به گزارش تیتربرتر؛ پنجم فرودین ماه بود که محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه در پخش زنده صفحه اینستاگرام خود گزارشی از عملکرد خزانه ارائه کرد و در بخشی از صحبت های خود اعلام کرد که برای دو هدف، از جمله افزایش اشتغال و کاهش بیکاری اقداماتی انجام دادیم که منجر شد در پاییز سال ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه ،۴۷۰ هزار نفر به جمعیت شاغل افزوده و ۳۲۰ هزار نفر از بیکاران کاسته و نرخ بیکاری به ۱۰.۶ برسد. در ارتباط با مسئله بهبود روند رشد اقتصاد هرچند رشد اقتصادی مطلوب نبود اما این نرخ با نفت در سه ماهه اول و دوم منفی ۱۰ درصد بود که در سه ماهه سوم و چهارم سال به منفی ۱.۸ درصد رسید. رشد اقتصاد بدون نفت که منفی یک بود نیز به مثبت ۰.۸ رسید.

بر این اساس نرخ بیکاری کشور در پاییز سال گذشته 10.6 درصد اعلام شد و حالا اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران درباره تحولات بازار کار ایران در زمستان 98، از کاهش 1.7 درصدی نرخ بیکاری در این فصل نسبت به فصل مشابه سال قبل حکایت دارد. 

البته این آمارها مربوط به قبل از دوره شیوع کرونا بوده است و تغییر بنیادین نرخ بیکاری در ماه­های آتی دور از انتظار نیست. نکته دیگر اینکه در زمستان امسال، بخش عمده کاهش نرخ بیکاری به دلیل کاهش نرخ مشارکت اقتصادی بوده است نه ایجاد شغل جدید.

کاهش بیکاری با افول نرخ مشارکت اقتصادی

آمارهای رسمی از تداوم روند کاهشی نرخ بیکاری کل کشور در فصل زمستان سال گذشته حکایت دارد؛ هرچند طبق اعلام مرکز آمار ایران، در بررسی بازار کار بر اساس استانداردهای آمارگیری، فقط اطلاعات وضع فعالیت افراد در هفته دوم تقویمی کامل و هفته پس‌ازآن در ماه میانی هر فصل جمع‌آوری می‌شود و ازاین‌رو اطلاعات بازار کار ایران در فصل زمستان مربوط به ۱۲ تا ۲۵ بهمن‌ماه ۱۳۹۸ است که متأثر از شرایط شیوع بیماری کرونا در کشور نبوده است.

بیشتر بخوانید: پیش بینی بازار کار پس از بحران کرونا

تازه‌ترین داده‌های منتشر شده از وضعیت بازار کار ایران در زمستان 98 حاکی از این است که نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر در این فصل به 10.6 درصد رسیده که نسبت به زمستان 97 بالغ‌بر 1.7 درصد کاهش دارد. البته انتظار می‌رود به‌واسطه مشکل‌آفرینی کرونا برای کسب‌وکارها و تعطیلی بسیاری از مشاغل، تداوم روند کاهشی نرخ بیکاری در نیمه دوم بهمن و بهار 98 با چالش‌هایی مواجه شود و نرخ بیکاری افزایش پیدا کند.

کاهش نرخ مشارکت به‌جای افزایش اشتغال‌زایی

بر اساس آمارهای منتشر شده از تحولات بازار کار ایران در زمستان ۱۳۹۸، تعداد جمعیت 15 ساله و بیشتر در ایران 673 هزار نفر افزایش یافته اما هم‌زمان نرخ مشارکت اقتصادی با کاهش روبرو بوده و به 42.4 درصد رسیده است که نسبت به فصل زمستان 97 بالغ‌بر 1.1 درصد کاهش نشان می‌دهد. بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، تعداد جمعیت فعال اقتصادی ایران در زمستان پارسال 430 هزار نفر کمتر از زمستان 97 بوده و همین مسئله نیز در کاهش 1.1 درصدی نرخ بیکاری بی‌تأثیر نبوده است.

بررسی­ها نشان می­ دهد در زمستان امسال، جمعیت شاغلین ۱۵ ساله و بیشتر ۲۳ میلیون و ۴۳۵ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۵۲ هزار نفر افزایش داشته است.

از سوی دیگر جمعیت بیکاران کل کشور در زمستان 98 نیز به 2 میلیون و 788 هزار نفر رسیده که نسبت به زمستان سال 97 بالغ‌بر 482 هزار نفر کاهش پیدا کرده است. البته ناگفته نماند که این کاهش عمدتاً مرهون انصراف 430 هزار نفر از مشارکت اقتصادی است نه ایجاد شغل.

بر این اساس، به نظر می‌رسد در زمستان پارسال، بیش از آنکه افزایش اشتغال‌زایی به کاهش نرخ بیکاری منجر شده باشد، خروج برخی از افراد از بازار کار به این امر کمک کرده که با توجه به وضعیت معیشتی جامعه و نیاز افراد به شغل، اتفاق قابل‌تأملی است.

کاهش تعداد زنان شاغل

در زمستان 98، روند خروج زنان از بازار کار تشدید شده است؛ به‌گونه‌ای که در این فصل نرخ مشارکت اقتصادی زنان 15 ساله و بیشتر یک درصد کاهش یافته و 257 هزار نفر از زنانی که پیش‌ازاین به‌عنوان شاغل یا جویای شغل در بازار کار ایران حضور داشتند، از این بازار خارج شده‌اند.

بررسی آمارهای نشان می‌دهد کاهش نرخ مشارکت اجتماعی زنان به ریزش 145 هزارنفری جمعیت شاغلان زن کشور منجر شده نرخ اشتغال آنها را با 0.6 درصد کاهش به 12.7 درصد رسانده است. از سوی دیگر 112 هزار نفر از زنان بیکار نیز از ادامه جستجوی شغل منصرف شده‌اند و به جرگه جمعیت غیرفعال پیوسته‌اند؛ این در حالی است که سهم اشتغال جمعیت فعال مردان 15 ساله و بیشتر در زمستان پارسال رشد کرده و تعداد شاغلان مرد در اقتصاد ایران درنتیجه خروج 145 هزار شاغل زن و ایجاد 52 هزار شغل جدید، بالغ‌بر 197 هزار نفر افزایش یافته است.

 رشد دوباره سهم خدمات از اشتغال کشور

بررسی اشتغال به تفکیک بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در زمستان ۱۳۹۸، سهم بخش خدمات از بازار کار ایران با یک درصد افزایش به 52.7 درصد رسیده و بیش‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است؛ به‌گونه‌ای که از مجموع شاغلان کشور، 12 میلیون و 348 هزار نفر در حوزه خدمات فعال بوده‌اند.

بر اساس آمارهای رسمی، در فصل زمستان 98 نسبت به سال قبل، سهم بخش‌های صنعت و کشاورزی از بازار کار کشور با کاهش مواجه شده و به‌نوعی بخشی از نیروی مولد کشور به بخش خدمات رسان اقتصاد منتقل شده است. در این فصل سهم بخش صنعت از اشتغال در اقتصاد ایران با ریزش 130 هزار نفر از شاغلان صنعتی به 31.7 درصد رسیده که 0.6 درصد کمتر از زمستان 97 است. همچنین در بخش کشاورزی نیز ریزش 80 هزار و 339 نفری شاغلان تجربه شده و سهم این بخش از اشتغال کشور به 15.6 درصد رسیده که 0.4 درصد از زمستان 97 کمتر است.

تغییرات نرخ بیکاری جوانان در زمستان 98

اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد: نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله در زمستان 98 به 25.7 درصد رسیده است که نسبت به فصل مشابه در سال قبل (زمستان ۱۳۹۷) ۲.۴ درصد کاهش نشان می‌دهد. همچنین بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ ساله نیز نشان می‌دهد که در زمستان پارسال 17.8 درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند که نسبت به زمستان ۱۳۹۷ به میزان 1.6 درصد کاهش یافته است.

بررسی سهم اشتغال ناقص جمعیت ۱۵ ساله و بیش‌تر نیز نشان می‌دهد که در زمستان پارسال، 10.4 درصد جمعیت شاغل کشور،‌ به دلایل اقتصادی اعم از فصل غیر کاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بالا و… کم‌تر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده و برای انجام کار اضافی آماده بوده‌اند. این در حالی است که ۳۵.۳ درصد از شاغلین ۱۵ ساله و بیش‌تر، ۴۹ ساعت و بیش‌تر در هفته کار کرده‌اند.

نرخ بیکاری در کدام استان ها بیشتر است؟

اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران از تحولات بازار کار کشور به تفکیک استان نشان می­ دهد در فصل زمستان 98، نرخ بیکاری در 9 استان کشور شامل استان­های بوشهر، سمنان، قم، کردستان، گلستان، گیلان، لرستان، مازندران و هرمزگان نسبت به زمستان 97 افزایش داشته و در مابقی استان­ها روندی کاهشی را تجربه کرده است.

در این فصل نرخ بیکاری استان کردستان با 0.2 درصد افزایش نسبت به زمستان 97 به 20 درصد رسیده و رتبه نخست بالاترین نرخ بیکاری کشور را از آن خود کرده است. در مقابل نرخ بیکاری استان خراسان جنوبی در این فصل با 2.5 درصد کاهش به 5.9 درصد رسیده و رکورد پایین‌ترین نرخ بیکاری در میان 31 استان را به خود اختصاص داده است.

نویسنده: الهام خلیلی خو