۸۶ ضمانت اجراهای قوی‌تری ایجاد شد که می‌تواند به صاحب حق کمک کند تا بهتر از حقوق انحصاری خود استفاده کند. در حوزه علامت و طرح صنعتی هم بر همین منوال است.
وی با بیان اینکه اختراع در صورت ثبت، برای مدت ۲۰ سال حمایت می‌شود، گفت: این حمایت مشروط بر این است که مخترع هر سال اقساط سنواتی خود را پرداخت کند. ذیل ورقه اختراعی که صادر می‌شود، این موضوع بیان شده است و باید حقوقی که هر ساله بابت تمدید ثبت اختراع پیش‌بینی شده را به خزانه دولت پرداخت کند.
رییس مرکز مالکیت معنوی ادامه داد: در حمایت از اختراع به این دلیل که می‌خواستند به مخترع فرصتی بدهند تا اختراع خود را تجاری کرده و بعد از تقویت بنیه مالی و اقتصادی حق‌الثبت اختراع را آن هم طی اقساط ۲۰ ساله پرداخت کند، بنابراین قانون‌گذار تسهیلاتی را فراهم کرده تا فشار مالی بیشتری در زمینه پرداخت حق ثبت به وی وارد نشود.
اگر تمدیدها انجام نگیرد، ورقه‌های اختراع و علامت باطل می‌شود
به گفته رییس مرکز مالکیت معنوی، اقساط اختراع طی ۲۰ سال مطابق با تعرفه قانونی پرداخت می‌شود و اگر این تمدیدها (پرداخت اقساط) انجام نگیرد، ورقه اختراع باطل می‌شود. در مورد علامت تجاری برای دوره‌های ۱۰ ساله باید علامت تجاری تمدید شود؛ یعنی وقتی کسی علامت تجارتی خاصی را ثبت میکند، تا ۱۰ سال حمایت می‌شود. بعد از ۱۰ سال اگر صاحب علامت می‌خواهد این علامت را حفظ کند، باید برای دوره‌های ۱۰ ساله بعدی نیز آن را تمدید کند.
کیانی درباره تمدید ثبت علامت تجاری، گفت: دو فرجه در قانون آمده است؛ اولین فرجه این است که صاحب علامت، ۶ ماه قبل از انقضای ۱۰ ساله می‌تواند بدون پرداخت جریمه علامت خود را تمدید کند و ۶ ماه بعد از انقضای ۱۰ ساله نیز، صاحب علامت با پرداخت جریمه‌ای می‌تواند علامت خود را تمدید کند و بعد از آن، در صورت عدم تمدید علامت در دسترس عموم قرار می‌گیرد؛ یعنی هر کسی می‌تواند به آن علامت بدون اجازه قبلی دسترسی و آن را به نام خود ثبت کند. در اختراع نیز بعد از بی‌اعتباری به دلیل عدم تمدید، اختراع Public می‌شود و مردم می‌توانند به دانش آن دسترسی پیدا کنند.
وی افزود: ما سعی کردیم این گونه موارد را در پرتال سازمان به آدرس ipm.ssaa.ir در قالب اطلاع‌رسانی‌های ثبت بارگذاری کنیم و اگرچه نیازی نیست که مقررات را ذیل گواهینامه‌ها بیاوریم، ولی بازهم سعی کردیم بعضی از مواردی را که ممکن است برای صاحبان حقوق نگرانی ایجاد کند، در گواهینامه‌ها قید کنیم. بعضی از مخترعان برای تمدید ثبت اختراع خود غفلت می‌کنند. ما سعی کردیم در سمینارها و کارگاه‌ها نیز موارد مربوط به زمان تمدید اختراع و علامت را متذکر شویم. اگر تمدید ورقه اختراع و پرداخت اقساط سالیانه انجام نشود، موجب بی‌اعتباری ورقه اختراع می‌شود.
کیانی با بیان اینکه درگذشته ارتباط ما با مشتریان به صورت کاغذی و سنتی بوده است، گفت: در حال حاضر ثبت اظهارنامه‌ها و فرآیند ثبت اختراع به صورت الکترونیکی دنبال می‌شود و به اعتقاد من به تدریج سامانه ما پویاتر شده و به سمت ایجاد سرویس‌های نو حرکت کردیم. به محض اینکه اظهارنامه به صورت الکترونیکی ثبت و ارسال می‌شود، برای متقاضی پیامک فرستاده و به وی اعلام می‌شود که اظهارنامه‌اش در تاریخ مشخص و با شماره مشخص ثبت شده است و می‌تواند به صورت الکترونیکی مراحل ثبت خود را دنبال کند.
راه‌اندازی سامانه‌ای برای اطلاع‌رسانی زمان تمدید اختراع و علامت در دستور کار است
رییس مرکز مالکیت معنوی در پاسخ به پیشنهادی در زمینه راه‌اندازی سامانه‌ای برای اطلاع‌رسانی به مشتریان برای تمدید ثبت اختراع یا علامت، گفت: اعلام زمان انقضای ورقه به مشتری در نرم افزار جدید پیش بینی شده است. البته ما تغییراتی در زیر ساخت سامانه خدمات الکترونیکی مرکز نیز ایجاد کرده‌ایم؛ زیرا سامانه قبلی ابزار جستجو و ارائه خدمات محدودتری داشت و چندان قابل توسعه نبود. سامانه فعلی بر مبنای وب طراحی شده که به‌روزتر بوده و کارایی بیشتری دارد.
وی با اشاره به اعتبارسنجی مشتریان از سوی این مرکز، گفت: ما الان مشتریان را اعتبارسنجی می‌کنیم تا بررسی کنیم آیا شماره همراه به مشتری تعلق دارد یا خیر. در حال حاضر بسیاری از دفاتر دلالی و واسطه‌گری که تبلیغات سوئی دارند، می‌گویند علامت یا اختراع را تضمینی ثبت می‌کنیم که البته ممکن است تخلفاتی داشته باشند، مثلاً ما بررسی کردیم و دیدیم که با یک شماره تلفن ۲۰۰ یا ۵۰۰ یا در مواردی ۱۰۰۰ فایل به عنوان مالک اختراع یا علامت ثبت شده است.
کیانی ادامه داد: ما ظرفیت‌هایی ایجاد کردیم که جلوی این تخلفات گرفته شود. در همین راستا "سامانه شاهکار" راه‌اندازی شد. در این سامانه، اگر شماره موبایلی که به عنوان شماره موبایل مالک اختراع یا علامت وارد می‌شود، به وی تعلق نداشته باشد، سیستم خطا داده می‌شود. در نرم‌افزار جدید به همه مشتریان در پیشخوان دفترخانه اسناد رسمی رمز اختصاصی داده می‌شود و از آنها تعهد گرفته می‌شود همه ارتباطات مرجع ثبت با آنها از طریق این رمز انجام می‌شود. این شماره رمز کلید دسترسی مشتری به سامانه است. این شماره رمز در دفترخانه ثبت می‌شود و برای دفعات بعد اگر مشتری برای ثبت علامت تجاری یا اختراع مراجعه کرد، دیگر نیازی به مراجعه به دفترخانه یا مرجع ثبت ندارد.
وی با بیان این که با راه‌اندازی این سامانه‌ها، ما اقناع می‌شویم که تلاش خودمان را برای حفظ اطلاعات مشتری و جلوگیری از سوء استفاده‌های افراد سودجو انجام داده‌ایم، گفت: در صفحه پرتال اداره مالکیت معنوی آمده که متقاضیان ثبت اختراع یا برند به شرکت‌های واسطه مراجعه نکنند. دفترچه‌های راهنمای لازم برای ثبت در سایت بارگذاری شده است. متقاضیان می‌توانند با مطالعه دفترچه‌های راهنما طرح اختراع و علامت تجاری خود را ثبت کنند. ما در برنامه "شاهکار" و احراز هویت در دفترخانه با مشتری اتمام حجت کردیم؛ یعنی ما تا جایی که ظرفیت وجود داشته، برای اطلاع‌رسانی و دسترسی مشتریان به خدمات اداری خودمان اقدام کرده‌ایم و سعی می‌کنیم خدمات به‌روزتری را در آینده نیز داشته باشیم.
با راه‌اندازی سامانه‌های جدید، سوء استفاده‌ها کم شده است
رییس مرکز مالکیت معنوی افزود: آمارها بطورکلی نشان می‌دهد که با راه‌اندازی این سامانه‌ها سوء استفاده‌ها کم شده است. اطلاع‌رسانی و ارتقای آگاهی عمومی بسیار مهم است. برخی از مشتریان، درباره اینکه این سامانه و پرتال چه خدماتی را به آنها ارائه می‌دهد، اطلاعاتی ندارند. ما سعی کردیم سمینارها و کارگاه‌های مختلفی را با اتاق‌های بازرگانی، مراجع صنعتی علمی، پژوهشی و تجارتی برگزار کنیم که به صاحبان کسب و کار اطلاعات لازم را ارائه کنیم و اینکه چه سرویس‌های اداری در حال حاضر برای ارائه خدمات وجود دارد. متاسفانه در پیشخوان‌های اول کسب و کار این اطلاع‌رسانی‌ها به صاحبان مشاغل از طریق اصناف مربوط ارائه نمی‌شود و این عدم آگاهی فقط مربوط به ثبت مالکیتهای صنعتی نیست، بلکه در حوزه‌هایی همچون دارایی و تامین اجتماعی نیز چنین مشکلی وجود دارد.
وی با بیان این که در همه کشورها فرایند ثبت تشریفات دارد، درباره روند ثبت علامت تجاری در ایران، گفت: بعد از بررسی ماهیتی و شکلی علامت در صورتی که علامت تجاری عین یا شبیه علامت ثبت شده باشد و یا موجب گمراهی عموم شود، علامت مورد درخواست در بررسی کارشناسی رد می‌شود. در بررسی کارشناسی ابتدا اظهارنامه، کدبندی و طبقه‌بندی می‌شود و اگر علامتی عناصر تصویری داشته باشد، برای جستجوی عناصر تصویری باید کدبندی نیز انجام بگیرد. ما چهار معاهده بین‌المللی طبقه‌بندی داریم؛ "لوکارنو، "وین"، "استراسبورگ"، "نیس" که معاهده "لوکارنو" طبقه‌بندی برای طرح صنعتی است، معاهده "وین" برای عناصر تصویری علامت تجاری و "استراسبورگ" برای طبقه‌بندی اختراعات و "نیس" برای کدبندی کالا و خدمات علائم تجاری کاربرد دارد.
کیانی با اشاره به فضای رقابتی برند، گفت: همان طور که صاحبان کسب و کار، رقبای خود را در کسب و کار واقعی پایش می‌کنند، صاحب علامت نیز باید رقبای خود را در فضای ثبت برند رصد کند. بعد از بررسی‌های کارشناسی ثبت علامت، آگهی ثبت علامت یا برند در روزنامه رسمی و پرتال منتشر می‌شود. در این هنگام، صاحبان کسب و کار می‌توانند رقبای خود را پایش کنند. اگر اداره بر فرض اتفاق در آگهی علامتی دقت لازم را به خرج نداده، این حق برای صاحب علامت قبلی وجود دارد که دیدبانی کند و ظرف یک ماه به ثبت علامت منتشره اعتراض کند. این تشریفات زمانی ثبت، موجب می‌شود که ثبت علامت به چهار یا پنج ماه زمان نیاز داشته باشد و در صورت اعتراض، پرونده به کمیسیون و دادگاه می‌رود. صاحبان کسب و کار باید هنگامی که مقدمات کسب و کار را فراهم می‌کنند، برای ثبت علامت تجاری نیز اقدام کنند.
وی درباره سامانه شاهکار گفت: "شاهکار" سامانه‌ای متعلق به مخابرات است که مالکیت شماره تلفن همراه را اعتبارسنجی میکند و اگر شماره موبایلی به اسم کسی غیر از صاحب شماره ثبت شده باشد، نمی‌پذیرد.
کیانی با بیان اینکه سامانه دیگری برای بررسی اشخاص حقیقی و حقوقی نیز در مرجع ثبت وجود دارد، گفت: اگر شما بخواهید اظهارنامه را ثبت کنید، اسمی حقیقی واهی را در اظهارنامه قرار دهید، سامانه، ثبت را نمی‌پذیرد. در حوزه ثبت شرکت‌ها نیز اگر اسم شرکت واهی داده شود، بررسی می‌شود که این شرکت وجود خارجی دارد یا نه.
علت تفاوت زیاد میان تعداد اظهارنامه‌ها و اختراع‌های ثبت شده
رییس مرکز مالکیت معنوی در پاسخ به سوالی درباره دلیل تفاوت میان اظهارنامه‌های اختراع با اختراعات ثبت شده، گفت: به طور مثال در سال ۹۳، ۱۳ هزار و ۹۷۴ اظهارنامه (تقاضای ثبت اختراع) داشتیم، از این میزان ۱۳ هزار و ۸۷۵ متقاضی ایرانی بود و ۹۹ متقاضی خارجی بودند. از میان این اظهارنامه‌ها ۲۸۵۱ اختراع به ثبت رسید. در همه کشورهای دنیا بین تعداد اظهارنامه ثبت اختراع و تعداد اختراعات ثبت شده تفاوت وجود دارد. در بررسی ماهیتی اختراع، جدید بودن، داشتن گام ابتکاری و کاربرد در صنعت باید وجود داشته باشد که پس از بررسی شکلی و ماهیتی بسیاری از اظهارنامه‌ها رد می‌شوند. شرط ثبت اختراع، خلق دانش جدید است.
وی افزود: سازمان ثبت برای این که اختلاف میان تعداد اظهارنامه‌های ثبت شده با ثبت اختراع کمتر شود، چند کار مهم انجام داده؛ یکی از اقدامات سازمان ثبت این بوده که بانک اطلاعات اختراعات را به صورت آزاد در اختیار عموم و نیز مراجع تحقیقاتی و پژوهشی قرار داده و لینک‌هایی را ایجاد کرده که مخترعان بتوانند از بانک‌های بین‌المللی نیز استفاده کنند که البته این استفاده از بانک‌های بین‌المللی نیازمند داشتن مهارت تسلط به زبان انگلیسی و تحقیق و جستجو در فن مربوط است. ما در حوزه Patent Drafting و Patent Searching دوره‌های متعددی را با همکاری سازمان جهانی مالکیت معنوی و کارشناسان آن برگزار کردیم. در این حوزه، حداقل ۱۰ کارگاه و سمینار برای پارک‌های علم و فناوری برگزار کردیم.
رییس مرکز مالکیت معنوی با بیان اینکه Patent Drafting یک تکنیک است، گفت: در Patent Drafting ممکن است مخترع به جای یک اختراع کلی، چندین اختراع جزئی فایل کند و بعد از ثبت اختراع هر بخش از اختراع را به یک شرکتی که به آن نیاز دارد، بفروشد. از آن جایی که ما، عضو معاهده همکاری ثبت اختراع (PCT) هستیم، باید به افراد مخترع آموزش داده شود که چگونه اختراع را در عرصه بین‌المللی ثبت کنند و برای حمایت فراملی دچار مشکل نشوند. در سال‌های اخیر، تمام فرآیندهای ثبت ما منطبق با استانداردهای جهانی شده است.
رییس مرکز مالکیت معنوی افزود: ما در تشریفات ثبت یک علامت، باید بدانیم مالک چه کسی است و در تشریفات ثبت اختراع نیز باید مالک و مخترع مشخص شوند. این واژه‌ها در همه دنیا شناخته شده است، البته برخی تفاوت این واژه‌ها را نمی‌دانند. گاهی مخترع، صاحب فکر است و مالک اختراع یک شخصیت حقیقی یا حقوقی است.
کیانی با اشاره به تفاهم‌نامه‌های این مرکز با کشورهای دانمارک، ایتالیا و چین، تصریح کرد: بسیاری از این کشورها فرآیند ثبت علامت و اختراع در کشور ما و مهارت کارشناسان را از نزدیک دیدند و بدون اغراق تاکید کردند که ما در بسیاری از حوزه‌ها از کشورهای دیگر پیشروتر هستیم؛ مثلا زمانی که معاون مالکیت معنوی چین به ایران آمد، می‌گفت ما در چین برای ثبت اختراع دو روند سنتی و الکترونیکی را داریم و مردم اغلب روش سنتی ثبت را انتخاب می‌کنند و این موضوع برای ما به یک چالش تبدیل شده است.
وی ادامه داد: خوشبختانه، در ایران ثبت به روش سنتی متوقف شده و با این توقف و ارائه خدمات الکترونیکی تحول بزرگی ایجاد شده است، الان ما جلوی بسیاری از مفاسد را گرفتیم، مثلا کارمند اداره در تاریخ فایل اظهارنامه نقش ندارد و سیستم، تاریخ فایل را ارائه می‌دهد و راه برای سوء استفاده در رسیدگی به اظهارنامه‌های موخر نسبت به مقدم بسته شده است. البته در حوزه مالکیت صنعتی قبل از الکترونیکی شدن روند ثبت، به دلیل ارتباطاتی که با سازمان جهانی مالکیت معنوی داشتیم، حق تقدم خط قرمز ما بود و اگر خدای ناکرده کارمندی آن را رعایت نمی‌کرد، به شدت با آن برخورد می‌شد و البته تا جایی که من به خاطر دارم، هیچ مشکلی در زمینه زمان اعطای حق تقدم نداشتیم. مبنای حق تقدم برای حمایت از اظهارنامه ثبت اختراع مثلا ۱۲ ماه و اینکه دیگری نتواند در آینده اطلاعات اظهارنامه شما را به تاریخ مقدم بر تاریخ ثبت اظهارنامه وارد تشریفات ثبت کند، در فرآیندهای ثبت، ما استانداردهای دنیا را رعایت کردیم.
همکاری مرکز مالکیت معنوی با پارک‌های علم و فناوری در حوزه تجاری‌سازی
کیانی با بیان این که مرکز مالکیت معنوی، دوره‌های متعددی را برای مراجع تولید فکر و تجاری‌سازی فکر برگزار کرده است، گفت: در حوزه تجاری‌سازی با پارک‌های علم و فناوری به‌ویژه پارک فناوری پردیس همکاری داریم. در فستیوال‌هایی که در زمینه تجاری‌سازی برگزار می‌شود نیز همکاری تنگاتنگی داریم. در حوزه اطلاع‌رسانی و همچنین در اختیار گذاشتن بانک‌های اطلاعاتی نیز با پارک‌های علم و فناوری همکاری داریم. در حوزه تولید فکر، سمینارهای متعددی با مراکز پژوهشی و پارک ها برگزار می‌کنیم.
رییس مرکز مالکیت معنوی با بیان این که اجرای مالکیت معنوی، نیازمند حمایت دادگستری، گمرک و پلیس است، افزود: الان وقتی وارد فروشگاهی می‌شوید، با اطمینان، کالای خود را بر اساس علامت تجاری انتخاب می‌کنید، مطمئن هستید که کالا متعلق به همان صاحب برندی است که نشان آن را با خود دارد. این امنیت نسبی که در کسب‌وکار در حوزه مالکیت صنعتی وجود دارد، ناشی از اقدامات سازمان ثبت، در حوزه حمایت از مالکیت صنعتی و تحولات آن و به‌روز شدن قوانین مربوط است.
جزئیات طرح جدید حمایت از مالکیت صنعتی
وی درباره طرح جدید حمایت از مالکیت صنعتی که در مجلس در حال بررسی است، گفت: الان طرحی در مجلس در زمینه مالکیت صنعتی مطرح شده و در حال رسیدگی است. در این طرح، علاوه بر علامت تجاری، اختراع و طرح صنعتی سه موضوع بسیار مهم جلوگیری از رقابت غیر منصفانه و مکارانه، حمایت از اسرار تجاری و ثبت و حمایت از مدل مصرفی نیز مطرح شده است و الان در کمیسیون قضایی مجلس در حال طی مراحل نهایی تصویب است.
وی درباره آن چه با نام مدل مصرفی در طرح حمایت مالکیت از مالکیت صنعتی آمده، گفت: در قانون سال ۸۶، نامی از مدل مصرفی یا اختراعات کوچک برده نشده است. یک تمایزی بین اختراع و مدل مصرفی وجود دارد؛ برخی اختراعات، از نظر بنیه علمی و اهمیت دانش استعداد ثبت به عنوان یک اختراع را ندارند، اما می‌توانند به عنوان مدل مصرفی ثبت شوند. در طرحی که هم‌اکنون در مجلس شورای اسلامی است، حمایت و ثبت مدل مصرفی پیش‌بینی شده است و فرد صاحب حق می‌تواند به جای تکمیل اظهارنامه ثبت اختراع، اظهارنامه مدل مصرفی را تسلیم مرجع ثبت کند. البته مدت حمایت از مدل مصرفی کوتاه‌تر است. مدل مصرفی در واقع اختراعات کوچک است و برخلاف اختراع که انتظار داریم، تحولی در صنعت ایجاد کند، تحولی که در مدل مصرفی ایجاد می‌شود، ضعیف‌تر است.
رییس مرکز مالکیت معنوی درباره معاهدات بین‌المللی مالکیت صنعتی که کشور ما به آنها الحاق شده، گفت: در سال گذشته به دو معاهده "نیس" و "لوکارنو" ملحق و اسناد آنها تودیع شد. دو معاهده جدید "استراسبورگ" و "وین" نیز در حال طی تشریفات تصویب در قوه قضائیه و دولت و ارسال آنها به مجلس شورای اسلامی است. اکنون ما معاهدات "استراسبورگ" و "وین" را نیز اجرا می‌کنیم؛ اما از مزیت‌های الحاق به آنها استفاده نمی‌کنیم. اگر عضو این معاهدات شویم، در تغییرات آنها می‌توانیم ایفای نقش کنیم و تصمیم‌ساز باشیم؛ مثلا ما کالاهای بومی داریم که در طبقه‌بندی "نیس" وجود ندارند، مثل سجاده و جانماز که با توجه به الحاق به این معاهدات در تغییرات بعدی می‌توانیم این کالاها را نیز اعمال کنیم. اصلاح این معاهدات هر چند سال یکبار صورت می پذیرد، در نتیجه در صورت عضویت در این معاهدات می‌توانیم در زمینه اصلاحات اعمال نظر کنیم.
کیانی ادامه داد: از سوی دیگر، می‌توان از ظرفیت‌های آموزشی "وایپو" برای اجرای این معاهدات نیز استفاده کرد. اخیرا دکتر خدائیان، رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور دستور دادند که دو معاهده "استراسبورگ" و "وین" در مسیر تشریفات الحاق قرار گیرد، خوشبختانه سال‌های اخیر، در حوزه مالکیت صنعتی تحولات قابل توجهی صورت گرفته است. ما در طول سال تقریبا در ۱۰۰ کارگاه و سمینار یا رأسا و یا به صورت همکاری مشترک با سازمان جهانی مالکیت معنوی همراهی داریم. راه‌اندازی بخش‌هایی در ادارات و وزارت‌خانه‌های مختلف در زمینه مالکیت فکری نیز به دلیل همین تعاملات و درخواست‌های ما بوده است.
وی با بیان این که در گذشته، مراجع دانشگاهی کمتر با مرکز مالکیت معنوی همکاری داشتند، گفت: اغلب همکاری‌های ما در گذشته با اتاق‌های بازرگانی بود؛ اما امروز، مالکیت صنعتی به یک مطالبه عمومی تبدیل شده است. الان در همه دانشگاه‌ها و وزارتخانه‌ها و مراجع صنعتی و تجاری بخشی برای رسیدگی به امور مالکیت معنوی وجود دارد و این مایه قوت است. در این رابطه سازمان ثبت، ابتدا با تشکیل کمیته‌های حقوقی با حضور نمایندگان دستگاه‌ها تلاش کرد که توجه دستگاه‌ها را به اهمیت مالکیت معنوی جلب کند.
وی ادامه داد: مخترع در شرح و توصیف باید حتما به دانش پیشین اشاره کند و اگر اختراع نقشه و یا فرمول فنی داشته باشد را نیز ارائه کند. در دوره‌های Patent Drafting به فرد آموزش داده می‌شود که این ادعا و بیان دانش پیشین را چگونه ارائه کند. این دوره‌ها برای صاحبان کسب‌وکار و فعالان مراکز پژوهشی و R&D کشور برگزار می‌شود. علاوه بر آن، پروژه‌ای به نام توانمندسازی کسب‌وکار را با تمرکز بر فرش و زعفران با "وایپو" در دست اجرا داریم. در شهریور ماه در حاشیه نمایشگاه فرش نیز کارگاهی درباره برندینگ برگزار می‌شود.
در سالی که گذشت، ۲۸۶۴ اختراع ثبت شده است
کیانی درباره تعداد اظهارنامه‌های اختراع ثبت شده در سال ۹۷، گفت: در حوزه اختراعات در سال ۹۷، تعداد ۱۱ هزار و ۳۹ اظهارنامه ثبت شد که از این میان، ۲ هزار و ۸۶۴ اختراع به ثبت رسیده است.
رییس مرکز مالکیت معنوی درباره ثبت بین‌المللی اختراعات، تصریح کرد: ما در گذشته عضو معاهدهPCT نبودیم. یک مخترع اگر می‌خواست اختراع خود را ثبت بین‌المللی کند، باید به تک‌تک کشورهای هدف مراجعه می‌کرد. خوشبختانه، در سال‌های اخیر به عضویت این معاهده درآمدیم و الان اداره‌ای به نام PCT در مرکز مالکیت معنوی وجود دارد که به متقاضیان ثبت بین‌المللی اختراع خدماتی برمبنای حق تقدمی که گرفته شده ارائه می‌دهد. تاریخ و شماره اظهارنامه‌ای که در مرکز مالکیت معنوی برای یک اختراع ثبت شده وجود دارد، در کشورهای دیگر نیز مورد قبول و استناد است. طی سال‌های اخیر که اداره PCT راه‌اندازی شده، تعداد متقاضیان ثبت بین‌المللی اختراع رو به رشد است، البته شرایط اقتصادی و یافتن سرمایه‌گذار برای مخترع در خارج از کشور نیز در زمینه ثبت بین‌المللی اختراع مهم است و این امر مستلزم شکل‌گیری ارتباطات و تعاملات اقتصادی بین‌المللی است.
صاحبان کسب‌وکار از علامت‌های تجاری دیگران و همچنین علامت‌های تجاری مشهور تقلید نکنند
کیانی در ادامه این گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر لزوم تمایز دو علامت تجاری با یکدیگر، گفت: در تعریف جهانی ثبت علامت تجارتی آمده است که دو علامت تجارتی که متعلق به مالکین است، باید قدرت تمایز کالا و خدمات آنان را داشته باشند. علامت تجاری، ممیزه کالا و خدمت تاجر از تاجر رقیب است. برای اجرای این تمایز، ابزارهایی وجود دارد. علامات تجاری باید از لحاظ تلفظ، شکل ظاهری، کتابت و به هر کیفیتی که موجب گمراهی مصرف‌کننده عادی شود، متمایز باشند. مثلا اگر شکل ظاهری (تصویر) به گونه‌ای باشد که موجب گمراهی مصرف‌کننده نسبت به علامت تجاری دیگری شود، ثبت آن ممنوع است.
وی با بیان این که در مورد ثبت علاماتی که شبیه به علائم مشهور است، سخت‌گیری‌های بیشتری اعمال می‌شود، اظهار کرد: اگر فردی تقاضای علامت تجاری مشابه علامات تجاری مشهور را داشته باشد، درواقع می‌خواهد به نوعی از زحمات صاحب علامت مشهور به نفع خود سوء استفاده کند و چنین کاری بر اساس قانون ممنوع است. گاهی مواردی به وجود می‌آید که یک علامت تجاری به فارسی به هیچ علامت تجاری دیگری شبیه نیست، ولی وقتی به رسم‌الخط به زبان انگلیسی تقاضای ثبت می‌شود، با علامت تجاری ثبت شده دیگری شبیه می‌شود. باید به صاحبان کسب‌وکار آموزش داد که از علامت‌های تجاری دیگری اعم از ثبت شده و مشهور تقلید نکنند. در گذشته وقتی کسی علامتی را ثبت می‌کرد و شخص دیگری علامت وی را نقض می‌کرد، مرجع قضایی دستور توقف تولید کالا را نمی‌داد، اما امروزه اگر علامت تجاری نقض شود، مراجع قضایی دستور توقیف کالا را می‌دهند. هدف اصلی نظام مالکیت معنوی، ایجاد رفاه و توسعه است. دولت در ازای این که مخترعان برای جامعه رفاه ایجاد می‌کنند، به آنها حق انحصار می‌دهد.
کیانی در پاسخ به سوالی درباره اعتراضی که برخی از متقاضیان ثبت برند در خصوص رد علامت تجاری به دلیل شباهت‌ها به برخی علائم دیگر دارند، گفت: در هیچ قانونی، اختلاف یک یا دو حرفی بین دو علامت تجاری نیامده است. قانون می‌گوید علامات تجاری باید قدرت تمایز داشته باشند. این قدرت تمایز ممکن است در علامتی با یک یا دو حرف اختلاف ایجاد شود و در علامتی دیگر حتی با چهار یا پنج حرف نیز ایجاد نشود. گاهی ممکن است اصلا خود کلمه قدرت تمایز نداشته باشد، مثلا کلمه "اپل" برای کامپیوتر متمایزکننده است، اما "اپل" برای کالای سیب قدرت تمایز ندارد و نمی‌تواند برای سیب برند به شمار بیاید. کلمه شیرین برای ماست نمی‌تواند برند باشد، چرا که وصف ماست است. کلماتی را که توصیفی برای کالا باشند، نمی‌توان به عنوان علامت تجاری ثبت کرد. بخش عمده‌ای از پرونده های کمیسیون علائم تجاری اعتراضاتی از این قبیل است.
رییس مرکز مالکیت معنوی با بیان این که مالکیت معنوی و صنعتی دانش متبلور در شیء است، گفت: در گذشته، به دلیل این که کشورهای مختلف صرفا نظام ثبت اختراع ملی داشتند، ممکن بود یک اختراع را افراد مختلفی در کشورهای مختلف ثبت کنند. دیگر کسی حاضر نبود، تکنولوژی خود را به خارج از مرزها بفرستد و چالشی نیز در زمینه توسعه کسب و کار ایجاد شده بود. در نتیجه کشورها تصمیم گرفتند که حمایت محدود به قلمرو سرزمینی را با رعایت ساز و کارهای ثبت به حمایت فراسرزمینی تبدیل کنند.
کیانی افزود: در زمینه مالکیت صنعتی، ابتدا کنوانسیون پاریس وضع شد و کشورهای عضو آن اعلام کردند که در صورتی افراد می‌توانند علامات تجاری و اختراعات خود را در این کنوانسیون ثبت کنند که صاحب علامت ظرف ۶ ماه و صاحب اختراع طی ۱۲ ماه، برای اختراع از حق تقدم در کشور هدف تقاضای ثبت کند. ما در سال ۱۳۳۷ عضو این کنوانسیون شدیم و اصلاحات آن را نیز در سال ۱۳۷۷ پذیرفتیم. پس از آن معاهدات مادریدو پروتکل آن و معاهده PCT را پذیرفتیم. تفاوتی که معاهده PCT و مادرید با پاریس دارد، این است که بنا بر کنوانسیون پاریس کسی که می‌خواست اختراع یا علامت خود را در کشوری دیگر ثبت استفاده کند، خود یا وکیل وی باید به صورت حضوری، به کشور هدف مراجعه می‌کرد، اسناد و مدارک مربوط را به زبان کشور مربوط ترجمه و حق الثبت پرداخت می‌کرد؛ اما در معاهده مادرید و PCT نیازی نیست که به کشور هدف مراجعه کنند. بلکه از همین جا (مرکز مالکیت معنوی) می‌توانند درخواست ثبت دهند.
ممنوعیت ثبت علامات تجاری گمراه‌کننده
وی در پاسخ به سوالی درباره این که برخی برندها به دلیل شباهت به برخی اسامی رد می‌شوند، گفت: علامت تجارتی نباید برای کالا گمراه‌کننده باشد. مثلا برای تولید مرغ نمی‌توان برند کبک را انتخاب کرد. برای ماهی نمی‌توان برند دریایی را انتخاب کرد. اگر علامت تجاری قدرت تمایز کالا برای مشتری تاثیری منفی بگذارد، انتخاب آن قابل قبول نیست و یا در مواردی گمراه کننده نسبت به مبدا کالا باشد، مثلا اگر در ثبت علامت تجاری کفش، واژه "ایتالیایی" بیاید، البته در صورتی که موجب گمراهی مصرف‌کننده نسبت به مبدا کالا نشود، ایرادی ندارد؛ در اکثر کشورهای پیشرفته همین فرآیند طی می‌شود. سخت‌گیری‌های علامت تجاری در مورد کالاهای مصرفی روزانه تا حدودی بیشتر است، اما درباره کالاهای سرمایه‌ای چون ماشین از آن جایی که مصرف‌کننده تحقیق زیادی برای خرید میکند، مثلا تمایز علامت‌های تجاری بی‌ام‌و و ام‌وی‌ام با یکدیگر که اشتباه نمی‌گیرد، می‌بایست سخت‌گیری کمتری باشد.
کیانی درباره شرایط تشکیل کمیسیون‌ها گفت: بعد از تقاضای ثبت علامت تجارتی، در صورتی که علامت مورد درخواست مشابهتی با علامت تجارتی ثبت شده دیگری نداشته باشد، بعد از بررسی‌های کارشناسی توسط اداره در روزنامه رسمی آگهی می‌شود. اگر بعد از انتشار آگهی، ذینفعی نسبت به ثبت برندی که آگهی شده، اعتراض کند، وارد رسیدگی کمیسیون می‌شود. علاوه بر آن، اگر تشخیص گمراه‌کنندگی یک برند توسط کارشناسان مرجع ثبت داده برند رد شود، متقاضی حق اعتراض دارد و به کمیسیون ارجاع داده می‌شود.
باید منابع مالی و نیروی انسانی لازم و متناسب برای خدمات کمیسیون‌ها در نظر گرفته شود
رئیس مرکز مالکیت معنوی سازمان اسناد و املاک کشور درباره حجم بالای پرونده‌های کمیسیون رسیدگی به اعتراضات گفت: اگر متقاضیان ثبت مالکیتهای صنعتی به ضوابط، مبانی و فرآیند ثبت این‌گونه مالکیت‌ها و اطلاع‌رسانی‌های انجام شده بیشتر توجه داشته باشند و رقابت سالم را در کسب و کار مربوط نیز رعایت کنند، با حجم انبوه از پرونده‌ها روبه رو نبودیم؛ البته این کمیسیون‌ها در اجرای قانون جدید ثبت اختراعات مصوب ۸۶ ایجاد شده و متاسفانه برای راه‌اندازی این کمیسیون‌ها چارت سازمانی و منابع انسانی لازم بنا به محدودیتهای جذب و استخدام و ... پیش بینی نشده، این در حالی است که حجم اظهارنامه‌های واصله در 10 ساله اخیر به‌صورت تصاعدی رشد کرده و چندین برابر شده و بر افزایش پرونده‌های کمیسیون نیز تاثیر گذاشته است.
وی با بیان این که مرکز مالکیت معنوی در کمیسیون با انبوهی از پرونده‌هایی مواجه است که اگر تقاضای ثبت، منطبق با مقررات و رعایت اطلاع‌رسانی‌ها انجام شده و در مواردی حتی آداب کسب وکار رعایت شده بود، کمیسیون با انبوه پرونده‌ها مواجه نبود، گفت: اطلاع‌رسانی و ارتقای آگاهی عمومی در این خصوص به شدت تاثیرگذار است. البته باید منابع مالی و نیروی انسانی لازم و متناسب برای خدمات کمیسیون‌ها در نظر گرفته شود.
کیانی، درباره نقش کمبود منابع انسانی بر تاخیر در زمینه برگزاری جلسات کمیسیون، گفت: در سال ۸۵، ۲۸ هزار اظهارنامه علامت ثبت شد، سال ۹۱ این میزان به ۱۰۱ هزار رسید. باید منابع مالی و نیروی انسانی لازم متناسب با افزایش حجم کار، به سازمان ثبت داده شود. دولت، باید به سازمان ثبت که یک سازمان حاکمیتی است، بیشتر کمک کند. ما مشکل ممنوعیت استخدام را داریم، در حالی که کسب‌وکارها به شدت رقابتی و بیش از پیش نیاز به خدمات ما دارند؛ اما توجهی برای تامین نیازها و منابع مالی سازمان ثبت نشده است.
رییس مرکز مالکیت معنوی ادامه داد: وقتی کسب‌وکارها، دانش‌بنیان می‌شوند، نیاز به ثبت علامت و اختراع بیش از پیش می‌شود. از زمانی که قانون سال ۸۶ تصویب شده است، برای کمیسیون‌ها منابع انسانی در نظر گرفته نشده است و اصلا چارت سازمانی ندارند. البته مشکل کمبود نیروی انسانی در حوزه‌های علائم، اختراعات و طرح‌های صنعتی از مشکلات جدی سازمان است و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به دفعات رفع مشکل کمبود نیروهای انسانی را از دستگاه‌های متولی مطالبه کرده است. علی ایحال محدودیتهای منابع مالی در کشور وجود دارد، اما به دستگاهی که به کسب‌وکار خدمات می‌دهد و ارزش افزوده ایجاد میکند، باید توجه کرد. وقتی اظهارنامه‌های علائم تجاری از سال ۸۵ در مقایسه به سال ۹۱ چهار برابر می‌شود، نیروی انسانی نیز باید افزایش یابد. در همان سال‌های ۸۳ لغایت ۸۵ در حوزه اختراعات تعداد اندکی نیرو را پس از اخذ مجوزهای لازم استخدام کردیم، ولی در حوزه علائم تجاری و کمیسیون‌ها و ...مجوز استخدام نیروی جدید داده نشد.
وی ادامه داد: ضرورت دارد دولت و مجلس از لحاظ منابع انسانی و اجازه استخدام این حوزه را تقویت کنند. وقتی حجم کار به نسبت سال‌های دهه هشتاد، چندین برابر شده، اگر اداره بخواهد با همان تعداد کارمند قبلی فعالیت‌ها را دنبال نکند، هم سرعت رسیدگی به کار کاهش پیدا میکند و هم در کیفیت کار مشکلاتی به وجود می‌آید و ممکن است آمار پرونده‌های اختلافی در کمیسیون‌ها و دادگاه‌ها نیز افزایش پیدا کند. سازمان ثبت همواره پیگیر رفع مشکلات منابع مالی و نیروی انسانی بوده است و توجه دستگاه‌های مسئول را ضرورت می‌داند.
کیانی با تاکید بر لزوم استفاده از علامت بعد از ثبت آن، گفت: وقتی که ثبت علامت انجام شد، صاحب علامت دارای حق انحصار می‌شود و باید از علامت خود استفاده کند. در صورتی که فرد دیگری از علامت وی سوء استفاده کرده، می‌تواند دعوی حقوقی یا کیفری اقامه کند. در قانون جدید برای کسانی که از علامت خود استفاده نمی‌کنند، آمده است: یک صاحب علامت، چنان‌چه ظرف ۳ سال از علامت تجاری خود استفاده نکند، هر ذینفعی می‌تواند ابطال این علامت را از دادگاه بخواهد. در دنیا نیز همین طور است. متولیان صنعت و کسب‌وکار و همچنین رقبای آنان باید این حوزه را پایش کنند.
رییس مرکز مالکیت معنوی ادامه داد: انگلستان، در سال‌های اخیر برای ثبت علامت به سراغ نظام اعلامی رفت تا به جای این که اداره مالکیت صنعتی با انبوهی از اظهارنامه‌ها و لزوم فرایند جست‌وجو برای احراز مشابه نبودن علامت‌های تجاری مواجه شود، این پایش ها را به صاحبان کسب‌وکار بسپرد. بر اساس نظام اعلامی، اگر صاحب علامتی نسبت به ثبت یک علامت دیگری شکایتی دارد، به دادگاه می رود و دادگاه تصمیم‌گیری میکند؛ اما در اغلب کشورهای دنیا، نظام ثبتی اثباتی یا ماهیتی که در ایران برقرار است، حاکم است. در این نظام، ابتدا اداره مالکیت معنوی، به صورت ماهیتی بررسی میکند. سپس در روزنامه رسمی آگهی منتشر میکند و ۳۰ روز برای دیدبانی رقبا مهلت داده می‌شود.
مشتریان باید کالا و خدمت واقعی خود را بشناسند
وی در پاسخ به سوالی درباره اعتراض برخی از متقاضیان ثبت علامت تجاری در خصوص گسترده بودن طبقه‌بندی کالاها، گفت: آن چه که در سایت ما بارگذاری شده، جدول طبقه‌بندی "نیس" است که ۴۵ طبقه دارد و هر طبقه هم شامل کالاهای بسیاری می‌شود. امروزه کالاها و خدمات به شدت تخصصی و حرفه‌ای و متنوع شده است. مثلا برای کاتر چندین مدل مختلف کاتر وجود دارد؛ کاتری که فقط برش می‌دهد، کاتری که در جراحی برش ایجاد میکند و اثر دارویی هم برجای می‌گذارد و ترمیم هم میکند و ...؛ یک کاتر می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. در اغلب کشورهای دنیا مبنای طبقه‌بندی کالاها سیستم طبقه‌بندی "نیس" است که ما از گذشته آن را اجرا می‌کردیم و سال گذشته هم به طور رسمی به آن ملحق شدیم. مشتریان ما باید کالا و خدمت واقعی خود را بشناسند. مثلا اگر مشتری‌ای فروشگاهی دارد که در آن برنجی که خودش آن را تولید نمی‌کند، می‌فروشد، در طبقه‌بندی‌ها باید ارائه خدمات را انتخاب کند، نه کالا. تا حدودی، مشتریان در انتخاب کالا و خدمات متناسب درگیر هستند. گاها فرد برای کالاهای مورد درخواست ۵ یا ۶ طبقه را انتخاب می‌کنند، در این شرایط شانس ثبت علامت تجاری‌اش هم کمتر می‌شود. در بررسی ماهیتی اگر به جای انتخاب چهار کالا، چهارصد کالا را انتخاب کنید، شانس موفقیت در سرچ برای قبول کمتر می‌شود.
رییس مرکز مالکیت معنوی اداره ثبت اسناد و املاک کشور درباره تماس‌های تلفنی شرکت‌های تبلیغاتی با متقاضیان ثبت اختراع و علامت، گفت: بسیاری از مشتریان ما، در گذشته رمزی که در اختیار آنها قرار می‌گرفت را نمی‌دانستند و آن را در اختیار مؤسسات دلال می‌گذاشتند. در طرحی که به مشتریان در پیشخوان دفترخانه اسناد رسمی رمز داده می‌شود، تلاش کردیم رابطه خود را با مشتریان واقعی کنیم.
درز اطلاعات مشتریان از سوی مرکز مالکیت معنوی رخ نداده است
وی با تاکید بر این که درز اطلاعات متقاضیان ثبت، به شرکت‌های تبلیغاتی از سمت مرکز مالکیت معنوی رخ نداده است، گفت: در مواردی تماس تبلیغاتی برای ارائه خدمات با من گرفته شده است. این تماس‌ها یا به صورت رندوم گرفته می‌شود و بیشتر شماره‌های معتبر را دیدبانی می‌کنند و یا سرویسی از سوی خدمات تلفن همراه است، من این اطمینان را می‌دهم که از سوی اداره درز اطلاعات اتفاق نمی‌افتد. برخی مشتریان قدیمی ما اطلاعات خود را قبلا در اختیار شرکت‌های دلالی قرار داده بودند و این شرکت‌ها از اطلاعات آنها سوءاستفاده می‌کنند، مثلا یک علامت تجاری را برای کسی ثبت کرده‌اند، بعد از ۶ ماه دوباره تماس می‌گیرند و می‌گویند برندی مشابه برند شما در حال ثبت است و از فرد می‌خواهند که با دادن مبلغی، جلوی ثبت این برند مشابه را بگیرند. ما در چنین مواقعی نمی‌توانیم کاری کنیم. ما سعی کردیم تمام راه‌ها برای جلوگیری از سوءاستفاده‌ها را ببندیم. به نظر من شماره موبایل مشتریان ما را ممکن است در جاهایی اپراتورها به شرکت‌ها بفرستند.
وی درباره آمار و ارقام ثبت بین‌المللی اختراعات، گفت: سال ۹۶، سالی بود که معاهده PCT اجرایی شد. تقاضاهایی برای ثبت اختراع بین‌المللی، از سال‌های قبل در سیستم وجود داشت، ولی چون هنوز رسما به این معاهده الحاق نشده بودیم و اجرایی نشده بود، نمی‌توانستیم به تقاضاها پاسخ دهیم. سال ۹۶، ۶۴۲ درخواست برای ثبت اختراع داشتیم و در سال ۹۷، ۵۶۴ اظهارنامه PCT داشتیم. در سال ۹۸، تا به امروز، ۱۶۹ اظهارنامه ثبت شده است.
رییس مرکز مالکیت معنوی در پاسخ به سوالی درباره بی‌پاسخ ماندن تماس‌های تلفنی که با این مرکز گرفته می‌شود، گفت: همکاران ما در حد امکان تلفن‌ها را جواب می‌دهند. ما اطلاع‌رسانی‌های لازم در زمینه ثبت اختراع، برند یا طرح صنعتی را در سایت مرکز مالکیت معنوی انجام داده‌ایم و در سال جاری ده‌ها هزار پرسش الکترونیکی را پاسخ داده‌ایم، گاهی پیش آمده که من جمعه‌ها به اداره آمدم با تلفن‌ها مواجه بودم، ولی با سوالاتی مانند این که اداره چه روزهایی فعال است یا آدرس مرکز کجاست، مواجه می‌شوم. همه این اطلاعات در سایت مرکز مالکیت معنوی وجود دارد. متقاضیان ثبت، باید قبل از هر اقدامی، دفترچه راهنما را به دقت مطالعه کنند تا در مراحل مختلف ثبت متوقف نشوند. چند روز گذشته جلسه‌ای درباره تقویت پیشخوان خدمت داشتیم و در آن جلسه به این نتیجه رسیدیم که برخی از اطلاعاتی که بر روی پرتال بارگذاری کردیم، باید به صورت ساده‌تر در تلفن‌گویا گفته شود.
مرجع ثبت فقط وظیفه ثبت مالکیت و ایجاد انحصار را بر عهده دارد
وی درباره نقش تعاملات بین‌المللی در بهبود جایگاه ایران در ثبت اختراع، گفت: در سال‌های اخیر، از لحاظ رشد تعداد اظهارنامه، در برخی حوزه‌ها جزو اولین کشورها بوده‌ایم. این که گفته می‌شود در خلاقیت و نوآوری در برخی حوزه‌ها مثل پزشکی عقب هستیم، بیشتر به برخی نیازهایی که در آن حوزه‌ها وجود دارد، باز می‌گردد. در حوزه‌های " high-tech " که دانش آن در دست دیگر کشورها است، ایجاد زمینه برای سرمایه‌گذار خارجی در موضوع انتقال دانش فنی و رشد اختراع به‌ویژه در کشور ما که زمینه بالقوه وجود دارد، بسیار مهم است. سرمایه‌گذاری خارجی، کیفیت محصولات بومی ما را نیز ارتقا می‌دهد. داشتن پروژه‌های مشترک با صنایع دارویی مطرح جهان باعث می‌شود سطح اختراعات در حوزه دارویی نیز افزایش پیدا کند. رسیدگی به کیفیت اختراع وظیفه مرجع ثبت نیست، بلکه وظیفه مرجع تولید فکر و مراجع صنعتی است. مرجع ثبت فقط ثبت مالکیت و ایجاد حق انحصار را به عهده دارد و ممکن است برندی با سوء عملکرد مدیریتی تضعیف شود که ارتباطی با مرجع ثبت ندارد. مرجع ثبت فقط وظیفه ثبت و ایجاد ارائه انحصار را برعهده دارد. تجاری‌سازی و نیز دفاع از مالکیتهای ثبت شده بر عهده صاحبان این حقوق است.
کیانی در پایان با اشاره به وضعیت ایران در شاخص ۲۰۱۷ وایپو، گفت: به لحاظ ثبت اظهارنامه (داخلی و خارجی) بر اساس مبدا در سال ۲۰۱۷، ایران در حوزه اختراع رتبه ۱۶، در حوزه علامت رتبه ۶ و در حوزه طرح صنعتی رتبه ۱۲ جهان را کسب کرده است. در خصوص ثبت اظهارنامه داخلی بر اساس مبدا در سال ۲۰۱۷، ایران در حوزه احتراع رتبه ۹، در حوزه علامت رتبه چهار و در حوزه طرح صنعتی رتبه ۱۱ را کسب کرده است. ایران در سال ۲۰۱۷، به لحاظ میزان رشد تسلیم اظهارنامه علامت تجاری با رشد ۸۷.۹ درصدی رتبه نخست جهان را به دست آورده است؛ همچنین در حوزه طرح‌های صنعتی، ایران جزو ۱۰ کشور برتری است که بالاترین رشد اظهارنامه داخلی را در سال ۲۰۱۷ داشته است.
