مسعود تجریشی، معاون محیط انسانی محیطزیست، در حالی از بررسی ابهامات انتقال آب خزر خبر داد که فعالان محیطزیست بارها مخالفت خود را در این مورد ابراز کرده‌اند. برنامه انتقال آب دریای خزر با هدف نمک‌زدایی و تصفیه 200 میلیون مترمکعب آب از دریای خزر در سال و انتقال آن به شهرهای فلات مرکزی در استان سمنان، برای مصرف شرب و صنعت، طراحی شده است.
مطالب مرتبط : سهم ایران از خزر چه شد
خطرات و مشکلات حاصل از انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی
درویش با بیان اینکه استان سمنان کمترین میزان مشکلات محیط‌زیستی را نسبت به سایر استان‌های کشور دارد، عنوان کرد: «دلیل پایین بودن مشکلات محیط‌زیستی استان سمنان این است که نسبت به مساحتش، جمعیت کمی دارد. کل جمعیت این استان به 700 هزار نفر هم نمی‌رسد.»
او ادامه داد: «با اجرای طرح انتقال آب خزر می‌خواهند جمعیت سمنان را افزایش دهند. افزایش جمعیت در سمنان باعث می‌شود مشکلاتی مثل افزایش بزهکاری، طلاق و... که در یزد نظیرش را شاهد بودیم، تکرار شود. هویت فرهنگی استان سمنان با این کار خدشه‌دار می‌شود.»
اکوسیستم فلات مرکزی ایران نابود می شود
این فعال محیطزیست مشکلات دیگری را که با انتقال آب خزر پیش می‌آید نیز بررسی کرد: «با اجرای این طرح به آلودگی‌های اکوسیسیتم افزوده می‌شود. از نظر پدافند غیرعامل، سمنان را وابسته کردن و نیز قطع درختان در مسیر از دیگر مشکلاتی است که با اجرای این طرح پیش می‌آید. علاوه بر اینکه ممکن است مشکلات حقوقی‌ای با کشورهای همسایه ایجاد شود.»
مطالب مرتبط : راهکارهای توسعه پایدار اقتصادی در روستاها
او درباره ضایعات حاصل از شیرین‌سازی آب خزر در این طرح گفت: «ضایعات حاصل از شیرین‌سازی وارد دریا می‌شود که اکوسیستم را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. نمک حاصل از شیرین‌سازی بسیار خطرناک و آلوده است.»
مطالب مرتبط : دلیل بن‌بست حل مشکلات زیست محیطی کشورهای حاشیه خزر
معضلات هدر رفت آب استان سمنان
این فعال محیطزیست با اشاره به هدررفت آب در سمنان افزود: «مطابق بررسی استاندار سابق سمنان، میزان هدررفت آب از محل ضایعات کشاورزی، لوله‌کشی شهری و عدم تصفیه فاضلاب‌ها حدود 500 میلیون متر مکعب در سال است. آیا سزاوار نیست به جای انتقال 200 میلیون مترمکعب آب از خزر، این 500 میلیون مترمکعب را زنده کنیم؟»
درویش جاذبه‌های سمنان را درآمدزا دانست: «استان سمنان به خاطر جاذبه‌هایی از جمله پارک ملی کویر، جنگل ابر، عین الرشید، شهمیرزاد، قصر بهرام و... به «آفریقای کوچک» شهره است. همه اینها می‌تواند برای این استان مثل یک صندوق تولید ارز عمل کند و درآمدزا باشد. نیازی نیست با گسترش اراضی کشاورزی، درآمد‌زایی صورت گیرد.»
او مجموع این موارد را دلیل مخالفت فعالان محیطزیست برای انتقال آب خزر برشمرد و گفت: «فعالان محیطزیست بر این باورند که متناسب با توان اکولوژیک هر منطقه، باید چیدمان توسعه آن منطقه را طراحی کنیم.»
عملکرد سازمان محیط زیست شفاف نیست
این کارشناس محیطزیست، با گلایه از شفاف نبودن عملکرد سازمان محیطزیست، گفت: «سازمان محیطزیست در این خصوص شفاف عمل نمی‌کند. به رغم اینکه کلانتری گفته بود گزارش عملکرد را روی سایت می‌گذارند تا همه مشاهده کنند، هنوز طی 2 سال اخیر این اتفاق نیفتاده است. اصلاً اعلام نمی‌کنند که چه برنامه‌ای دارند.»
محمد درویش همچنین به درخواست فعالان محیطزیست برای عزل عیسی کلانتری اشاره کرد: «ما فعالان محیطزیست به دلیل اینکه عیسی کلانتری به ملاحظات محیط‌زیستی وفادار نیست، خواستار عزلش هستیم. در جلسه‌ای که با علی ربیعی، سخنگوی دولت، داشتیم او قول داد مواضع و خواسته‌های ما را به کلانتری منتقل کند.»
این فعال محیطزیست در پایان درباره پویش «نه به صفت دولت محیط‌زیستی» گفت: «پویشی هم با عنوان دولت محیط‌زیستی راه انداختیم. نزدیک به 14 هزار نفر درخواست این پویش را امضا کردند و ما تلاش می‌کنیم تا این روند را تغییر دهیم.»
از انفجار بمب اتم خطرناک تر
پروین فرشچی تنها کارشناسی نیست که درباره مخاطرات طرح انتقال آب خزر به سمنان هشدار داده است.
پیش از او شمار زیادی از کارشناسان زیست محیطی و مدیریت منابع آب هشدارهایی مشابه داده‌اند.
«شبکه تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی مازندران» در بیانیه‌ای که ۲۹ بهمن و در پایان نشستی در تهران منتشر کرد، نسبت به طرحی که «به منافع ملی و آیندگان بی‌توجه است» و «مدیریت پایدار را به سخره گرفته است» هشدار داد.
یکی از بندهای این بیانیه کارنامه مدیریت آب در طول شش تا هفت دهه گذشته را غیردرخشان خوانده و از جمله به نمونه‌هایی همچون دریاچه ارومیه، شور شدن آب‌های شیرین زاگرس در پشت سد گتوند، خشک شدن دریاچه هامون، خالی شدن سفره‌های زیرزمینی از آب و ایجاد فروچاله‌ها و تسریع بیابان‌زایی، زاینده‌رود و خشک‌شدن نیمی از دشت‌های کشور اشاره شده است.
شمار دیگری از کارشناسان نیز در نشستی که اوایل بهمن با عنوان «بررسی انتقال آب مازندران به سمنان» برگزار شد، دلایل مخالفت خود را با این طرح تشریح کردند.
از جمله محمد درویش، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، گفت: «در طرح انتقال آب خزر به سمنان میلیاردها پول خرج می‌کنیم تا کیفیت زندگی مردم را پایین بیاوریم؛ این فاجعه بزرگ‌تر از انفجار اتمی است».
آقای درویش در توضیح یکی از دلایل مخالفت‌اش گفت: «اگر آب را برداریم و پسماند شور آن را برگردانیم، روی بوم‌سازگان دریای کاسپین [خزر] اثر خواهد داشت و با این کار، به دیگر کشورها چراغ سبز نشان می‌دهیم».
از دیگر دلایلی که این کارشناس و همچنین سایر کارشناسان در تبیین مخالفت خود با طرح انتقال آب خزر به سمنان ارائه کرده‌اند، از جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: آسیب جدی و حتی خشک شدن بخش‌هایی از جنگل‌های هیرکانی، آلودگی بیشتر در دریای خزر و در خطر قرار گرفتن صیادی، نادیده گرفته شدن آمایش سرزمین، پیامدهای خطرناک بارگذاری جمعیتی در مبدأ و مقصد انتقال (که معمولا در سایر طرح‌های مربوط به انتقال آب بین حوزه‌ای نیز دیده می‌شود) و مشکلات حقوقی با سایر کشورهای حاشیه خزر.
منتقدان همچنین با اشاره به سابقه مدیر جدیدی که جایگزین پروین فرشچی شده از آینده طرح خزر سمنان ابراز نگرانی کرده‌اند.
بنابر حکم جدید رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، احمدرضا لاهیجان‌زاده جانشین خانم فرشچی در معاونت زیست دریایی شده است.
لاهیجان‌زاده مدت‌ها مدیریت حفاظت محیط زیست استان خوزستان را برعهده داشت و به باور منتقدان، خشک شدن تالاب هورالعظیم از جمله به دلیل مدیریت او بود.
خبرنگار امیرحسین بذلی
درب ضد سرقت