تیتربرتر، علی دارابی در مراسم «شب میراث فرهنگی ایران و تاجیکستان»، که چهارم اسفندماه در کاخ نیاوران با حضور به دولت صفرزاده ـ معاون وزیر فرهنگ تاجیکستان ـ و نظام‌الدین زاهدی ـ سفیر تاجیکستان در ایران ـ برگزار شد، بیان کرد: امیدوارم برگزاری چنین نشست‌ها و بزرگداشت‌هایی گامی در تقویت همدلی، وحدت، گسترش صلح و دوستی و پاسداشت زبان فارسی و صیانت از ایران و اسلام، سه رکن مشترک ایران و تاجیکستان در کنار سابقه تمدنی و فرهنگی‌مان باشد.
معاون میراث فرهنگی همچنین درگذشت خنیاگر و آوازخوان مشهور تاجیکستان «دولتمند خالف» را که در ایران بسیار محبوب بود نیز تسلیت گفت و اظهار کرد: جای او بسیار خالی است. قرار بود امشب هنرنمایی کند. رحمت و رضوان الهی بر او باد.
قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ادامه داد: تاجیکستان را کشور کوه‌ها و سنگ نامیده‌اند، اما مردمان آن بسیار مهربان و خونگرم هستند. برخی تاجیکستان را موزه‌ای باز و زیر آسمان نیلی نامیده‌اند که پر از آثار باستانی است. برخی دیگر تاجیکستان را سرزمین تنوع رنگ‌ها و قوم‌ها نامیده‌اند و همه این‌ها درست است، اما تاجیکستان پاره تن ایران است. نویسنده بزرگ ایران، استاد «سیدمحمدعلی جمالزاده» بر این باور است که ایران و تاجیکستان «خویشاوند» هستند. بسیاری از نویسندگان از عبارت «تاجیکستان، پاره تن ایران» یاد کرده‌اند.
او بیان کرد: تاجیکستان و ایران پیوند عمیق تاریخی دارند. خاستگاه «زبان پارسی دری»، که جانشین زبان پهلوی در ایران شد، از خراسان بزرگ و فرارود یا تاجیکستان بوده است. نخستین شاعر پارسی‌زبان «رودکی» که استاد شاعران سده چهارم هجری قمری در دوره سامانی بوده است، از همین سرزمین امروزی تاجیکستان است. رودکی پدر شعر فارسی است.
دارابی گفت: مشاهیر و مفاخر بزرگی چون حکیم و دانشمند بزرگ ابوعلی سینا از همین سرزمین برخاسته‌اند. ایران و تاجیکستان دوست، برادر، هم‌ریشه و هم‌وطن هستند. بلخ و بخارا، دوشنبه، خنجد، کولاب، سربند و ... شهرهایی هستند که مردم ایران با آنها آشنا هستند و به آنها عشق می‌ورزند.
دارابی درباره سرمایه‌های بزرگ ایران و تاجیکستان نیز اظهار کرد: سخن را «با نام خداوند جان و خرد» از بیان خالق بزرگ شاهنامه، حکیم ابوالقاسم فردوسی آغاز کردم. اگرچه شاهنامه را فردوسی سروده است، اما گویی همه با او همراه بوده‌اند. فردوسی با سرودن شاهنامه خدمت ماندگاری به ایران، اسلام و زبان فارسی کرده است. ایران، اسلام و زبان فارسی در سراسر شاهنامه به عنوان میراث فرهنگی بزرگ به یادگار گذاشته شده است.
او همچنین بیان کرد: فارسی، زبان مادری ماست؛ زبان مادری حوزه تمدنی ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان و عراق و فارسی‌زبانان زیادی در اقصی نقاط عالم است. آن هم در عصر جهانی شدن که برخی قدرت‌ها به دنبال سیطره چند زبان مشخص در گستره جهانی هستند که نوعی ناسیونالیسم آمریکایی و غربی است، آنگونه که ساموئل هانتینگتون، نظریه‌پرداز معروف آمریکایی قلمداد می‌کند و آن را تخطئه می‌کند و گسترش آن را خطری برای زبان مادری می‌داند.
دارابی تاکید کرد: وظیفه همه ما صیانت از زبان فارسی است که آن را «قند پارسی» نامیده‌اند. با زبان مادری است که بهتر، عمیق‌تر و روشن‌تر می‌توانیم به بیان احساسات و افکار خود بپردازیم و از حق آزادی بهره ببریم.
معاون میراث فرهنگی بیان کرد: «هویت» از مفاهیم و واژگان پربسامد در میان سیاستمداران، نویسندگان، حاکمان ایران و تاجیکستان است. در عصر ارتباطات و ظهور نسل جدید بیش از گذشته نیاز به بازخوانی و تبیین «هویت»، «ریشه‌ها»، «تاریخ»، «تمدن» و «میراث‌فرهنگی» برای جامعه خودمان و جهانیان داریم. این داشته‌های بزرگ و تمدنی هر دو ملت، برای توسعه و بسط مناسبات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است که باید روز به روز گسترش یابد.
دارابی همچنین درباره همکاری‌های مشترک دو کشور در قالب پیشنهاداتی، گفت: ما مفتخر به زیست در جهان فرهنگی مشرقیم و امروز در قاره آسیا شاهدانی از هویت فرهنگی خود را در جهان به اشتراک گذاشته‌ایم. در آماری میان ۵ قاره، از میان ۷۳۰ عنصر جهانی به ثبت رسیده در فهرست میراث زنده بشری، ۳۴۰ نمود در قاره آسیاست و از میان این ۳۴۰ نمود در آسیا، ۱۳۳ نمود آن به نمایندگی از منطقه ما (آسیای غربی و مرکزی) در جهان است که شاهدی بر هویت ماست.
او بیان اینکه در میان ۸۵ اثر چندملیتی در جهان، ۴۴ عنصر به حوزه کشورهای آسیایی تعلق دارد، افزود: این آثار به عنوان ابتکاری در این میانه به منظور ایجاد وفاق مضاعف میان ملت‌ها مورد توجه قرار گرفته است. از این میان، ۴۴ عنصر مشترک در آسیا یعنی سرزمین مادری ماست تا روی اشتراکات دو ملت بیشتر متمرکز شویم.
دارابی گفت: ایران در حوزه میراث ملموس جزو ۱۰ کشور برتر جهان است و در حوزه میراث ناملموس رتبه ۵ دنیا را دارد که عمدتاً برگرفته از جشن‌ها، شادمانی، آئین‌های ملی، تاریخی، کشاورزی، دانش، کیهان و طبیعت‌محور است. ایران سابقه ۷ هزار سال قدمت تاریخی و سابقه بیش از یک میلیون سال سکونت بشری دارد. این ظرفیتی بزرگ برای همکاری‌های مشترک با کشور همسایه، دوست، برادر و ملت عزیز تاجیکستان محسوب می‌شود.
قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بیان کرد: امیدواریم بتوانیم «اتحادیه کشورهای فارسی‌زبان» را تشکیل دهیم و کارگروه مشترکی میان میراث فرهنگی ایران و تاجیکستان برای همکاری در تدوین پرونده‌های مشترک ثبت جهانی داشته باشیم. نمایشگاه‌های مشترک برگزار کنیم و انتقال تجربه داشته باشیم. همچنین برای برگزاری دوره‌های آموزشی به منظور تدوین و ثبت پرونده‌های ملی و جهانی اعلام آمادگی می‌کنیم.
او افزود: برگزاری مناسبت‌های مشترک در ایران و تاجیکستان از جمله «شب میراث فرهنگی»، از دیگر اتفاقات فرهنگی است که می‌تواند میان دو کشور رقم زده شود.
دارابی گفت: معاونت میراث فرهنگی و مرکز میراث ناملموس تهران برای تحقق پیشنهادهای مطرح‌شده اعلام آمادگی می‌کند. تا به حال چهار اثر مشترک ثبت کرده‌ایم و دو پرونده دیگر نیز در دست داریم.
در این مراسم، حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی نیز در سخنانی اظهار کرد: پیوند اخوت بین ایران و تاجیکستان تحکیم بخشیده شده است. دو کشور زبان مشترک دارند و پیوندی تاریخی و جغرافیایی بین ایران و تاجیکستان برقرار است. زبان فارسی حکمت‌بنیان و زبان تقویتِ خرد و حکمت است. فراموش نکنیم از حکمت و عقلانیت سخن می‌گوییم. ظهور این فرهنگ در سه‌تار و دیگر سازهای موسیقی است اما این ظهوری از ظهورات فرهنگ ایران و تاجیکستان است و منشأ آن خرد است.
