کارشناس مسائل بین الملل به خبرآنلاین گفت: در دولت سیزدهم این دیدگاه شکل گرفت که انگار برجام آمده تا اقتصاد ایران را شکوفا کند. در حالی که این فقط یک بخش از برجام بود. اما مهم تر از آن امنیت ملی و مدلی از همکاری های سیاسی بین ایران و شش قدرت جهانی بود.

مهسا مژدهی: وضعیت بلاتکلیف برجام گمانه‌زنی‌ها در مورد این قرارداد را افزایش داده است. دولت بایدن فرصت زیادی تا پایان کار خود ندارد و آینده سیاسی ایالات متحده هم تا حد بسیاری مشخص است. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که توافق هسته‌ای میان ایران و غرب اهمیت خود را از دست داده. با خروج ایالات متحده و بدعهدی اروپایی‌ها، غرب تقریبا اغلب تعهدات خود را زیر پا گذاشته و البته همزمان ایران را متهم می‌کند که بدعهدی کرده است. در ایران وزیرخارجه کشورمان روز شنبه گفته بود هر چه جلوتر می‌رویم برجام بی‌خاصیت‌تر می‌شود. البته او همراه با این گفته خود توضیح داده تا این لحظه در مسیر امضای توافق برای برگشت به برجام قرار نگرفته‌ایم. امروز هرچه جلوتر می‌رویم برجام بی‌خاصیت‌تر می‌شود، تا ابد خود را درگیر تونل تنگ برجام نخواهیم کرد.برجام با همه ایرادهایی که دارد اگه منافع ما را تامین کند از آن بخش ها استفاده می‌کنیم.

طرف غربی تقریبا هیچ‌کدام از تعهدات برجامی خود را انجام نمی‌دهد و گفتگوهای وین به اغما رفته. آیا احیای برجام آیا کماکان یک گزینه روی میز برای غرب است؟

بخشی از این باید از مسئولین پرسیده شود که در دولت و شورای عالی امنیت ملی است. من می‌توانم بگویم که آیا احیای برجام به نفع منافع ملی ایران است؟ با اینکه اکنون منافع ملی در قرن ۲۱ تغییرات کیفی و کمی پیدا کرده و مفهومش به جغرافیای یک کشور نیست و کشورها منافع خود را فراتر از مرزهای خود تعریف می‌کنند و به عمق استراتژیک و ابعاد مختلف منافع توجه دارند، اما در موضوع برجام یکی از مشکلات این بود که اسیر بازی‌های سیاسی و رقابت‌های گروهی در داخل کشور قرار گرفت و بهره برداری انتخاباتی از آن شد. اما واقعیت این بود که برجام نخستین تجربه تعامل جدی ایران با قدرت‌های بین المللی بود. مدلی از همکاری به دست آمد که هم منافع ایران را تاحدودی که امکان داشت تامین می کرد و هم منافع طرف دیگر را.

چرا اختیار پول صادراتمان را نداریم؟ / اقتدار ملی را در تجارت ایجاد کنیم

روس‌ها از اسرائیل دلخورند/ جنگ غزه طولانی‌ نخواهد بود

بهشتی‌پور: غنی‌سازی ۸۴ درصدی دروغ و خبرسازی است/ اگر نگران خط‌قرمز هستند تحریم‌ها را لغو کنند

در دولت سیزدهم تنها تصور و کارکرد شکوفایی اقتصادی از برجام شکل گرفت در حالی که این فقط یک بخش از برجام بود. اما مهم تر از آن امنیت ملی و مدلی از همکاری های سیاسی بین ایران و شش قدرت جهانی بود. اگر ما بخواهیم موضوع را به مسائل اقتصادی محدود کنیم، امیدی به احیای برجام با وضعیتی که دولت دوست ندارد اسم برجام را بیاورد و به پایان دادن تحریم ها بسنده می کند نیست. اما اگر دیدگاه همه جانبه را راجع به برجام داشته باشیم هنوز هم می توانیم امید داشته باشیم که برجام احیا شود و مثلا حتی گروسی هم گفته بعد از غزه برجام موضوعیت خود را از دست داده در صورتی که هیچ موضوعیتی ندارد. اسراییل یکی از مخالفان برجام بوده و همیشه تلاش کرده که این توافق اجرا نشود. با همه این مولفه‌ها من اعتقاد دارم اصولی که در برجام معرفی شد می‌تواند مبنای خوبی باشد برای اینکه مذاکراتی انجام شود و حتی برخی از مدل همکاری هایی مانند برجام می‌تواند مانند الگو ارائه شود که جلوی هرگونه تهدید هسته ای را بگیرد. به کار گیری تهدید هسته ای برای بشریت خطرناک است. اگر برجام تحقق پیدا کند روسیه هم می‌تواند از آن استفاده کند و در شرق آسیا و موضوع زیردریایی اتمی که در اختیار استرالیا قرار دارد را حل و فصل کند. برجام را فقط نباید محدود به پایان دادن به تحریم ها علیه ایران محدود کنیم.

آیا دولت بایدن ترجیح می دهد تا پیش از انتخابات احیای برجام را به یک مرحله قابل قبول برساند؟

تا رسیدن به انتخابات آمریکا ۱۱ ماه باقی مانده و این مدت فرصت کافی است که اگر اراده ای در ایران و امریکا برای احیای برجام باشد. فضایی نیست که دست نگاه دارند تا به دولت بعدی برسند. ممکن است ترامپ بیاید یا یک جمهوری خواه دیگر. دنیای گذشته دنیایی بود که ما هر دهه شاهد یک تحول بودیم. اما در قرن بیست و یکم ما شاهد تحولات سالانه هستیم که قابل توجه و نقطه عطف در روابط بین‌الملل هستیم. اگر اراده باشد امریکایی ها می توانند با ایران توافق کنند. بحث کنگره و ... چیزی است که اگر امریکا بخواهد توافق کند با آنها هم کنار می آید. اگر اراده باشد کنگره و کاخ سفید و سایر نهادهای امریکایی با یکدیگر کار خواهند کرد.

اقدامات جمهوری خواهان علیه ایران و میل آنها به اجرایی شدن مکانیزم ماشه چه اسیبی به احیای برجام می زند؟

یک عده در داخل امریکا هستند که مخالف برجام هستند که می توان آن را اقدامات ایضایی جمهوری خواهان علیه بایدن محسوب کرد. اما در سنا اکثریت را ندارند و امکانش ضعیف است که کاری از پیش ببرند. اما بعضی از سناتورهای دموکرات هم علیه ایران هستند به خصوص بعد از اتفاقات غزه بهانه دستشان افتاده است. از آنجایی که برخی از نمایندگان دموکرات علیه برجام هستند، احتمال این وجود دارد که بخواهند کارهایی بکنند. با این حال اگر این اتفاق بیفتد کل حیثیت آمریکایی ها تحت تاثیر قرار می گیرد و کشورها موقع بستن قرارداد با ایالات متحده دست و دلشان می‌لرزد و می‌دانند که این کشور هر زمان که دلش بخواهد می‌تواند زیر قول و قرارهایش بزند و فشار را روی آنها افزایش داد.

البته متاسفم که آنها بهانه‌هایشان را به هر شکلی توجیه می کنند تا به اهداف خود برسند. من احتمال می دهم که طرح جمهوری خواهان تصویب نشود یا بایدن مانع از امضای آن شود. این مستمسکی نیست که با این استدلال دنبال برجام نرویم. برجام ضامن امنیت و همکاری ایران با صحنه بین المللی است. اما بحث پایان دادن به تحریم ها راه حل بهتری دارد که در داخل اقداماتی کنیم و در زمینه نظام بانکداری و تولید و … در داخل اقدام کنیم که ربطی هم به تحریم ها ندارند. ما شاهد مشکلات اقتصادی و بانکی و مالیاتی در کشور هستیم و نظام گمرک ما مشکل دارد. این اصلاحات را اگر انجام دهیم تاثیر تحریم ها کم شده و قدرت مانور طرف مقابل را کم می‌کند. موضوع سر این است که ما باید مناسبات خود را طوری تعریف کنیم که در نظام بین المللی هیچ توافقی ضمانت اجرایی ندارد و تنها ضمانت اجرایی قول و قرارهایی است که بین دولت‌ها شکل می‌گیرد.

۳۱۱۳۱۲