قَمه‌زَنی از رسوم عزاداری برخی از شیعیان است که در آن با شمشیر و قمه به سر خود ضربه می‌زنند تا خون جاری شود. این رفتار از حدود قرن دهم قمری رایج شد و اکنون در برخی کشورها از جمله عراق، لبنان، هند و گاه ایران دیده می‌شود.

بعد از انقلاب ۵۷ مراسم قمه زنی محدود شد، اما در اوایل دهه هفتاد نشانه‌هایی از آن ظهور کرد که بیانگر رونق گرفتن مجدد این مراسم است. زمان انجام مراسم قمه‌زنی در صبح عاشورا است.

این نوع عزاداری در میان گروهی از شیعیان در مراسم عزاداری ماه محرم با هدف مواسات و ابراز علاقه و ارادت نسبت به حسین بن علی و همچنین تقویت خوی شجاعت و اعلام جهاد در راه اعتقادات انجام می‌شود. معمولاً شرکت کنندگان در این مراسم در صبح روز عاشورا با پوشیدن لباس‌های سفید به انجام این عمل مبادرت می‌کنند. این عمل گاهی بر کودکان نیز انجام می‌شود. انجام این عمل از دیرباز موجب بحث میان علمای شیعه بوده‌است برخی از علما اجازه انجام این عمل را داده‌اند و برخی دیگر آن را موجب وهن اسلام دانسته و تحریم کرده‌اند.

قمه زنی رسم کجاست؟

مراسم قمه‌زنی از رسوم عجیب روز عاشورا است که هنوز و بعد از سالیان متمادی بین ایرانیان رواج دارد. هنوز که هنوز با وجود مخالفت بسیاری از مراجع مشهور شیعه با این سبک از عزاداری، مراسم قمه‌زنی در بعضی از شهرهای ایران برگزار می‌شود و طرفداران خاص خود را دارد.

در مورد مکان پیدایش این عمل، روایات مختلفی مطرح است. اما منطقی‌ترین روایت این است که اینگونه عزاداری از اردبیل و ترک‌های آذربایجانی به سایر اقوام فارس و عرب و سایر بلاد منتقل شده‌است.

در بسیاری از استان‌های ایران از جمله تهران این مراسم با شور و حرارت خاصی برگزار می‌شود و با وجود هشدار‌ها و تذکر مراجع و برخورد نیروی انتظامی هنوز در محافل عزاداری رونق دارد. درباره خاستگاه قمه‌زنی نظرات مختلفی وجود دارد. علی شریعتی اعتقاد دارد ریشه این مراسم به مسیحیت برمی‌گردد. او این مراسم را اقتباسی از مراسم مسیحیان ارتدکس دانسته که در سالروز شهادت حضرت عیسی (ع) برگزار می‌کردند. برخی دیگر اعتقاد دارند که این مراسم از جانب قزلباش‌های آناتولی در میان اعراب و ایرانیان رواج یافته است. برخی از موافقان مراسم قمه‌زنی آن را به حضرت زینب (س) منصوب می‌کنند که وقتی در مسیر کربلا تا شام، سر امام حسین (ع) را روی نیزه دید از خود بیخود شد و سر به محمل کوباند که در اثر این عمل، سرش خونی شد. دربارۀ صحت این داستان اختلاف نظر است و بسیاری از محققان آن را مستند نمی‌دانند.

نظر علما درباره قمه زنی

 محمدصادق روحانی قمه‌زنی را نه تنها مجاز، بلکه از شعائر و مستحسن می‌داند. سید علی خامنه‌ای، ناصر مکارم شیرازی، محمد فاضل لنکرانی، عبدالله جوادی آملی، حسین نوری همدانی و سیدکاظم حائری از جمله کسانی هستند که قمه زنی را جایز نمی‌دانند.

عالمان شیعه درباره جواز، استحباب یا حرمت قمه‌زنی، اختلاف دارند. برخی فقها مانند محمدحسین نائینی از موافقان آن و برخی دیگر مانند سید ابوالحسن اصفهانی از مخالفان آن بوده‌اند. سید محسن امین نخستین بار در نقد قمه‌زنی مطالبی منتشر و سیدعلی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۳ش، علیه قمه‌زنی سخنرانی کرد. برخی علما قمه‌زنی را موجب وهن شیعه و نامشروع دانسته‌اند.

دلایل مخالفت با قمه زنی

خلاف شرع است؛ از جمله به استناد قاعدۀ فقهی «حرمت اضرار به نفس».
بدعت است.
غیرعقلانی است.
موجب وهن دین و مذهب (سَبُک جلوه‌دادن دین و مذهب در انظار عمومیِ دیگر ادیان و یا مذاهب) می‌شود.

در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی هم برگزاری چنین مراسمی توسط امام خمینی و آیت الله خامنه‌ای نهی شده است. آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی خودشان در تاریخ سوم خرداد سال ۱۳۷۳ گفته استد: «حقیقتاً هر چه فکر کردم دیدم نمی‌توانم این مطلب [قمه‌زدن]را که قطعاً یک خلاف و یک بدعت است به اطلاع مردم عزیزمان نرسانم. این کار را نکنند. بنده راضی نیستم. اگر کسی تظاهر به این معنا کند که بخواهد قمه بزند من قلباً از او ناراضی‌ام. این را من جداً عرض می‌کنم. یک‌وقت بود در گوشه و کنار چند نفر دور هم جمع می‌شدند و دور از انظار عمومی مبادرت به قمه‌زنی می‌کردند و کارشان تظاهر، به این معنا که امروز هست، نبود. کسی هم به خوب و بد عملشان کار نداشت؛ چرا که در دایره محدودی انجام می‌شد. اما یک‌وقت بناست که چندهزار نفر ناگهان در خیابانی از خیابان‌های تهران یا قم یا شهر‌های آذربایجان یا شهر‌های خراسان ظاهر شوند و با قمه و شمشیر برسر خودشان ضربه واردکنند. این کار قطعاً خلاف است. امام حسین (علیه السلام) به این معنا راضی نیست. من نمی‌دانم کدام سلیقه‌ها و از کجا این بدعت‌های عجیب و خلاف را وارد جوامع اسلامی و جامعه انقلابی ما می‌کنند.»

میل به خشونت زمانی در یک فرد پدید می‌آید و باعث می‌شود چنین رفتاری از او سر بزند که از سوی جامعه تحقیر یا طرد شده باشد؛ لذا با انجام چنین مراسمی سعی می‌کند توجه جامعه را به حضور خودش جلب کند ولو این‌که دلیل و علت چنین جلب توجهی ریشه دینی نداشته باشد. اما نکته دیگری که باید توجه مسئولان و متولیان ما را به خودش جلب کند این است که چرا علی‌رغم نهی مکرر عالی‌ترین مقام‌های نظام هنوز چنین مراسمی برگزار می‌شود؟ چرا دستگاه‌های مسئول و مرتبط با عرصه فرهنگ نتوانسته‌اند جامعه را برای عدم برگزاری چنین مراسمی قانع کنند؟ چرا هنوز برای برخورد با بانیان این مراسم احتیاج به برخورد نیروی انتظامی است؟ وجود قمه‌زنان نشان می‌دهد دستگاه‌های فرهنگی ما نتوانسته‌اند چنین مسئله ساده و بدیهی را حل کنند. پس روا است اگر بپرسیم این همه بودجه صرف چه می‌شود که هنوز نتوانسته‌اند با خرج کردن آن مسئله به این سادگی را حل کنند؟

مطالب مرتبط : توصیه های ایمنی سازمان آتش نشانی به هیأت های مذهبی

دلایل موافقان قمه زنی

مدعیان قمه زنی برای اثبات جواز قمه زنی خود به دلایلی استدلال می کنند که در اینجا به نقد بررسی این دلایل پرداخته می شود:

۱): افسانه سر به محمل کوبیدن (تقریر معصوم)

قمه زن ها به این روایت دروغ استناد کرده و می گویند: اگر قمه زنی و سرشکافتن در عاشورا و عزای سید الشهداء جایز نیست پس چرا حضرت زینب (س) سرش را به چوب محمل کوفت و سر و صورت خود را آغشته به خون کرد. دو استدلال برای قمه زنان وجود دارد:
اول اینکه چون حضرت زینب پرورش یافته دامان وحی بوده و نافرمانی خدا را انجام نمی دهد اگر کاری از او سر زده می توان مجاز بودنش را استنباط کرد.

دوم اینکه مگر امام سجاد (ع) که امام معصوم بوده همراه حضرت زینب (س) نبود و این اقدام عمه را ندید آیا سکوت امام معصوم در اینجا نمی تواند در تاٌیید و تقریر این عمل باشد ؟ تقریر معصوم نیز حجت است .

اما اصل ماجرا چنین است که فردی بنام ” مسلم جصاص(گچکار) ” نقل می کند : به هنگامی که در حال بازسازی دروازه اصلی شهر کوفه بوده هیاهویی می شنود و به سمت هیاهو حرکت کرده و می بیند که اسرای واقعه عاشورا در کجاوه بودندو در این هنگام سر بریده امام حسین ( ع ) را بالای نیزه بردند که حضرت زینب با مشاهده سر بریده برادر ، سر خود را از فرط ناراحتی به چوب محمل می کوبد چنانچه خون از زیر مقنعه اش جاری شد . و با چشم گریان اشعاری را قرائت کردند(ناسخ التواریخ ، ج ۶ ، ص ۵۴ و ۵۵) .

این مطلب برگرفته شده از کتابی بنام ” نورالعین فی مشهد الحسین ” می باشد که نویسنده آن مشخص نیست و تنها به ابراهیم بن محمد نیشابوری اسفراینی نسبت داده می شود که شخصی اشعری مذهب و شافعی مسلک بود و بسیاری از علما در بی اعتبار بودن آن صحه گذاشته اند . چنانچه محدث بزرگوار مرحوم شیخ عباس قمی صاحب مفــاتیح الجنـــــــان بیان می کند که : نسبت سر شکستن به حضرت زینب بعید است چون ایشان عقیله بنی هاشم و صاحب مقام رضا و تسلیم است(منتهی الآمال ، ج ۱ ، ص ۷۵ ). وی سپس با استناد به کتابهای معتبر می نویسد که اصلاً محمل و هودجی در کار نبود تا آنحضرت سرش را به آن بکوبد .

همچنین عالم بزرگوار آیت اله حاج میرزا محمد ارباب نیز در خصوص بی اعتبار بودن کتاب نورالعین و بی اساس بودن گفته های مسلم جصاص تاکید دارد(الاربعین الحسینیه ، میرزا محمد ارباب ، چاپ اسوه ، ص ۲۳۲) .
به دلایل زیر این خبر اساس و پایه ای ندارد:

الف )- تنها در کتاب نورالعین نوشته شده که طبق آنچه گفته شد بی اعتبار است . و در سایر کتابهای معتبر دینی این مطلب گزارش نشده است .
ب ) – سند ندارد و به عبارت دیگر راویان آن در جایی ذکر نشده است .

ج ) – در اشعاری که به حضرت زینب نسبت داده اند مصرعی آمده که در آن حضرت خطاب به امام حسین ( ع ) می فرمایند : ” اگر با من حرف نمی زنی لااقل با دختر صغیر خود فاطمه سخن بگو ” . در حالی که بنا به تصریح همه مورخان اسلامی ، فاطمه بنت الحسین که فاطمه کبری هم خوانده می شود در آن زمان ( حادثه عاشورا ) زن بزرگ و شوهر داری بود که همسرشان حسن بن حسن ( ع ) معروف به حسن مثنی بوده و در روز عاشورا پس از آنکه زخمهای فراوانی برداشته بودند از مرگ نجات یافت . و از دختر دیگری بنام فاطمه که صغیر بوده ، در کاروان اسرا نام برده نشده است و آنکه در میان روضه خوانان بنام فاطمه صغری معروف است به قول خود روضه خوانان به علت بیماری در مدینه مانده بود و در حماسه عاشورا شرکت نداشت .

د ) – در بیت دیگری از همان اشعار منتسب به حضرت زینب ، حضرت امام حسین به سنگدلی و قساوت قلب متهم شده که حتی با تمسک به صنایع ادبی ، مانند تجاهل عارف هم قابل توجیه نیست .

ه ) – با توجه به شخصیت معرفی شده حضرت زینب در متون اسلامی که ایشان را آدمی خویشتندار و رضا و تسلیم معرفی کرده اند ، آنچه در این کتاب گفته شده با آنچه در سایر متون معتبر اسلامی آمده متضاد است وچهره دیگری از حضرت زینب معرفی شده است .

علاوه بر آنچه گفته شد ، اگر بر فرض محال چنین گفته ای صحت داشته باشد که ندارد ، عمل قمه زنان با فعل حضرت زینب تفاوت آشکار دارد(تحریف شناسی عاشورا و تاریخ امام حسین ، محمد صحتی سردرودی ، ص ۲۰۹) 

مطالب مرتبط : لباس های لاکچری محرم

۲) جزع برای امام حسین (ع)

قمه زنان با استناد به این موضوع ، قمه زنی را از مصادیق جزع و عزاداری می دانند چون جزع و عزاداری برای امام حسین از شعائر الهی است پس قمه زنی نیز به تبع آن جایز و حتی مستحب است .

ولی باید دانست که هر فعل و شیئی دارای تعریف و محدوده مشخصی می باشد که این تعریف یا از ناحیه شرع مقدس معین شده و یا عقل و عرف برای آن محدوه معین می نماید . در اینجا نیز باید محدوده عزاداری توسط شرع یا عقل معین گردد . امام خمینی (قدس سره) در این باره چنین می گویند :” در اینجا هم باید در خصوص عزاداری ومجالسی که به نام امام حسین ( ع ) بر پا می شود سخنی بگویم . ما وهیچ یک از دینداران نمی گوییم که با این مراسم ، هر کسی هر کاری می کند خوب است. چه بسا علمای بزرگ و دانشمندان ، بسیاری از این کارها را ناروا دانسته و از آن جلوگیری کرده اند(کشف الاسرار ، ص ۱۷۳) .“

اما در مورد قمه زنی باید گفت که هیچ دلیل شرعی که بتوان با آن قمه زنی یا اعمال شبیه به آن را به عنوان عزاداری و جزع بر شمارد موجود نمی باشد. از برخی روایات نیز می توان این موضوع را درک کرد. چنانچه جابر بن عبداله انصاری می گوید از امام محمد باقر ( ع ) درباره جزع سئوال نمودم حضرت فرمودند : ” شدیدترین مرتبه جزع عبارتست از فریاد همراه وای گفتن، زدن بصورت و سینه و چیدن مو از جلوی سر ، و هر کس نوحه گری بر پا کند به طور حتم صبر را رها کرده و در غیر صبر قرار گرفته است . ” (وسائل ، ج ۲ ، ص ۹۱۵ ، باب کراهه الصراخ بالویل و العویل)

که با این بیان با قاطعیت می توان گفت که از دیدگاه شرع ، قمه زنی و اعمال شبیه آن را نمی توان به عنوان گونه ای عزاداری و جزع به حساب آورد . زیرا لطم بنا بر تصریح کلیه اهل لغت به معنای زدن بصورت با کف دست است که معنای بسیار متفاوتی با قمه زنی دارد . اما متاٌسفانه بعضی از طرفداران قمه زنی برای این که کار خود را توجیه نمایند و وجهه شرعی به آن بدهند دست به تحریفاتی در متون روایات نیز زده اند . مثلاً روایت (… لا شیی فی الطلم علی الخدود سوی الاستغفار و التوبه … و علی مثله تلطم الخدود و تشق الجیوب ) ؛ ” چیزی در زدن بر صورت به جز استغفار و توبه نیست … و برای مثل حسین ( ع ) لطمه به صورت زده شده و گریبان چاک زده شده است . ” (تهذیب ، ج ۸ ، ص ۳۲۵ ) که امام صادق ( ع ) در بیان این معنا می باشند که لطمه زدن بصورت کفاره ای لازم نیست و چون عمل توسط زنان هاشمی و برای سرورانی همچون امام حسین ( ع ) انجام شده فقط توبه و استغفار برای آن کافی است ، به اینگونه بیان شده : ” و علی مثله فلتطلم الخدود و لتشق الجیوب ” ؛ ” و بر مثل حسین ( ع ) باید بصورت زد و گریبان چاک داد . ” که در آن نقل فعلهای روایت بصورت امر درآمده است .

در مورد این سند باید گفت:
الف ) – سند این روایت ضعیف است و بسیاری از فقهاء به این امر تصریح نموده ند :
شهید ثانی در مسالک الافهام در این باره می گوید : ” سند این روایت ضعیف می باشد ، زیرا خالد بن سدیر که در سند آن است فردی غیر موثق می باشد . ” (مسالک الافهام ، ج ۱۰ ، ص ۲۷ )
شیخ صدوق در مورد او گفته که روایات کتابش جعلی است .

محقق بزرگوار آقا رضا همدانی در کتاب مصباح الفقیه می نویسد : این روایت به خاطر ضعف سندش و اعراض اصحاب از آن صلاحیت برای دلیل واقع شدن را ندارد(مصباح الفقیه ، ج ۱ ، ص ۴۳۰) .

– آیت اله العظمی گلپایگانی نیز می نویسد : بسیار بعید است که جواز لطم به صورت و گریبان چاک دادن را به عزاداری امام حسین ( ع ) اختصاص دهیم زیرا وقتی که این دو فعل در اسلام حرام باشد محققاً زنان فاطمی نیز آن را انجام نداده اند اگر چه این اعمال برای امام حسین ( ع ) جایز باشد زیرا انجام این اعمال موجب تنفر و بیزاری نفوس مردم از آن عمل میشود(کتاب الطهاره الاول ، ص ۲۱۸) .

ب ) – متن این روایت دارای تناقضاتی است که بعضی فقها به آن اشاره نموده اند :
– آیت اله سید احمد خوانساری در کتاب جامع المدارک می نویسد : استفاده وجوب کفاره از این روایت به خاطر تناقضاتی که در آن است مشکل است زیرا در آن آمده است نماز کسی که گریبانش را در عزای زوج یا فرزندش چاک دهد صحیح نیست تا اینکه کفاره بدهد و همچنین آمده است که چیزی در لطمه زدن بصورت غیر از استغفار و توبه نیست ، پس چگونه میتوان ملتزم شد که نماز شخص ، بدون کفاره دادن و توبه صحیح نباشد و همچنین چگونه می توان ملتزم به وجوب استغفار و توبه در لطم بر صورت شد با وجود آنچه که در ذیل این روایت آمده است که ” و علی مثله تشق الجیوب ” زیرا که استغفار و توبه فرع حرمت است(جامع المدارک ، ج ۵ ، ص ۱۴) .

ج ) – چنانچه گفته شد کلمه ” لطم ” به معنای زدن به صورت با کف دست می باشد نه وارد کردن خراش بصورت ، تا بتوان با آن بر جواز قمه زنی احتجاج نمود . که این معنی را می توان از خود روایت هم فهمید زیرا در صدر روایت برای وارد کردن خراش بصورت کفاره قرار داده شده است . ولی در ادامه ، لطمه را از موارد وجوب کفاره خارج نموده و استغفار را برای آن کافی می داند که این عمل بیانگر آنست که لطمه چیزی غیر از خراش است .

د ) – با وجود روایات متعددی که از پیامبر ( ص ) ، اهل بیت ( ع ) در نهی از آسیب رساندن به بدن در عزاداری رسیده است ، استدلال به این خبر ضعیف و غیر صحیح می باشد . بر همین اساس است که گفته شده فتاوی که غالباً از علما و در مورد جواز قمه زنی صادر می شود به خاطر محبت شدید ایشان نسبت به امام حسین ( ع ) و خوف آنها از آسیب وارد شدن به عزاداری آن حضرت است و مبنای محکم فقهی ندارد .

ه ) – در صورت اثبات لطم توسط زنان فاطمی و همچنین اثبات اینکه امام سجاد ( ع ) بر این اعمال سکوت نمودند نیز نمی توان حکم آنرا برای دیگران جاری نمود . چون ممکن است این حکم فقط اختصاص به زنان فاطمی داشته باشد که در آن شرایط حضور داشتند و دارای رابطه خویشاوندی با آن حضرت بودند .

مرحوم آیت الله العظمی شیخ محمد حسن نجفی صاحب جواهر الکلام در این باره می نویسد : ” استدلال به آنچه که در مورد فعل زنان فاطمی نقل شده است و در ذیل خبر خالد بن سدیر از امام صادق ( ع ) نیز آمده ، متوقف بر آن است که عمل آنها بر غیر پدر و برادرشان باشد و همچنین اینکه حضرت علی بن حسین ( ع ) بر عمل آنها علم داشته و در مقابل آن نیز سکوت نموده اند که این سکوت هم بگونه ای باشد که نشانه ای از رضایت آن حضرت از آن عمل داشته باشد ، که چنگ زدن به خارهای بیابان برای کندن خارهای آن با دست از پذیرش این گفته ها آسانتر است ” .

در تعدادی از روایات امام حسین ( ع ) زنان فاطمی را از گریبان چاک زدن و وارد کردن خراش به صورت ، بعد از شهادتشان نهی فرمودند چنانچه در لهوف و دیگر مقاتل معتبر آمده است که امام حسین ( ع ) در شب عاشورا به زنان حرم چنین فرمودند: ” ای خواهرم ام کلثوم ، و تو زینب و هم تو ای فاطمه و تو ای رباب توجه کنید ! هر گاه کشته شدم ، گریبان چاک نزنید و صورت نخراشید و سخن ناروا بر زبان جاری نکنید . ” (اللهوف ، ص ۱۴۱-۱۴۰)

در کتاب کامل الزیارت نیز از امام محمد باقر ( ع ) روایت می کند که هنگامی که امام حسین ( ع ) در صدد کوچیدن از مدینه برآمد ، زنان بنی عبدالمطلب آمدند و به نوحه سرایی پرداختند تا آن که امام حسین ( ع ) میانشان رفت و گفت ، شما را بخدا سوگند مبادا که نافرمانی خدا و رسول باشد که از شما سر بزند(کامل الزیارات ، ص ۱۹۵ ، ح ۲۷۵ ، باب ۲۹) . که مراد آن حضرت لااقل شق جیوب و خمش وجوه را شامل میشود .

و ) – لطمه زدن همیشه عملی بوده که توسط زنان انجام می گرفته و روایاتی هم که در نهی آن وارد شده همگی خطاب به جمعیت نساء است . پس در صورتی نیز که از روایت فوق جواز لطمه زنی در مصیبت امام حسین ( ع ) برداشت شود باید آن را اختصاص به همان قشر داد .

پس همانگونه که بررسی شد استدلال به این روایت برای اثبات جواز قمه زنی هم از حیث دلالت و هم از حیث سند آن بی مورد می باشد .

از طرفی دیگر عقل هیچ گاه حکم نمی کند که قمه زنی مصداق جزع و عزاداری باشد زیرا عزاداری یعنی اظهار حزن و اندوه نسبت به امام حسین ( ع ) ، کسی که با کارد تیز به جان خودش می افتد و به سر خودش می کوبد حالت حزن و عزاداری است یا یک حالت وحشت و ترس خصوصاً برای بچه ها و افرادی که تحمل دیدن این صحنه را ندارند . گذشته از این عزاداری اگر به نحومتعارف خود باشد اثری که بر آن مترتب است بر جای خواهد گذاشت ولی اگر به گونه های غیر متعارف همچون قمه زنی انجام شود نه تنها اثر وضعی خود را ندارد بلکه ممکن است نتایج بد و سویی بر جای گذارد . به همین جهت بوده که اسلام اجازه نداده است که انسان هر روشی را جهت تحقق عمل خود انتخاب کند . بـــــرای بیـان اندوه ، روشهای متمدن تری وجود دارد که بجاست به مدد انسانیت خود آنها را بشناسیم ، اندوه کنشی برای خودآزاری نیست بلکه راهی برای کمال بخشیدن به انسانیت است .

بر همین اساس است که روش هماهنگ با فکر و عقیده اینست که اندوه از راه قداست قهرمانان آن ، راهی برای هماهنگی با مصیبتی باشد که آنها داشته اند ، تا شهادت ، قداست اسلامی خود را حفظ کند و مصیبت در گامهای رسالت ، موثر واقع شود . بنابراین باید غم و اندوه آنان را به گونه ای مجسم کرد که رسالت را مجسم کنند و جنبه های انسانی آن را آشکار سازد تا مردم بدانند که این مصیبت ، مصیبت انسانی تاریخی نبوده ، بلکه مصیبت انسانیت در تمام مراحل زندگی بوده است .

متأسفانه این روشهای نادرست چنان اهمیتی پیدا کرده اند که این فکر را بوجود آورده اند که میان اینها و بقاء و استمرار دین یا علاقه مردم به اهل بیت رابطه است . بطوری که اگر کسی از جنبه های منفی این روشها سخن گوید ، گویا دعوت به کفر و خروج از دین کرده است . کار بجایی رسیده است که بعضی می ترسند که آنهایی که این روشها را انکــار می کنند از جانب اهل بیت گرفتار بلایی شوند یا ضربتی از آسمان بر سر آنها فرود آید . زیرا در مقام دشمنی با ائمه قرار گرفته اند .

حتی برخی از علماء دینی تصریح می کنند که اگر درباره برخی از مسائل سخنی بگویند از امام حسین ( ع ) بیمناکند گویا آن حضرت که در پیشگاه خداوند است همچون افراد معمولی در قید و بند مسائل شخصی خویش است و در صدد انتقام گرفتن از مخالفین می باشد .

مطالب مرتبط : لاکچری ترین مدل مانتو های محرم 98

۳): مواسات و همدردی با امام حسین ( ع )

دلیل دیگر قمه زنان برای قمه زدن ، این است که آنان عنوان می دارند که عمل ما نوعی مواسات و همدردی با امام حسین ( ع ) است .

در جواب گفت :
ابتدا باید تعریف و محدوده مشخصی برای مواسات مشخص کرد سپس حکم کرد که قمه زنی مصداق مواسات است یا نه ؟ . مواسات در لغت به معنای آن است که از آنچه داریم به طرف مقابل خویش بدهیم تا با او مساوی شویم . پس اطلاق مواسات بر قمه زنی از نظر معنای لغوی غلط است . در اینجا چیزی به امام حسین ( ع ) داده نشده است زیرا انجام این امور یا بخاطر دنیای ایشان است که آنحضرت در دنیا نیستند و یا بخاطر آخرت آن حضرت است که ایشان در آخرت ، به این کارها نیازی ندارند .
پس اگر سید الشهداء به خاطر نبرد در راه خدا متألم میشد ، همدردی ما این است که ما هم بخاطر نبرد در راه خدا متألم شویم ، زیرا معنای مشارکت همین است که در جای او قرار گیریم .

۴): احیای امر مذهب

مدافعان قمه زنی ادعا می کنند که با قمه زنی پایه های دین را تقویت نموده و بدینوسیله تعداد علاقه مندان به مذهب تشیع را می توان افزایش داد . استناد به این دلیل در منابع مختلف بصورتهای گوناگون دیده می شود . آقای سید حسن شیرازی با حمله به کسانی که در پی حذف این شعائر هستند اینگونه استدلال می کند : ” اگر بحث مبارزه با محرمات و حفظ اسلام هست چرا با دیگر محرمات مبارزه نمی شود و اگر بحث مبارزه با این شعائر است چرا از روز اول با آنها مخالفت نشد و مجموع اینها از سالها قبل است که اجرا گردیده است و مهمترین دلایل موافقت با قمه زنی همین هاست . ” (اشعائر الحسینیه ، ص ۲۵-۲۶ و ۱۲۸) و پس از نقل آنها نتیجه می گیرد که قمه زنی ذاتاً مباح و پیروی از امام است .

در جواب از این استدلال باید گفت :
باطل بودن این استدلال بسیار مشخص می باشد زیرا اصلی ترین دلیل حرمت قمه زنی موضوع مدهن و تضعیف مذهب بودن آن است بگونه ای که انجام آن چهره ای زشت و وحشیانه از اسلام در نظر غیر مسلمانان و حتی بعضی از مسلمانان بر جای می گذارد .

دانشمند شیعی علامه سید محسن امین ( ره ) در این زمینه می گوید : ” چه لزومی دارد در انجام دادن کاری مثل قمه زنی که اگر فرض شود آن عمل جزء قطعی دین اسلام است موجب نسبت داده شدن عار و ننگ به دین و اهل آن میشود . و مردم را از دین متنفر می کند . آیا تقوا و احتیاط ایجاب نمی کند که باید از قمه زنی خودداری نمود . حتی اگر ما قمه زنی را مباح هم بدانیم باید آنرا ترک نمود چون از واجبات نمی باشد که با ترک آن ضرری به دین وارد کند . “

همچنین مرحوم آیت الله العظمی امام خمینی ( ره ) در این باره می گوید : ” شما می خواهید برای خدا کاری انجام دهید . در شرایطی که کاری به ضرر اسلام تمام شود بهتر است که انجام نشود مثلاً قمه زنی که موجب وهن اسلام می شود شما تا می توانید دستجات و سینه زنی را با شکوهتر انجام دهید . “( در سایه آفتاب ، محمدحسن رحیمیان ، ص ۱۱۶)

۵): استدلال به فرازی از زیارت ناحیه مقدسه

مطالب مرتبط : اعمال شب اول محرم

در قسمتی از زیارت منسوب به زیارت ناحیه مقدسه آمده است : ” من صبح و عصر بر تو ندبه می کنم و به جای اشکها بر تو خون می گریم . ” بعضی ها خواسته اند تا از این عبارت جواز قمه زنی و خونریزی را استفاده نموده و بگویند چون امام زمان ( عج ) حاضر است برای جد بزرگوارش خون گریه کند پس ما نیز می توانیم قمه زنی و خونریزی کنیم .

اولاً باید گفت : اینگونه استدلال ها یا از شدت تعصب آنهاست یا از روی قلت سواد . زیرا هر شخص غیر مغرضی با شنیدن این جملات متوجه میشود که خون گریه کردن امری است که عرفاً محال بوده و عملی نیست . پس اگر معنای کلام را آنگونه که قمه زنان معنی می کنند تصور کنیم لازم می آید که نعوذبالله امام زمان ( عج ) در این کلمات دروغ گفته باشند . اینگونه استعمالات ادبی که برای بیان شدت احساسات فرد بکار میرود در کلام فصحاء به وفور یافت میشود و نباید آن را در غیر محل آن ، معنی نمود .

ثانیاً : بحث مربوط به این روایت فقط در عنوان اولی حکم قمه زنی وجود دارد و آن این است که آیا آسیب رساندن به بدن در عزاداری جایز است یا نه ؟ . اما بحث از عنوان ثانوی قمه زنی ، که وهن مذهب بودن آن است همچنان به جای خویش باقی است . به عبارت دیگر قمه زنی همچنان به عنوان ثانوی حرام خواهد بود.

هشدار پلیس به قمه زن ها

مطالب مرتبط : هشدار پلیس: گِل مالی شیشه خودروها در محرم ممنوع

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران با صدور پیامی فرارسیدن ماه محرم و ایام عزاداری سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) را تسلیت گفت.

در متن این پیام آمده است: «محرم، ماه نهضت بزرگ سید شهیدان و سرور اولیای خداست که با قیام خود در مقابل طاغوت، تعلیم سازندگی و کوبندگی به بشر داد و راه فنای ظالم و شکستن ستم کار را در فدایی دادن و فدایی شدن دانست. (امام خمینی (ره).

سلام بر امام حسین (ع) و هفتاد و دو تن از یاران مخلص و جان بر کفش که با از خودگذشتکی و ایثار، علیه کژی‌ها و ناراستی‌ها و شکستن استبداد و استکبار و برای احیا و تداوم ارزش‌های اسلام ناب محمدی در راه دین و عقیده از جان مایه گذاشتند.

در بررسی تاریخی واقعه کربلا و مشاهده روند توسعه‌ای ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی ملاحظه می‌کنیم که همواره و هر سال نسبت به سال قبل بردار شور و شعور مردمی در حیطه شناخت و به طبع آن در حیطه هیجان و عاطفه و شکل گیری عواطف بشری با هر دین و آیین و مسلک به سرور و سالار شهیدان و یاران با وفایش صعودی است، به گونه‌ای که هر انسان آزاده و بی غرضی در طول عمر خویش می‌تواند به افزایشی بودن فرهنگ عاشورا در زمینه‌های مختلف اذعان کند و می‌توان گفت: ماه محرم یادآور بزرگترین حماسه ظلم ستیزی و استکبار، یادآور آزادی خواهی، حق جویی، عزت و فداکاری انسان‌هایی است که منادی آزادی و آزادگی بودند و جهاد و عشق به شهادت در راه خدا را به رهروان خود آموختند و حرکت‌ها و خیزش‌های آزادی خواهان بسیاری از نقاط جهان امروز نیز ریشه در قیام حسینی (ع) و برخاسته از فرهنگ ناب اسلام و نماد و نمود آن یعنی عاشوراست.

واقعه عاشورا از حوادث ناب تاریخی است که باید از آن درس زندگی، صبر و استقامت، شجاعت و وفاداری آموخت و سیره و روش و رفتار عاشورائیان و شهدای صحرای کربلا را به عنوان نقشه راه، الگو و اسوه در راستای اعتلای اسلام و حفظ ارزش‌های آن برای تمامی جهانیان قرار داد.

در این مسیر پیروان امام حسین (ع) و شیعیان آن حضرت باید در راستای احیای "امر به معروف و نهی از منکر" به عنوان مهم‌ترین پیام عاشورا که در قیام امام حسین (ع) تبلور یافت فرصت را غنیمت شمرده و این فریضه بزرگ الهی را نسل به نسل و برای پیوند خوردن جوانان امروز با مکتب عاشورا منتقل کنند.

نیروی انتظامی نیز همچون گذشته همگام با این پویش عظیم مردمی و عزاداری حسینی بیش از گذشته برای برقراری و تداوم نظم و امنیت و خدمتگزاری صادقانه و بی منت به مردم و همچنین توسعه و رونق این مراسم عزاداری باهیأت‌ها و تکایا با کمال افتخار همکاری و انجام وظیفه می‌کند.

برای برگزاری هرچه باشکوه‌تر مراسم عزاداری سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) و تامین نظم و امنیت مطلوب برای عموم مردم و خصوصا عزاداران حسینی (ع)، مسئولان هیئات و تکایا و دسته‌های عزاداری حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) نسبت به موارد زیر اهتمام ورزند.

از هر گونه اختلال در نظم عمومی شامل نصب داربست در معابر و پیاده رو‌ها (که مانع از تردد افراد و مزاحمت برای کودکان، سالمندان، معلولان و جانبازان عزیز شود) پرهیز کنند.

 با هرگونه جریان انحرافی از قبیل قمه زنی، استفاده از آلات و ادوات نامتعارف موسیقی، استفاده از تصاویر خرافی و نامناسب و سایر رفتار‌های موهن، هوشمندانه مقابله کنند.

هنگام عبور دسته‌های عزاداری، شریان‌ها و گذرگاه‌های عمومی را مسدود نکرده و نظم عبور و مرور را مختل نکنند. هنگام حرکت دسته‌های عزاداری و حین برگزاری مراسم عزاداری، به ویژه در ساعات پایانی شب از سیستم‌های صوتی که ایجاد مزاحمت می‌کند، استفاده نشود.

فلسفه قیام امام حسین (ع) که همانا انجام و احیاء فریضه امر به معروف و نهی از منکر است از سوی دست اندرکاران هیأت‌های مذهبی مدنظر قرار بگیرد.

 اصول ایمنی و استفاده از تجهیزات مربوطه در راستای جلوگیری از بروز حوادث ناشی از آتش سوزی، اتصال برق و... مورد توجه دقیق قرار می‌گیرد.

مراکز ۱۱۰ پلیس در تمامی شبانه روز آماده ارائه خدمت و پاسخگویی به مردم هستند و ماموران انتظامی و راهنمایی و رانندگی نیز طبق روال جاری خود با تلاش بی وقفه کوشش خواهند کرد با برقراری نظم، امنیت و مدیریت ترافیک بر شکوه و عظمت مراسم عزاداری در سراسر کشور بیفزایند».