به گزارش تیتربرتر؛ به روزهای پایانی سال که نزدیک می شویم کارمندان دولت و کارگران اقدام به محاسبه میزان عیدی پایان سال می کنند تا با یک حساب سرانگشتی میزان دخل و خرج خود را برای شب عید تخمین بزنند.

در روزهای گذشته حداقل عیدی کارگری که یک سال در بنگاه اقتصادی کار کردند سه میلیون و ۳۳ هزار تومان اعلام شد و بنا بر مصوبه معاون اول رییس جمهوری هر کارمند نیز یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان عیدی می‌گیرد.

چرا کارگران دو برابر کارمندان عیدی می‌گیرند

در پاسخ باید گفت که روح قانون کار با قانون استخدامی متفاوت است و نمی‌توان میزان حقوق، پاداش و عیدی آنها را با هم مقایسه کرد و هر کدام مزیت‌هایی نسبت به دیگری دارد.

مهمترین مورد در این بحث، اختلاف در شرایط کاری است به گونه‌ای که کارمندان دولت از ثبات شغلی بیشتری نسبت به کارگران برخوردار هستند. کارمندان وقتی که به استخدام ارگان‌های دولتی درمی‌آیند معمولا ۳۰ سال در استخدام بخش‌های مربوطه هستند در حالیکه کارگران از چنین ثباتی برخوردار نیستند.

اگرچه قانون کار در راستای حمایت کارگران در برابر کارفرمایان تدوین شده است و بخش خصوصی بنا به فراخور ماهیت کاری خود مشوق‌هایی برای کارگران در نظر می‌گیرد با این حال تسهیلاتی که در دوران خدمت کارمندان ارائه می‌شود بیش از کارگران است و نمی‌توان آنها را با هم مقایسه کرد.

میزان عیدی کارگران و کارمندان دولت

بر این اساس عیدی کارمندان توسط دولت و با توجه به بودجه‌ای که در اختیار دارد و مطابق ماده ۵ قانون خدمات کشوری و قانون محاسبات کشوری که دستگاه‌ها و موسسات را معرفی می‌کند، اعلام می‌شود. براساس مصوبه ششم بهمن ماه هیات وزیران قرار است دستگاه‌ها مبلغ ثابت ۱۲ میلیون ریال به نسبت مدت خدمت تمام‌وقت در سال ۱۳۹۸ به عنوان پاداش آخر سال (عیدی) در بهمن ماه سال جاری از محل بودجه مصوب دستگاه‌های اجرایی پرداخت کنند.

بیشتر بخوانید: کارگران با سابقه کمتر یکسال چقدر عیدی می گیرند؟

در تعیین عیدی کارگران، قانون کار است که تصمیم می‌گیرد و کارفرما را مکلف می‌کند که دو تا سه برابر میزان پایه حقوق تعیین شده عیدی پرداخت کند. امسال نیز به موجب ماده واحده قانون تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاه‌های مشمول قانون کار مصوب سال ۱۳۷۰ مجلس شورای اسلامی، حداقل عیدی کارگران دو برابر حداقل حقوق پایه و حداکثر عیدی به شرطی که از مصوبه قانون کار بیشتر نشود، سه برابر پایه حقوق خواهد بود.

نحوه پرداخت عیدی و پاداش کارکنان

هیأت وزیران در جلسه مورخ 1370.11.16 بنا به پیشنهاد مشترک سازمان امور اداری و استخدامی کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و‌بودجه و با عنایت به اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب نمود:

1 - کلیه دستگاه‌های دولتی تابع قانون نظام هماهنگ پرداخت مصوب 1370.6.13، شهرداریها، قوه قضاییه، نیروهای مسلح و نیروی انتظامی، مجازند به‌کارکنان خود اعم از لشگری و کشوری (‌شامل مستخدمین رسمی، ثابت و پیمانی و کارگران دائمی مشمول قانون کار و افرادی که به صورت خرید خدمت،‌قراردادی یا موقت به طور تمام وقت به کار اشتغال دارند) به شرط رضایت از خدمات آنان معادل یک ماه مجموع حقوق و تفاوت تطبیق و فوق‌العاده شغل یا‌مزایای شغل و تفاوت حداقل دریافتی آنان را به نسبت مدت خدمت تمام وقت در سال 1370 و حداکثر تا مبلغ یکصد هزار ریال (100000 ریال) برای کارکنان‌متأهل و مبلغ هفتاد هزار ریال (70000 ریال) برای کارکنان مجرد به عنوان پاداش (‌عیدی) آخر سال در بهمن ماه پرداخت نمایند. پرداخت هر گونه وجه دیگری‌تحت عنوان پاداش (‌عیدی) آخر سال یا عناوین مشابه دیگر ممنوع می‌باشد. 

‌تبصره - در صورتی که زن و شوهر هر دو کارمند باشند بر حسب اینکه کدام یک حقوق بیشتر دریافت می‌نمایند یکی از آن دو تا یکصد هزار ریال (100000‌ریال) دیگری تا هفتاد هزار ریال (70000 ریال) به عنوان پاداش (‌عیدی) آخر سال 1370 دریافت می‌نمایند.

2 - دستگاه‌های مشمول این تصویب‌نامه مکلفند اعتبار مورد نیاز برای پرداخت پاداش (‌عیدی) موضوع این تصویب‌نامه را از محل اعتبارات بودجه مصوب‌خود تأمین و پرداخت نمایند و منحصراً آن مقدار از اعتبارات مورد نیاز دستگاه‌هایی که در مرکز با تأیید سازمان برنامه و بودجه و وزارت امور اقتصادی و دارایی‌و در استانها با تأیید سازمان برنامه و بودجه استان و اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان مربوط از محل اعتبارات دستگاه قابل تأمین نمی‌باشد از محل‌موجودی حساب مخصوصی که در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با مجوز خاص به همین منظور اختصاص می‌یابد توسط خزانه پرداخت خواهد شد.

3 - استفاده کارکنان پیمانی و خرید خدمت از پاداش (‌عیدی) موضوع این تصویب‌نامه منوط به آن است که این قبیل افراد حداقل 6 ماه در سال 1370 در دستگاه‌مربوط به کار اشتغال داشته و در موقع پرداخت پاداش مذکور نیز مشغول به کار بوده و وجهی تحت عنوان عیدی و یا پاداش پایان سال و مشابه آن دریافت‌ننموده باشند.

4 - خدمت نیمه وقت بانوان از لحاظ اجرای این تصویب‌نامه تمام وقت محسوب می‌شود لیکن در محاسبه پاداش (‌عیدی) حقوق و فوق‌العاده شغل خدمت‌نیمه وقت آنان به تناسب مدت خدمت نیمه وقت در سال 1370 ملاک محاسبه قرار می‌گیرد.

5 - پرداخت پاداش (‌عیدی) به کارگران دائمی مشمول قانون کار که در دستگاه‌های موضوع این تصویب‌نامه اشتغال دارند منوط به آن است که اینگونه کارگران‌مشمول لایحه قانون تأمین منافع کارگران...‌مصوب 1359.12.23 شورای انقلاب نباشند و از مزایای قانون مزبور برخوردار نشوند.

6 - دستگاه‌های موضوع بند یک این تصویب‌نامه مجازند به بازنشستگان و مستمری بگیران و موظفین خود که حقوق بازنشستگی یا وظیفه یا وظیفه مستمری‌دریافت می‌دارند مبلغ پنجاه هزار ریال (50000 ریال) به عنوان پاداش (‌عیدی) آخر سال پرداخت نمایند.

پاداش (‌عیدی) موضوع این بند در مورد وراث‌مستخدمین مجموعا پنجاه هزار (000 50) ریال می‌باشد.

7 - شهرداریهای سراسر کشور مجازند پاداش (‌عیدی) آخر سال 1370 کارکنان خود را با رعایت مقررات این تصویب‌نامه از محل منابع داخلی خود پرداخت‌نمایند.

قانون پرداخت پاداش و عیدی کارگران‌

هر سال مبلغی به نام عیدی یا پاداش برای کارکنان مختلف در نظر گرفته می­ شود که در پایان سال به آن ها پرداخت می­شود. در واقع  پاداش مذکور حق کارگر است و لطف کارفرما به کارکنان خود نیست و همه کارفرمایان موظف به پرداخت این پاداش در زمان مقرر شده هستند؛ در صورت پرداخت نکردن آن توسط کارفرما، کارگران می­توانند در اداره مربوطه، که هیات حل اختلافات میان کارگر و کارفرما است، از کارفرمای خود شکایت کنند.

شرایط و میزان پاداش کارگرانی که پاره وقت کار می­کنند:

با اتکا به ماده 39 قانون مربوط به کار، در مورد شرایط این عزیزان، این چنین گفته شده است:

به کارگرانی که با کارفرمای خود کمتر از حداقل ساعاتی که قانون تعیین کرده است، (40ساعت) همکاری داشته باشند نیز پاداش تعلق می­گیرد و میزان آن به تناسب ساعات کاری که انجام داده است به آن ها پرداخت می­شود.

شرایط و میزان عیدی کارگرانی که ساعتی کار می­کنند:

در تعریف این گروه از کارگران گفته شده است که در طول یک ماه کارکرد ثابتی ندارند و تعداد ساعات مختلفی را به کار می­پردازند. بنابراین دستمزد ماهانه آنها نیز متغیر است. عیدی به این گروه  نیز تعلق می­گیرد.

مبلغ آن نیز متوسط (میانگین) دستمزدی است که در 90 روز (3 ماه) آخری که مشغول به کار بوده اند به آن ها پرداخت گردیده است.

شرایط و میزان عیدی کارگرانی که کارمزدی اند و فصلی کار می­کنند:

این گروه از کارگران مانند کارگران کشاورزی و ساختمانی  که قانون کار شامل آن ها می­شود، فصل های مختلفی در سال را کار می­کنند یا به طور کلی یک سال تمام را کار نمی­کنند، میزان مبلغ عیدی آنها برابر پایه مزد دریافتی آن ها در 60 روز (2ماه) و متناسب روز های کارکرد آن ها در محل کار است. هم چنین کارگرانی که به صورت کارمزد هستند عیدی آن ها برابر متوسط دستمزد دریافتی آن ها به تناسب مدت زمان کارکرد می باشد.

شرایط محاسبه مرخصی های استعلاجی در عیدی سالانه:

به پشتوانه ماده 74 قوانین مربوط به کار، مدت زمانی که یک کارگر به مرخصی برای بهبود بیماری (استعلاجی) می­رود، در صورتی که سازمان مربوطه که تامین اجتماعی است آن را تایید کند، جزء سابقه کاری فرد محاسبه می­شود و شامل عیدی سالانه خواهد شد.

شرایط عیدی کارگرانی که با کارگاه مربوطه قطع رابطه کرده اند:

چنانچه کارگری اخراج، بازنشست یا استعفا داده باشد یا به هر طریقی روابط او با کارفرما و کارگاهی که در آن شاغل بوده قطع شده باشد به تناسب مدت زمان کارکرد عیدی دریافت خواهد کرد.

زمان پرداخت عیدی سالانه کارگران:

مطابق تبصره یک ماده واحده قانون مربوط به پاداش اخر سال کارکنان، که در سال 1370 تصویب شده است، زمان پرداخت عیدی سالانه تنها در آخر سال است و هرگونه وجه پرداختی به کارگران در طول سال به عنوان عیدی در صورت توافق بین کارگران و کارفرما علی الحساب خواهد بود و جزو عیدی پایان سال محاسبه می­شود.

شرایط محاسبه مالیات برای عیدی سالانه:

بر اساس قوانین مالیاتی بر عیدی سالانه نیز مالیات وضع می­شود که به نحوه زیر است:

به طور کلی عیدی تا 2 میلیون تومان، از مالیات معاف است. به طور مثال در پاداشی که مبلغ آن 3 میلیون و 600 هزار تومان است، به 2 میلیون تومان آن .مالیات تعلق نمی­گیرد ولی برای یک میلیون و600 هزار تومان دیگر مالیات محاسبه می­ شود.

شرایط و میزان عیدی کارگران شامل قانون کار:

با اتکا به ماده واحده قانون های مربوط به کار و عیدی سالانه، کارگاه هایی که قانون کار شامل آن ها می­شود و افراد شاغل در آن با توجه به قانون مذکور «کارگر» نامیده می­شوند، عیدی پایان سال به آن ها تعلق می­گیرد.

در میزان پاداش این دسته از کارگران با کارکنان سازمان های دولتی و اجرایی یا همان کارمندان دولت تفاوت هایی وجود دارد، به این صورت که مبلغ عیدی باتوجه به پایه و مبنای حقوق آن ها تغییر می­کند. عیدی کارگران برابر 60 روز یا همان 2 ماه دست مزد پایه آن ها است.

بیشتر بخوانید: جزییاتی از میزان عیدی و افزایش حقوق کارگران در سال 99

قابل ذکر است که قانون کار برای عیدی های پایان سال حد و حدودی تعیین کرده است. حد مذکور برای کارگران این گونه است که نباید مبلغ پرداختی به عنوان عیدی از سقف سه برابر مبنای دستمزد مصوبه بیشتر شود. به طور مثال در صورتی که حداقل حقوق کارگران یک میلیون و 500 هزار تومان باشد عیدی او معادل 3 میلیون تومان خواهد بود. این مبلغ، حداقل مبلغ دریافتی او به عنوان پاداش خواهد بود و به عنوان نمونه، یک کارگر در صورتی میزان 2 ماه دستمزد خود را پاداش خواهد گرفت که، میزان پاداش او از 3 برابر دستمزد پایه او بیشتر نشود، در صورت عبور کردن وجه از سقف مذکور حداکثر مبلغ پاداش ( سه برابر دستمرد) را دریافت خواهد کرد. در این مثال سقف دریافتی به عنوان پاداش 4 میلیون و500 هزار تومان است.

شرایط و میزان عیدی کارگران دولتی

با توجه به اصل 138 قانون اساسی همه دستگاه های اجرایی و دولتی موظف‌ اند به تمامی کارکنان خود اعم از افراد ثابت و رسمی تا موقت، در صورت رضایت از کارکرد آن ها پاداش بپردازند و میزان عیدی محاسبه شده برابر جمع یک ماه دستمزد، مزایای شغل و تفاوت دستمزد پایه آن ها که دریافت می­کنند به نسبت مدت زمان کارکرد آن ها در طول سال است و میزان آن برای افراد مجرد و متأهل تفاوت دارد که سقف آن تا به امسال (1398) 10 میلیون ریال است. البته قابل ذکر است که دولت مبلغ عیدی کارکنان دستگاه های دولتی را هر ساله  مشخص می‌کند و در موعد مقرر آن را پرداخت می­کند.

اصل مذکور تبصره هایی دارد که به طور خلاصه به آن ها می­پردازیم:

• پرداخت کردن هرگونه مبلغی به عنوان عیدی یا با هر عنوان دیگری مشابه آن که علاوه بر پاداش مذکور باشد، ممنوع است.
• عیدی کارکنانی که موقت‌ اند یا قراردادی‌ اند یا اینکه خود را باز خرید کرده‌اند (خرید خدمت) به تناسب میزان خدمات آنان در طول سال پرداخت خواهد شد. در هر صورت پاداش آنان از 50 درصد مبلغ در نظر گرفته شده عیدی برای آن سال، کمتر نیست. وجه قابل پرداخت به عنوان عیدی به مستمری بگیران، بازنشستگان، از کارافتادگان و بقیه گروه هایی که عضو صندوق بازنشستگی هستند، مبلغ ثابت 10 میلیون ریال است که توسط صندوق باز نشستگی یا توسط دستگاه اجرایی مربوطه به آن ها پرداخت خواهد شد.
• بانوانی که به صورت نیمه وقت کار می­کنند به موجب قانون مصوبه مذکور خدمات آنان تمام وقت محسوب شده و همچنین معلمان حق التدریسی به تناسب ساعات کاری خود پاداش دریافت خواهند کرد.
• مدیر عاملان و بقیه مدیران مربوطه شرکت های تابع دولت مکلف­اند که از پرداخت هر وجهی به عنوان عیدی یا هر عنوان مشابهی علاوه بر میزان مبلغ مصوب شده به افراد هیات مدیره خودداری و جلوگیری کنند.

شرایط و میزان پاداش کارگرانی که پاره وقت کار می­کنند:

با اتکا به ماده 39 قانون مربوط به کار، در مورد شرایط این عزیزان، این چنین گفته شده است:

به کارگرانی که با کارفرمای خود کمتر از حداقل ساعاتی که قانون تعیین کرده است، (40ساعت) همکاری داشته باشند نیز پاداش تعلق می­گیرد و میزان آن به تناسب ساعات کاری که انجام داده است به آن ها پرداخت می­شود.

شرایط و میزان عیدی کارگرانی که ساعتی کار می­کنند:

در تعریف این گروه از کارگران گفته شده است که در طول یک ماه کارکرد ثابتی ندارند و تعداد ساعات مختلفی را به کار می­پردازند. بنابراین دستمزد ماهانه آنها نیز متغیر است. عیدی به این گروه  نیز تعلق می­گیرد.

مبلغ آن نیز متوسط (میانگین) دستمزدی است که در 90 روز (3 ماه) آخری که مشغول به کار بوده اند به آن ها پرداخت گردیده است.

شرایط و میزان عیدی کارگرانی که کارمزدی اند و فصلی کار می­کنند:

این گروه از کارگران مانند کارگران کشاورزی و ساختمانی  که قانون کار شامل آن ها می­شود، فصل های مختلفی در سال را کار می­کنند یا به طور کلی یک سال تمام را کار نمی­کنند، میزان مبلغ عیدی آنها برابر پایه مزد دریافتی آن ها در 60 روز (2ماه) و متناسب روز های کارکرد آن ها در محل کار است. هم چنین کارگرانی که به صورت کارمزد هستند عیدی آن ها برابر متوسط دستمزد دریافتی آن ها به تناسب مدت زمان کارکرد می باشد.

شرایط محاسبه مرخصی های استعلاجی در عیدی سالانه

به پشتوانه ماده 74 قوانین مربوط به کار، مدت زمانی که یک کارگر به مرخصی برای بهبود بیماری (استعلاجی) می­رود، در صورتی که سازمان مربوطه که تامین اجتماعی است آن را تایید کند، جزء سابقه کاری فرد محاسبه می­شود و شامل عیدی سالانه خواهد شد.

شرایط عیدی کار گرانی که با کارگاه مربوطه قطع رابطه کرده اند:

چنانچه کارگری اخراج، بازنشست یا استعفا داده باشد یا به هر طریقی روابط او با کارفرما و کارگاهی که در آن شاغل بوده قطع شده باشد به تناسب مدت زمان کارکرد عیدی دریافت خواهد کرد.

زمان پرداخت عیدی سالانه کارگران

مطابق تبصره یک ماده واحده قانون مربوط به پاداش اخر سال کارکنان، که در سال 1370 تصویب شده است، زمان پرداخت عیدی سالانه تنها در آخر سال است و هرگونه وجه پرداختی به کارگران در طول سال به عنوان عیدی در صورت توافق بین کارگران و کارفرما علی الحساب خواهد بود و جزو عیدی پایان سال محاسبه می­شود.

شرایط محاسبه مالیات برای عیدی سالانه

بر اساس قوانین مالیاتی بر عیدی سالانه نیز مالیات وضع می­شود که به نحوه زیر است:

به طور کلی عیدی تا 2 میلیون تومان، از مالیات معاف است. به طور مثال در پاداشی که مبلغ آن 3 میلیون و 600 هزار تومان است، به 2 میلیون تومان آن مالیات تعلق نمی­گیرد ولی برای یک میلیون و600 هزار تومان دیگر مالیات محاسبه می­ شود.