تیتربرتر، سرانجام پس از حدود ۵۰ سال که از کشف میدان‌های نفتی سپهر و جفیر می‌گذرد، دیروز (جمعه، ۱۸ اسفندماه)، تولید نفت از آنها با تکیه بر توان شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی به صورت رسمی آغاز شد تا آغاز مسیری برای ایرانی‌شدن هر چه بیشتر صنعت نفت در کشور باشد.

از سوی دیگر، برای نخستین بار است که در قالب قراردادهای جدید نفتی ایران یا همان آی‌پی‌سی، یک مبدان نفتی در کشور توسعه داده شده و به تولید نفت رسیده است. از همین رو، نگاهی به روند توسعه این میدان‌های نفتی زوایای پنهان و آشکار را نشان خواهد داد.

سپهر و جفیر، دو میدان مستقل نفتی هستند که در همسایگی میدان‌های مشترک غرب کارون قرار دارند. با توجه به آنکه این میدان‌ها از نظر زمین‌شناسی پیچیدگی بالایی دارند، توسعه این دو میدان از زمان کشف معطل مانده بود، اما با تدوین الگوی تازه قراردادهای نفتی و تقسیم ریسک و سود توسعه میدان‌های نفتی و گازی ایران بین پیمانکار و کارفرما، سال ۱۳۹۶ با مطالعات انجام‌شده از سوی شرکت ملی نفت ایران، ارتباط ساختاری مخازن دو میدان جفیر و سپهر و لزوم توسعه یکپارچه آنها به‌منظور حداکثر کردن ثروت ملی به اثبات رسید و از این اتفاق می‌توان به‌عنوان نخستین پروژه توسعه یک میدان نفتی با سرمایه و توان تخصصی یک شرکت اکتشاف و تولید ایرانی نام برد.

این قرارداد برای یک دوره ۲۰ ساله امضا شد و هدف از آن، حفاری ۱۳۰ حلقه چاه، دستیابی به تولید روزانه حداکثر ۱۱۰ هزار بشکه نفت و تولید تجمعی حدود یک میلیارد  بشکه نفت در ۲۰ سال است.

میزان سرمایه‌گذاری برای توسعه کامل میدان سپهر و جفیر ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار پیش‌بینی شده که طبق قرارداد تاکنون بیش از ۳۳۰ میلیون دلار آن محقق شده است.

با توجه به فشار بالای این مخزن نفتی، استفاده از تجهیزات سرچاهی معمول امکان‌پذیر نبود و از همین رو در جریان توسعه میدان‌های سپهر و جفیر بومی‌سازی تجهیزات تکمیل چاه با فشار ۱۰ هزار پی‌اس‌آی برای نخستین بار در کشور به انجام رسید.

در مجموع در این میدان‌ها تاکنون بیش از ۶۰ هزار متر حفاری انجام شده و با فعالیت هفت دکل حفاری همزمان، رکورد حفاری ۶۱۰۰ متر در ماه به ثبت رسیده است.

کاهش مدت زمان حفاری از ۳۳۰ روز به ۹۰ روز در عمیق‌ترین چاه، نصب، اجرا و تکمیل ۵۱ کیلومتر خط لوله جریانی نفت و احداث بیش از ۳۲ کیلومتر جاده دسترسی و معابر از دیگر اقدام‌های انجام‌شده در توسعه میدان‌های سپهر و جفیر است.

با این اقدام‌ها و سرمایه‌گذاری حدود ۴۰۰ میلیون دلاری بخش خصوصی در این میدان‌ها تا اینجای کار، فتح یکی از عمیق‌ترین و پرچالش‌ترین لایه‌های نفتی ایران با اتکا بر مدیریت، دانش و سرمایه ایرانی محقق شد.

نکته مهم در این میان آن است که میزان تولید نفت از چاه‌های میدان‌های سپهر و جفیر با تولیدی‌ شدن چاه‌ها افزایش یافته که می‌تواند در ادامه سبب افزایش پیش‌بینی نفت قابل استحصال از این میدان‌ها باشد.

این قرارداد که با هدف تولید نفت از یکی از عمیق‌ترین و پرفشارترین لایه‌های نفتی ایران امضا شد، سرانجام نخستین قرارداد از قراردادهای جدید نفتی بود که به تولید نفت منجر شده است تا با اجرای کامل آن، ۵۴۰ میلیون بشکه نفت قابل برداشت در اختیار ایران باشد.

تیتربرتر، میدان‌های سپهر و جفیر سال ۱۹۷۶ میلادی با حفر چاه شماره یک جفیر کشف شدند. این میدان‌ها در بخش شمالی حوزه رسوبی دشت آبادان در جنوب غربی استان خوزستان و حدود ۶۰ کیلومتری غرب اهواز و ۳۰ کیلومتری جنوب سوسنگرد واقع شده‌اند و با حدود ۲۳ کیلومتر طول و ۲۷ کیلومتر عرض حدود ۳۵۲ کیلومتر مربع مساحت دارند.

مقدار نفت درجای این میدان‌ها ۵.۴ میلیارد بشکه و نفت قابل استحصال ۴۵۰ میلیون بشکه برآورد می‌شود. نفت این میدان‌ها در مخزن ایلام از نوع سنگین و  با درجه API ۲۰  و در مخزن فهلیان نفت سبک با درجه  API ۴۳  است.

با وجود پیچیدگی های کار اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم توسعه این میدان‌ها شتاب معناداری پیدا کرد و سرانجام مرحله نخست این میدان به بهره‌برداری رسید.

از دیگر اهداف این طرح اشتغال نزدیک به ۳۰۰۰ نفر نیروی کار به‌صورت مستقیم در مراحل توسعه و تولید است، همچنین بومی‌سازی فناوری‌های شکافت هیدرولیکی و حفاری افقی با دستگاه RSS در طول دوره توسعه هدف‌گذاری شده است.

با آغاز فرآیند تولید از این میدان‌ جدید (Green) و ادامه سرمایه‌گذاری شبکه بانکی و شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P) در فعالیت‌های توسعه میدان‌ها گام مهمی در مسیر افزایش تولید نفت خام در کشور برداشته می‌شود.

هم‌اکنون ظرفیت تولید روزانه ۵۰ هزار بشکه نفت از این میدان‌ها فراهم شده که بیش از تعهد اولیه است.

تولید اولیه از میدان‌های نفتی سپهر و جفیر، نمونه عملی تحقق شعار سال و فتح عمیق‌ترین و پرچالش‌ترین لایه نفتی ایران با تکیه بر مدیریت، دانش و سرمایه ایرانی است که نه‌تنها زمینه توسعه منطقه غرب کارون را فراهم می‌کند، بلکه نویدبخش تحقق افزایش تولید نفت کشور با همت مردان و زنانی است که در مسیر رشد و توسعه پایدار کشور تلاش می‌کنند.

حوری قاسمی