یک کارشناس گفت: «به‌دلیل نوع برخوردی که ما داشتیم خیلی از کشورها ایران را در لیست قرمز گذاشته‌اند و به شهروندان‌شان گفته‌اند اگر به ایران سفر کردید و مشکلی برای‌تان پیش آمد به‌عهده خودتان است.»
مظاهر گودرزی: سهم ایران از گردشگران خارجی در جهان و خاورمیانه کم است، آخرین گزارش سازمان جهانی گردشگری نشان می‌دهد تنها ۰.۴ درصد از کل سفرهای گردشگری خارجی در سال ۲۰۲۲ به مقصد ایران انجام شده و سهم ایران از کل گردشگران خارجی ورودی به منطقه خاورمیانه حدود ۶ درصد برآورد شده است، این درحالی‌ست که به‌نظر می‌رسد مقصد گردشگران خارجی در این منطقه کشورهایی مانند مصر، ترکیه و عربستان هستند. در هفت ماه گذشته بیش از ۳۰ میلیون گردشگر از ترکیه بازدید کرده اما براساس گزارش وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با گذشت ۴ ماه از سال ۱۴۰۲ تقریبا ورود ۲ میلیون و ۹۳۸ هزار گردشگر به کشور ثبت شده است، اختلافی که به‌نظر می‌رسد چشم‌گیر است، این درحالی‌ست که در همین یکی دو هفته گذشته هم عربستان و هم ترکیه از ثبت رکوردهای جدید در جذب گردشگر خبر دادند.
تعامل با کشورهای جهان
ایران جاذبه گردشگری کم ندارد، از آثار تاریخی اصفهان و شیراز گرفته که می‌توانند گردشگران تاریخی را به ایران بکشانند، تا مشهد که مقصد خوبی برای گردگشری مذهبی است و البته دریا و صحرا و کویر که می‌توانند پای بسیاری از گردشگران خارجی را به ایران باز کنند، اما گوی رقابت مدت‌ها است که به کشورهای همسایه و منطقه داده شده و حالا آن‌ها هستند که درآمدهای نجومی گردشگری را سهم خودشان می‌کنند، عدم موفقیتی که یک کارشناس حوزه گردشگری درباره آن این جمله را می‌گوید: «مهمترین مسئله تعامل با کشورهای جهان است.»
اردشیر اروجی ادامه می‌دهد: «وضعیت گردشگری در عربستان مناسب نبود و ورود حجاج تنها نقطه امید عربستان برای جذب درآمد بود، اما با ولیعهد جدیدی که قدرت را به دست گرفته کاری را در این کشور دارد انجام می‌شود و آن هم تعامل با جهان است، عربستانی‌ها سعی دارند با اقدامات مختلف خودشان را به دنیا معرفی کنند و همین جذب فوتبالیست‌های معروف یکی از اقدامات است. آن‌ها حتی مشکل خودشان را با ایران حل کردند تا بتوانند روند توسعه‌ای که پیش گرفته‌اند را ادامه دهند.»
فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب
اما به‌غیر از حل مشکلات با کشورهای جهان چه امکاناتی برای جذب گردشگر ضرورت دارد؟ مدیرکل سابق سازمان میراث فرهنگی تهران دراین‌باره می‌گوید: «کشورهایی مانند عربستان و ترکیه زیرساخت‌های گردشگری را آماده کرده‌اند، یکی از مهمترین مسئله‌ها در حوزه گردشگری مسئله حمل و نقل هوایی است و عربستان دراین باره توانسته اقدامات خوبی انجام دهد. ترکیه هم مسائل خودش را حل کرد، مثلاً درخصوص حمل و نقل یک فرودگاه بسیار مجهزی دارد که شاید در خاورمیانه نمونه آن وجود نداشته باشد، آن‌ها توانستند هتل‌ها، حمل و نقل، و زیرساخت‌های گردشگری را ارتقا دهند.»
اروجی بیان می‌کند: «عربستان دارای یک اقتصاد با ثبات است و این مسئله به شرکت‌هایی که برنامه‌های گردشگری را هماهنگ می‌کند کمک می‌کند که برنامه‌ریزی خوبی داشته باشند.»
این کارشناس با اشاره به این‌که رفع محدودیت‌ها در سرعت و دسترسی به اینترنت یکی از اقدامات کشورهایی مانند عربستان و ترکیه است می‌گوید: «وقتی گردشگر وارد ایران می‌شود ما خوشحال می‌شویم که اولین سیم کارت گردشگری بدون فیلتر را به او می‌دهیم که خیالش از فیلترینگ راحت باشد، درحالی که این برای کشور ما نقطه ضعف است، گردشگر از خودش می‌پرسد اینجا چه خبر است که من می‌توانم اینترنت داشته باشم اما مردم این کشور اینترنت بدون محدودیت ندارند. تمام بوم گردی‌های کشور با فیلتر شدن شبکه‌های اجتماعی با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند، بوم‌گردی‌ها جذب گردشگر خوبی داشتند و می‌توانستند ایران را به‌خوبی معرفی کنند.»
با جهان شفاف حرف بزنیم
با وجود همه این شرایط چه راهکاری برای رفع مشکلات جذب گردشگر به ایران وجود دارد؟ اردشیر اروجی معتقد است برقراری ارتباط با کشورهای جهان بنیاد همه اقدامات است، او می‌گوید: «به‌دلیل نوع برخوردی که ما داشتیم خیلی از کشورها ایران را در لیست قرمز گذاشته‌اند و به شهروندان‌شان گفته‌اند اگر به ایران سفر کردید و مشکلی برای‌تان پیش آمد به‌عهده خودتان است.»
او ادامه می‌دهد: «درصورت رفع مشکل روابط با سایر کشورها حالا انتخاب نوع گردشگر مهم است، ایران باید بایدها و نبایدهای گردشگری خودش را به دنیا اعلام کند، برای این اقدام از سفارت‌خانه‌ها و دفاتر جذب گردشگری هم می‌شود کمک گرفت، مثلاً به آن‌ها صراحتاً بگوییم در ایران نوشیدن مشروبات الکلی ممنوع است و الگویی از حجاب باید رعایت شود، به آن‌ها بگوییم گردشگری ما خانوادگی است و با وجود این شرایط کشورهای مبدا گردشگری به سمت ایران را شناسایی کنیم.»
اروجی بیان می‌کند: «مثلاً قبل از انقلاب گردشگری دریا داشتیم، از آن‌جایی‌که برای نوشیدنی‌های الکلی و حجاب مانعی برای گردشگران نبود، این گروه از گردشگران هم وارد ایران می‌شدند؛ اما بعد از انقلاب بیشتر افراد مسن به عنوان گردشگر وارد ایران می‌شوند، آن هم برای شناخت بیشتر از تاریخ ایران است؛ اما حالا که ضوابط ما تغییر کرده باید صراحتاً ضوابط خودمان را به کشورها بگوییم، اینگونه می‌توانیم آن گروهی که ضوابط ما را قبول داشته باشند را جذب کنیم. به نظرم اگر در جذب این نوع از گردشگران تلاش کنیم می‌توانیم آن‌ها را به ایران بیاوریم.»
این کارشناس می‌گوید: «ترکیه و عربستان کشورهای مبدا گردشگری را برای ورود به کشورشان نیاز سنجی کردند، این‌که بدانند گردشگران ورودی چه سلیقه‌هایی دارند تا نیاز آن‌ها را در کشورشان تامین کنند، اما مثلاً در کشور ما گفته شد که می‌خواهند برای جذب گردشگر با روسیه تفاهمنامه بنویسند، اما آیا نیاز و سلیقه گردشگر روسیه‌ای در ایران برآورده می‌شود؟ بنابراین ابتدا باید سلیقه سنجی کنیم و با توجه به امکاناتی که داریم کشورهای مبدا گردشگری به مقصد ایران را شناسایی کنیم.»
اروجی ادامه می‌دهد: «این مسئله کمک می‌کند تا این شاخه از گردشگری مقصد خودش را ایران انتخاب کند، شاید با این شرایط به اندازه ترکیه نتوانیم جذب گردشگر داشته باشیم اما از اینی که هستیم قطعاً گردشگران بیشتری جذب خواهیم کرد. ما باید تکلیف خودمان را روشن کنیم، تا وقتی دوگانه عمل می‌کنیم معلوم است که گردشگر به ایران نمی‌آید درصورتی که اگر ما ضوابط‌مان را روشن و شفاف اعلام کنیم خیلی از مشکلات حل می‌شوند.»
چرا کسی به ایران سفر نمی‌کند؟
۲۳۳۲۳۳
