به گزارش تیتربرتر؛ بورس در این روزها که در بهترین وضعیت خود قرار دارد همه به دنبال سرمایه گذاری هستند و رسیدن به سود بیشتر، ما در ادامه به این موضوع می پردازیم.

بورس چیست؟

اگر بورس را به یک گاو فرض کنیم بورس هم یک گاو شیرده است و سهام شرکت‌ها در ان معامله می‌شود. اما شاید به درستی ندانید که چرا یک سهم 80 تومان است و سهمی دیگر 17000 تومان. برای این که موضوع روشن شود، بحث را با یک مثال شروع می‌کنیم.

فرض کنید که یک گاو می‌خرید به قیمت 10 میلیون تومان. (تمام اعداد در این مثال خیالی هستند.) این گاو روزانه 100 لیتر شیر می‌دهد و از قرار هر لیتر شیر 2000 تومان، روزی 200 هزار تومان شیر نصیب شما می‌شود. اما این گاو برای شیر دادن باید علف هم بخورد. ممکن است این گاو هر روز 190 تومان خرج داشته باشد. پس این گاو در هر روز 10 هزار تومان (هر سال حدود سه میلیون و نیم) سود می‌سازد.

در پایان سال شما از هر گاو 3.5 میلیون تومان درآمد کسب می‌کنید. دوم این که آخر سال ممکن است قیمت گاو هم بالا رفته باشد. مثلا فرض کنید این گاو را یک سال دیگر به قیمت 12 میلیون تومان از شما بخرند. 10 میلیون تومان پول گذاشتید و حالا 15.5 تومان دارید. از آن‌جایی که هیچ بانکی وجود ندارد که به شما 55 درصد سود سالانه بدهد، از کسب‌وکار خود خوشنود هستید. (اگر فقط همان 12 تومان را داشتیم، ناراحت می‌شدیم. چون می‌توانستیم بدون تحمل بوی گاوها، همین سود را از بانک بگیریم.)

اوضاع بورس چندان با گاوداری تفاوت ندارد. وقتی سهم می‌خرید، مالک بخشی از یک شرکت می‌شوید. این شرکت دارد کار می‌کند و پول در می‌آورد. شما به اندازه سهامی که دارید در این سود شریک می‌شوید. شاید در نهایت قیمت سهم شما از شرکت هم افزایش پیدا کند. پس وقتی از سود سهام حرف می‌زنیم باید بدانیم که سودی که شرکت تولید می‌کند (که به آن EPS) می‌گوییم، با سودی که از نوسان‌ قیمت به‌وجود می‌آید، فرق می‌کند.

چه کار کنیم بورسی شویم؟

بورسی شدن نیاز به داشتن کد بورسی است که بعد از ثبت نام در سامانه سجام و مراجعه به کارگزاری ها یا ادارات پست و.. یک کد بورسی بدست می آورید.

اصطلاحات بورس

P/E در بورس چیست؟

برای هر نماد می‌توانیم یک قیمت (Price) در نظر بگیریم و یک سود هر سهم یا earnings per share. از تقسیم قیمت بر EPS به یک عدد به نام P/E می‌رسیم.

مثلا تصور کنید یک سهم 1852 ریال قیمت دارد. در سایت TSETMC می‌بینید که EPS این سهم 127 ریال است. از تقسیم این دو عدد می‌فهمیم که P/E برابر 14.6 است. (این عدد، یک عدد بدون بُعد است و واحد ندارد، چون از تقسیم ریال به ریال به‌دست آمده است.)

این عدد یعنی چه؟ یعنی برای آن که در یک ریال از سود شرکت سهیم شوید، باید 14.6 ریال بپردازید. طبیعی است که هر اندازه P/E بزرگ‌تر شود، برای دریافت یک ریال سود باید پول بیشتری پرداخت کنید که خوشایند نیست.

برای پیدا کردن اطلاعات یک نماد در TSETMC می‌توانید نام آن نماد را در گوگل جستجو کنید. بد نیست اشاره کنیم که اطلاعات TSETMC لزوما بدون خطا نیستند و برای اطلاعات دقیق‌تر باید به سایت کدال مراجعه کنید.

P/E بزرگ

فرض کنید سود بانکی 20 درصد باشد. اگر 100 تومان در بانک بگذارید، سر سال با خیال راحت 20 تومان سود می‌گیرید. P/E برای این سرمایه‌گذاری برابر است با پنج.

وقتی P/E از 5 بزرگ‌تر باشد (مثل 14.6) یعنی سودی که از فعالیت اقتصادی این شرکت به شما می‌رسد، کم‌تر از سود بانکی است.

تنها انگیزه شما برای خرید سهم‌هایی از این دست، امید به افزایش قیمت سهم است، نه شریک شدن در یک فعالیت اقتصادی. در این حالت شما بجای سهام‌دار، به نوسانگیری و سفته‌بازی و speculating می‌پردازید.

در این حالت مهم است که دلیلی قانع‌کننده برای افزایش قیمت سهم داشته باشید.

P/E کوچک

در مقام نظریه، هر اندازه P/E کوچک‌تر باشد بهتر است. مثلا P/E چهار از P/E پنج بهتر است. در P/E برابر با 4، اگر شما 400 هزار تومان سرمایه‌گذاری کنید، در 100 تومان سود شریک می‌شوید، اما در P/E پنج برای همین سود باید 500 هزار تومان سرمایه‌گذاری کنید.

ولی همیشه ماجرا به همین روشنی نیست. مثلا برای P/E برابر با 2، شما برای هر 2 میلیون تومانی که بگذارید، 1 میلیون تومان سود می‌کنید. اما چرا بقیه مردم از این سود چشمگیر استقبال نمی‌کنند؟ آیا مردمی که دارند سود را بو می‌کشند، متوجه نشده‌اند که خرید این سهم خیلی عاقلانه است؟

برای P/Eهای بسیار کوچک، باید کمی مشکوک بود. یک نفر می‌گوید اگر 2 تومان به من بدهی، سر سال 1 تومان پس می‌دهم و کسی حاضر نیست پولش را به او بدهد. چرا؟

توجه کنید که اگر بقیه مردم هم به این سهم علاقه‌مند شوند، به خاطر کشش تقاضا، قیمت افزایش می‌یابد و P/E بیشتر می‌شود. پس P/E کم فقط نشانه سود زیاد نیست، بلکه می‌تواند نشانه تقاضای کم (در نتیجه قیمت کم) هم باشد. (دلیل این تقاضا را باید در دیگر نسبت‌های مالی جستجو کرد که از حوصله این بحث خارج است.)

P/E منفی

می‌دانیم که قیمت سهم هرگز منفی نمی‌شود. (قیمت منفی یعنی اگر سهم را بخرید، یک پولی هم دستی به شما می‌دهند.) پس اگر P/E منفی بود یعنی EPS منفی و شرکت زیان‌ده است.

به تازه‌کارها توصیه می‌شود که فعلا سراغ P/E منفی نروند.

بیشتربخوانید: تاثیر صندوق های ETF بر ارزش سهام عدالت

روشی ساده برای تشخیص ارزش ذاتی

آیا یک خودرو تمام رنگ، به قیمت 70 میلیون می‌ارزد؟ یک خودرو دیگر بدون رنگ چطور؟ در مورد سهم چطور می‌توانیم بفهمیم که برای کدام سهم 700 ریال گران است و برای کدام‌ یک 170000 ریال ارزان؟ (دقت کنید که سهم 60 تومانی الزاما ارزان نیست. شاید دو ریال هم نمی‌ارزد. سهم 60 هزار تومانی هم همیشه گران نیست.)

برای این منظور باید قیمت سهم با ارزش آن مقایسه شود. روش‌هایی برای محاسبه ارزش ذاتی وجود دارد که به کار شما نمی‌آید. شما هرگز نمی‌توانید 600 شرکت را خودتان تحلیل کنید.

شما دو انتخاب دارید:

1- استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک

در این صندوق‌ها افراد خبره بورس با بررسی شرکت‌ها یک پرتفوی کارآمد درست می‌کنند. شما می‌توانید مستقل از پیچیدگی‌های دانش مالی و بدون دیدن حتی یک ترازنامه، از این صندوق‌ها استفاده کنید.

2- سواری مجانی

در گزارش اجماع تحلیلگران که به طور فصلی منتشر می‌شود، می‌توانید پیش‌بینی تعداد زیادی تحلیلگر از EPS آتی شرکت‌ها را پیدا کنید.

فرض کنید P/E شرکت را می‌دانید. E هم که پیش‌بینی‌شده است. از ضرب E در P/E پیش‌بینی قیمت یا همان P به دست می‌آید.

P/E را شما باید انتخاب کنید. شاید P/E بورس را انتخاب کنید (حدود 4.7)، یا بگویید سودی بیشتر از سود 20% یا همان P/E 5، یا به P/E صنعت مراجعه کنید. به‌این ترتیب هر کس با فرض‌های متفاوت به ارزش ذاتی متفاوتی می‌رسد.

مثال

بانک الف را در نظر بگیرید. این سهم با قیمت 550 تومان معامله می‌شود. در سایت tsetmc می‌بینید که EPS این شرکت برابر است با 100 تومان.

تحلیلگران EPS را برای سال 98 برابر 150 و برای سال 99 برابر با 200 پیش‌بینی کرده‌اند.

با در نظر گرفتن P/E پنج (بانکی) این سهم در سال 98 و 99 به ترتیب 750 و 1000 تومان ارزش دارد. یعنی در قیمت کم‌تر از 750 تومان، انتخاب این سهم بهتر از گذاشتن پول در بانک است.

با P/E برابر 4.7 ارزش ذاتی این سهم کم‌تر به‌دست می‌آید. (705 و 940)

با در نظر گرفتن P/E گروه واسطه‌گری مالی، (5.5) ارزش ذاتی این سهم کمی بیشتر از این اعداد خواهد بود. (825 و 1100)

شاید شما میانگین این اعداد را به عنوان عدد مرجع خود در نظر بگیرید (760 و 1013). با این اعداد سهام بانک الف با قیمت کنونی 550 تومان ارزان است.

بعد از آزادسازی سهام عدالت چه کار کنیم؟

مهدی رباطی کارشناس بورس، با اشاره به آزاد سازی سهام عدالت گفت: واگذاری‌های سهام و دارایی‌های دولت در بازار بورس اقدامی درست است چرا که در مرحله‌ نخست سبب شفاف سازی اقدامات شرکت‌ها و در مرحله دوم سبب گسترده‌سازی بازار سرمایه می‌شود. البته در اکثر اوقات نتیجه‌ این اقدامات دولت در کوتاه مدت قابل رویت نیست.

این کارشناس بورس در پاسخ به این سوال که آیا هیجان مردم  برای ورود به بازار سرمایه تا پایان سال ۹۹  ادامه خواهد داشت؟ تصریح کرد: به طور طبیعی بازار‌ بورس همیشه با روند صعودی مواجه نخواهد بود و با اطمینان کامل می‌توان گفت سرمایه‌گذاران در مرحله‌ سرمایه‌گذاری در این نوع بازار‌ها با یک سری فراز و نشیب مواجه خواهند بود. بنابراین نمی‌توان قطع به یقین گفت که ما تا پایان سال با همین روند رو به رشد مواجه خواهیم بود.

بیشتربخوانید: نحوه سرمایه گذاری در بورس99

برنامه‌ریزی‌هایی در راستای بهبود فرآیند آزادسازی سهام عدالت

رباطی در خصوص آزادسازی سهام عدالت تصریح کرد: بحث آزادسازی سهام عدالت چندین سال است که به عنوان یکی از مباحث مهم در دولت مطرح می‌شود قطع به یقین اگر در خصوص این موضوع از سال‌های قبل برنامه‌ریزی می‌شد و آگاهی‌های لازم در اختیار مردم قرار می‌گرفت، از طرفی مردم با آگاهی بیشتری از این سرمایه در بازار بورس استفاده می‌کردند  و همچنین بازار سریع‌تر مهیای معاملات  می‌شد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در حال حاضر سامانه‌های معاملاتی در کشور با مشکل مواجه هستند و اگر این حجم انبوه از سهام عدالت وارد بازار بورس شود مشخص نیست که آیا اصلا قابلیت معاملات بدون نقص در بازار وجود خواهد داشت یا خیر؟ امیدواریم که مسئولان مربوط نظارت کاملی را در این بخش داشته باشند تا هیچ گونه لطمه‌ای بر بازار وارد نشود.

او در پاسخ به این سوال که آیا فروش سهام عدالت به نفع افراد هست یا خیر؟ تاکید کرد: هرچه قدر که این سهام‌ها شناوری بیشتری داشته باشند حتما به نفع بازار بورس است، اما از حیث سرمایه‌گذار بستگی به خود اشخاص دارد چرا که اگر این مبلغ را علی الحساب احتیاج نداشته باشند و در بازار قرار دهند در آینده سود خوبی به آنان تعلق می‌گیرد.

آسیب‌هایی که به دیواره‌های بورس لطمه خواهد زد

رباطی در ادامه دو مشکل را برای بازار بورس مطرح و اظهار کرد: نبود آگاهی و دانش مالی بین سرمایه‌گذاران به ویژه آن‌هایی که تازه وارد این بازار هستند، یکی از مشکلات بازار سرمایه است که سبب  می‌شود تا بازار سرمایه با آسیب‌های چشمگیری مواجه شود. برای جلوگیری از زیان وارده به بازار پیشنهاد می‌شود تا زمانی که افراد آگاهی لازم را در امر سرمایه‌گذاری پیدا نکرده‌اند از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری وارد شوند.

این کارشناس بورس دومین مشکل موجود در بازار بورس را ضعیف بودن زیر ساخت‌های آی تی و سامانه‌های معاملاتی دانست و بیان کرد: ضعیف بودن زیر ساخت‌های آی تی و سامانه‌های معاملاتی سبب آسیب رسانی به بازار سرمایه می‌شود چرا که باعث می‌شود معاملات روان و منصفانه از بین برود. همچنین اگر مسئولان مربوط نظارتی را بر این بازار نداشته باشند قطع به یقین هسته‌ معاملات از کار خواهد افتاد.

گردآورنده: علی اکبر رضایی