اين روزها شرکت‌ها و کارخانه‌هاي زيادي براي ارائه محصولات خود با يکديدگر رقابت مي‌کنند و هر يک مدعي‌اند بهترين جنس را ارائه مي‌دهند. از جمله اين اجناس خميردندان و مسواک است. خميردندان خوب چه مشخصاتي دارد و تفاوت يکي با ديگري در چيست و چه اثري روي دندان‌ها مي گذارد؟
گرچه دندانپزشکان فرق چنداني بين خميردندان‌ها قايل نيستند، ولي خميردندان‌ها انواع مختلفي دارند که شناخت آنها به بهداشت بيشتر دهان و دندان کمک مي‌کند،چراکه هر يک از خميردندان‌ها، خاصيت خاص خودرادارند، مثلاً خميردندان‌هايي که حاوي نيترات پتاسيم هستند، براي مبارزه با حساسيت دندان‌ها و خميردندان‌هاي حاوي سيترات‌روي براي مبارزه با التهابات لثه بهترين انتخابند.
خمير دندان حاوي مواد ساينده: موادساينده شامل دي‌اکسيدسيليکون، سيليکات‌پتاسيم و آلومنيوم است. بيشتر خميردندان‌هايي که با اين نام در بازار وجود دارد طوري ساخته شده‌اند که بيشتر باعث تميزي و شفافيت دندان‌ها و کمتر باعث سائيدگي آن مي‌شوند. بايد توجه داشت هنگام استفاده از اين خميردندان‌ها نبايد با فشار شديد مسواک را روي دندان کشيد، چراکه احتمال سايش دندان در اين موارد وجود دارد و موجب عقب رفتن لثه و عريان شدن عاج دندان مي شود. مواد پاک کننده داخل اين خميردندان باعث تميزتر شدن دندان‌ها مي‌شود، ولي نبايد خميردنداني خريد که حاوي مقادير زيادي مواد ساينده باشد، چراکه وجود بيش از حد آن به ميناي دندان‌ها آسيب زده و موجب حساسيت آنها مي‌شود.
خمير دندان‌هاي ضدپلاک ميکروبي:پلاک ميکروبي لايه‌اي از باکتري است که به طور طبيعي در دهان و مواد غذايي وجود دارد. اين لايه معمولا ظرف 24 ساعت روي سطح دندان‌ها تشکيل مي‌شودولي به‌راحتي با استفاده‌از مسواک برداشته مي‌شود، بايد توجه داشت که مسواک زدن بايد دائمي و مرتب باشد زيرا در غيراين‌صورت لايه حتما تشکيل خواهد شد. معمولا همه خميردندان‌ها حاوي تري‌کلوزان و فلوئوريد سديم هستند که همان مواد ضد ميکروبي‌اند.
خمير دندان حاوي مواد طعم‌دهنده: اين نوع خميردندان‌ها بيشتر جنبه تجاري دارند و وجود آن به معناي خوب بودن خمير دندان نيست. اين خمير دندان‌ها بيشتر براي کودکان ساخته مي‌شوند تا تمايل آنها را به مسواک زدن بيشتر کنند، ولي به‌طور کلي تاثير آنها در پيشگيري از پوسيدگي و محافظت از دندان‌ها ناچيز است.
خمير دندان حاوي فلورايد: اين ماده روي ميناي دندان‌ها رسوب کرده و به شکل يک سپر در برابر اسيدهاي سنتز شده، باکتري‌هاي دهان و آنهايي که در مواد غذايي و نوشابه‌هاي گازدار موجود هستند، اثر مي‌کند. بيشتر دندانپزشکان توصيه مي‌کنند از خميردندان‌هاي حاوي فلورايد بالا استفاده کنيد تا از سرطان و خشکي دهان پيشگيري شود، ولي بايد دقت کرد که سهوا بلعيده نشوند. خميردندان حاوي فلورايد در هر سني قابل استفاده است اما در سنين کمتر از سه سالگي بايد ميزان استفاده از آن حداقل باشد، يعني به اندازه يک دانه ماش روي مسواک. اگر کودکي مدام فلورايد ببلعد دچار مشکلي به نام فلوئوروزيس دنداني مي‌شود. اين بيماري باعث مي‌شود که ميناي دندان بخوبي تشکيل نشود و ميناي دندان داراي لکه‌هايي مات و سفيد تا زرد قهوه‌اي باشد. همچنين بلع زياد خمير دندان حاوي فلورايد باعث تهوع و استفراغ فرد مي‌شود.
خمير دندان سفيدکننده: بعضي از خمير دندان‌ها حاوي ماده‌اي به نام پراکسايد هستند که سفيدکننده محسوب مي‌شود. اما نکته مهم اين است که اين ماده قادر نيست دندان‌ها را سفيد کند. وجود ماده ديگري به نام تري‌پلي‌فسفات سديم نيز در بعضي از خميردندان‌ها وجود دارد که باعث شکسته‌شدن رنگدانه‌هاي موجود در ميناي دندان مي‌شود و اين‌طور به نظر مي‌رسد که دندان سفيدتر شده است. خميردندان‌هاي سفيده‌کننده براي اين‌که اثر داشته باشند بايد دو بار در روز و به مدت دو تا چهار هفته استفاده شوند. استفاده زياد از اين نوع خمير دندان باعث سايش ميناي دندان شده و دندان‌ها بتدريج حساس‌تر مي‌شوند همچنين سايش زياد سطح دندان، موجب مي‌شود سطح عاج نمايان شود که زردتر از سطح ميناي دندان است. بهتر است افراد خود اقدام به سفيد کردن دندان نکنند واين کار را به دندانپزشک بسپارند تا با روش‌هاي بي‌خطر و تخصصي دندان‌ها را سفيدتر کنند.
خميردندان‌هاي گياهي: اين خميردندان‌ها حاوي طعم و رنگ مصنوعي نيستند. البته خميردندان‌هايي که حاوي مواد صناعي هستند نيز کاملا بي‌خطرند، ولي اين دو خمير دندان فرق چنداني با هم ندارند و تاثير آنها در پيشگيري از پوسيدگي دندان‌ها يکي است.
مسواک خوب چه خصوصياتي دارد؟
در خريد مسواک نيز بايد دقت کرد چون مسواک‌ها هم انواع مختلفي دارند و بعضي از آنها مي‌توانند به لثه يا سطح دندان صدمه بزنند. بهترين مسواک، مسواکي است که بافت نرمي داشته باشد ولي نبايد بيش از حد نرم يا بيش از حد سخت باشد، نرمي زياد باعث مي‌شود دندان‌ها تميز نشوند و سختي زياد موجب صدمه به مينا و لثه مي‌شود. خراب شدن پرزهاي مسواک نشانه مسواک زدن نادرست است و اگر موهاي آن از هم باز شوند حتما بايد مسواک را خيلي زود تعويض کرد. ولي در کل عمر هر مسواکي تقريبا شش ماه است و بهتر است پس از اين مدت آن را تعويض کرد و هميشه مسواکي را انتخاب کرد که متناسب با اندازه دهان بوده و کوچک‌تر يا بزرگ‌تر نباشد. ولي براي جلوگيري از خراب‌شدن آن قبل از اين مدت بهتر است بعداز هر بار مسواک زدن به آرامي پرزهاي آن شسته شود و در قاب مخصوص قرار گيرد. مسواک را نبايد با آب داغ شست چون آب داغ پرزهاي آن را خراب مي‌کند.
نخ دندان: گرچه مسواک زدن براي از بين بردن ذرات باقيمانده غذاها موثر است، ولي گاه مواد غذايي بين دندان‌ها و خط لثه گير مي‌کنند و با مسواک خارج نمي‌شوند. نخ دندان پاسخ مناسبي براي رفع اين مشکل است و به اعتقاد دندانپزشکان، نخ‌دندان در پيشگيري از بيماري‌هاي لثه حتي مهم‌تر از مسواک است.
مزاياي استفاده از نخ دندان
تميز کردن دندان‌ها و جلوگيري از بوي بد: با مسواک‌زدن نمي‌توان تمام ذرات غذا را که در بين دندان‌ها گير کرده، تميز کرد. حدود ۳۰ درصد از ذرات مواد غذايي در بين دندان‌ها باقي مي‌مانند که مي‌توانند موجب پوسيدگي دندان‌ها و بوي بد دهان شوند. با استفاده از نخ دندان مي‌توان آن ذرات را خارج کرد و احتمال پوسيدگي دندان‌ها را کم کرد. همچنين نخ دندان با سطوحي تماس پيدا مي‌کند که براي مسواک غير قابل دسترس است و پلاک‌هاي آن را از بين مي‌برد. اگر پلاک سخت و سفت شده باشد، فقط دندانپزشک يا متخصص دهان و دندان مي‌تواند آن را از بين ببرد.
کاهش بيماري‌هاي قلبي: بسياري از ذرات مواد غذايي که بين دندان‌ها گير مي‌کنند باعث پوسيدگي و بوي بد دهان مي‌شوند. اين ذرات در دهان موجب خارش، تحريک و ناراحتي دهان مي‌شوند. وجود پلاک‌ها در دهان و باکتري‌هاي مضر که به جريان خون راه مي‌يابند، موجب انسداد عروق و سکته مغزي مي‌شود. افرادي که از نخ دندان استفاده مي‌کنند، کمتر به بيماري‌هاي قلبي و مغزي مبتلا مي‌شوند.
گرچه دندانپزشکان فرق چنداني بين خميردندان‌ها قايل نيستند، ولي خميردندان‌ها انواع مختلفي دارند که شناخت آنها به بهداشت بيشتر دهان و دندان کمک مي‌کند،چراکه هر يک از خميردندان‌ها، خاصيت خاص خودرادارند، مثلاً خميردندان‌هايي که حاوي نيترات پتاسيم هستند، براي مبارزه با حساسيت دندان‌ها و خميردندان‌هاي حاوي سيترات‌روي براي مبارزه با التهابات لثه بهترين انتخابند.
خمير دندان حاوي مواد ساينده: موادساينده شامل دي‌اکسيدسيليکون، سيليکات‌پتاسيم و آلومنيوم است. بيشتر خميردندان‌هايي که با اين نام در بازار وجود دارد طوري ساخته شده‌اند که بيشتر باعث تميزي و شفافيت دندان‌ها و کمتر باعث سائيدگي آن مي‌شوند. بايد توجه داشت هنگام استفاده از اين خميردندان‌ها نبايد با فشار شديد مسواک را روي دندان کشيد، چراکه احتمال سايش دندان در اين موارد وجود دارد و موجب عقب رفتن لثه و عريان شدن عاج دندان مي شود. مواد پاک کننده داخل اين خميردندان باعث تميزتر شدن دندان‌ها مي‌شود، ولي نبايد خميردنداني خريد که حاوي مقادير زيادي مواد ساينده باشد، چراکه وجود بيش از حد آن به ميناي دندان‌ها آسيب زده و موجب حساسيت آنها مي‌شود.
خمير دندان‌هاي ضدپلاک ميکروبي:پلاک ميکروبي لايه‌اي از باکتري است که به طور طبيعي در دهان و مواد غذايي وجود دارد. اين لايه معمولا ظرف 24 ساعت روي سطح دندان‌ها تشکيل مي‌شودولي به‌راحتي با استفاده‌از مسواک برداشته مي‌شود، بايد توجه داشت که مسواک زدن بايد دائمي و مرتب باشد زيرا در غيراين‌صورت لايه حتما تشکيل خواهد شد. معمولا همه خميردندان‌ها حاوي تري‌کلوزان و فلوئوريد سديم هستند که همان مواد ضد ميکروبي‌اند.
خمير دندان حاوي مواد طعم‌دهنده: اين نوع خميردندان‌ها بيشتر جنبه تجاري دارند و وجود آن به معناي خوب بودن خمير دندان نيست. اين خمير دندان‌ها بيشتر براي کودکان ساخته مي‌شوند تا تمايل آنها را به مسواک زدن بيشتر کنند، ولي به‌طور کلي تاثير آنها در پيشگيري از پوسيدگي و محافظت از دندان‌ها ناچيز است.
خمير دندان حاوي فلورايد: اين ماده روي ميناي دندان‌ها رسوب کرده و به شکل يک سپر در برابر اسيدهاي سنتز شده، باکتري‌هاي دهان و آنهايي که در مواد غذايي و نوشابه‌هاي گازدار موجود هستند، اثر مي‌کند. بيشتر دندانپزشکان توصيه مي‌کنند از خميردندان‌هاي حاوي فلورايد بالا استفاده کنيد تا از سرطان و خشکي دهان پيشگيري شود، ولي بايد دقت کرد که سهوا بلعيده نشوند. خميردندان حاوي فلورايد در هر سني قابل استفاده است اما در سنين کمتر از سه سالگي بايد ميزان استفاده از آن حداقل باشد، يعني به اندازه يک دانه ماش روي مسواک. اگر کودکي مدام فلورايد ببلعد دچار مشکلي به نام فلوئوروزيس دنداني مي‌شود. اين بيماري باعث مي‌شود که ميناي دندان بخوبي تشکيل نشود و ميناي دندان داراي لکه‌هايي مات و سفيد تا زرد قهوه‌اي باشد. همچنين بلع زياد خمير دندان حاوي فلورايد باعث تهوع و استفراغ فرد مي‌شود.
خمير دندان سفيدکننده: بعضي از خمير دندان‌ها حاوي ماده‌اي به نام پراکسايد هستند که سفيدکننده محسوب مي‌شود. اما نکته مهم اين است که اين ماده قادر نيست دندان‌ها را سفيد کند. وجود ماده ديگري به نام تري‌پلي‌فسفات سديم نيز در بعضي از خميردندان‌ها وجود دارد که باعث شکسته‌شدن رنگدانه‌هاي موجود در ميناي دندان مي‌شود و اين‌طور به نظر مي‌رسد که دندان سفيدتر شده است. خميردندان‌هاي سفيده‌کننده براي اين‌که اثر داشته باشند بايد دو بار در روز و به مدت دو تا چهار هفته استفاده شوند. استفاده زياد از اين نوع خمير دندان باعث سايش ميناي دندان شده و دندان‌ها بتدريج حساس‌تر مي‌شوند همچنين سايش زياد سطح دندان، موجب مي‌شود سطح عاج نمايان شود که زردتر از سطح ميناي دندان است. بهتر است افراد خود اقدام به سفيد کردن دندان نکنند واين کار را به دندانپزشک بسپارند تا با روش‌هاي بي‌خطر و تخصصي دندان‌ها را سفيدتر کنند.
خميردندان‌هاي گياهي: اين خميردندان‌ها حاوي طعم و رنگ مصنوعي نيستند. البته خميردندان‌هايي که حاوي مواد صناعي هستند نيز کاملا بي‌خطرند، ولي اين دو خمير دندان فرق چنداني با هم ندارند و تاثير آنها در پيشگيري از پوسيدگي دندان‌ها يکي است.
مسواک خوب چه خصوصياتي دارد؟
در خريد مسواک نيز بايد دقت کرد چون مسواک‌ها هم انواع مختلفي دارند و بعضي از آنها مي‌توانند به لثه يا سطح دندان صدمه بزنند. بهترين مسواک، مسواکي است که بافت نرمي داشته باشد ولي نبايد بيش از حد نرم يا بيش از حد سخت باشد، نرمي زياد باعث مي‌شود دندان‌ها تميز نشوند و سختي زياد موجب صدمه به مينا و لثه مي‌شود. خراب شدن پرزهاي مسواک نشانه مسواک زدن نادرست است و اگر موهاي آن از هم باز شوند حتما بايد مسواک را خيلي زود تعويض کرد. ولي در کل عمر هر مسواکي تقريبا شش ماه است و بهتر است پس از اين مدت آن را تعويض کرد و هميشه مسواکي را انتخاب کرد که متناسب با اندازه دهان بوده و کوچک‌تر يا بزرگ‌تر نباشد. ولي براي جلوگيري از خراب‌شدن آن قبل از اين مدت بهتر است بعداز هر بار مسواک زدن به آرامي پرزهاي آن شسته شود و در قاب مخصوص قرار گيرد. مسواک را نبايد با آب داغ شست چون آب داغ پرزهاي آن را خراب مي‌کند.
نخ دندان: گرچه مسواک زدن براي از بين بردن ذرات باقيمانده غذاها موثر است، ولي گاه مواد غذايي بين دندان‌ها و خط لثه گير مي‌کنند و با مسواک خارج نمي‌شوند. نخ دندان پاسخ مناسبي براي رفع اين مشکل است و به اعتقاد دندانپزشکان، نخ‌دندان در پيشگيري از بيماري‌هاي لثه حتي مهم‌تر از مسواک است.
مزاياي استفاده از نخ دندان
تميز کردن دندان‌ها و جلوگيري از بوي بد: با مسواک‌زدن نمي‌توان تمام ذرات غذا را که در بين دندان‌ها گير کرده، تميز کرد. حدود ۳۰ درصد از ذرات مواد غذايي در بين دندان‌ها باقي مي‌مانند که مي‌توانند موجب پوسيدگي دندان‌ها و بوي بد دهان شوند. با استفاده از نخ دندان مي‌توان آن ذرات را خارج کرد و احتمال پوسيدگي دندان‌ها را کم کرد. همچنين نخ دندان با سطوحي تماس پيدا مي‌کند که براي مسواک غير قابل دسترس است و پلاک‌هاي آن را از بين مي‌برد. اگر پلاک سخت و سفت شده باشد، فقط دندانپزشک يا متخصص دهان و دندان مي‌تواند آن را از بين ببرد.
کاهش بيماري‌هاي قلبي: بسياري از ذرات مواد غذايي که بين دندان‌ها گير مي‌کنند باعث پوسيدگي و بوي بد دهان مي‌شوند. اين ذرات در دهان موجب خارش، تحريک و ناراحتي دهان مي‌شوند. وجود پلاک‌ها در دهان و باکتري‌هاي مضر که به جريان خون راه مي‌يابند، موجب انسداد عروق و سکته مغزي مي‌شود. افرادي که از نخ دندان استفاده مي‌کنند، کمتر به بيماري‌هاي قلبي و مغزي مبتلا مي‌شوند.
