سازمان منطقه آزاد اروند که روزگاری قرار بود طعم شیرین توسعه را به مردم آبادان و خرمشهر بچشاند به نظر می‌رسد از ریل توسعه خارج شده است و نیاز به دگرگونی دارد.
منطقه آزاد اروند در شمال غربی خلیج فارس و جنوب غربی استان خوزستان در شهرستان‌های آبادان و خرمشهر با وسعت ۳۷ هزار و ۴۰۰ هکتار در محل تلاقی اروند رود و کارون واقع و همجوار با کشورهای عراق و کویت است و فرودگاه بین‌المللی آبادان در آن قرار دارد.
یکی از اهداف ایجاد منطقه آزاد اروند در شهرهای آبادان و خرمشهر، رونق و توسعه بود ولی اکنون سازمان منطقه آزاد اروند خود به یکی از مشکلات منطقه تبدیل شده است. سازمانی بزرگ و پست‌های عجیب و غیر متمرکز که به اعتقاد فعالان بخش‌های مختلف اقتصادی و چهره‌های دانشگاهی از ریل اصلی که باید داشته باشد خارج شده و به لبه پرتگاه رسیده است.
این سازمان عریض و طویل، روز به روز ارتباط خود را با بدنه اجتماعی محدودتر و بسته‌تر کرده و عملاً به اعتقاد فعالان، کارشناسان و نخبگان، بسیاری از مدیران فعلی اغلب طرح‌ها را متوقف کرده‌اند.
یکی از قوانین عجیب در مناطق آزاد حقوق مدیریتی است به گونه‌ای که فرد بعد از اینکه دوران مدیریتیش به پایان رسید همچنان حقوق مدیریتی دریافت می‌کند. این نوع رویکرد سبب می‌شود فرد تلاش کند به کرسی مدیریتی برسد ولی پس از اینکه به این جایگاه رسید، انگیزه روزهای قبل از مدیریت خود را نداشته باشد.
یکی از اهداف اصلی تشکیل منطقه آزاد اروند، صادرات به کشورهای همجوار به ویژه عراق از طریق مرز بین‌المللی شلمچه بود. مرزی که همین چند سال قبل به یکی از مهم‌ترین پیشانی‌های صادراتی کشور در زمینه جاده‌ای تبدیل شده بود و روزانه کامیون‌های زیادی در حال عملیات صادرات بودند ولی اکنون سبب رکود شده است.
سازمان منطقه آزاد اروند حضوری فعال در مرز بین‌المللی شلمچه دارد ولی مشخص نیست که آیا ناکارآمدی این سازمان باعث رکود فعلی شده یا دیگر دستگاه‌ها همچون ادارت گمرک و راه و شهرسازی نیز دخیل بوده‌اند؟
چندگانگی مدیریتی به وسیله اروند
یک فعال اقتصادی اظهار کرد: متأسفانه سازمان منطقه آزاد اروند از رسالت اصلی خود دور شده و علت این موضوع یا عدم اشراف مدیران داخلی و یا مدیران عامل این سازمان نسبت به مباحث تجاری و اقتصادی است.
علی مطوریان ادامه داد: وقتی فردی که در رأس است و اطلاعات لازم را ندارد، طبیعی است که مدیران زیرمجموعه وی نیز به همین شکل باشند.
وی بیان کرد: احیای صادرات، صنعت و بازرگانی در راستای توسعه شهرهای آبادان و خرمشهر از رسالت‌های سازمان منطقه آزاد اروند است ولی اکنون شرایط برعکس شده و این سازمان با بی کفایتی مدیران تبدیل به یک سربار شده است.
این فعال اقتصادی توضیح داد: سازمان منطقه آزاد فعلاً راکد و بدون حرکت است و مبالغ هنگفتی حقوق پرداخت می‌کند و همچنین بسیاری از مردم برای نبود این سازمان دعا می‌کنند؛ ادارات شهرهای آبادان و خرمشهر نیز در خصوص متولی حاکمیتی اکنون بلاتکلیف هستند.
مطوریان تاکید کرد: شلمچه که باید محور اصلی صادرات شهرهای آبادان و خرمشهر باشد در حال حاضر با شرایط اسفناکی که دارد اصلاً نمی‌توان آن را به عنوان محل صادرات قلمداد کرد؛ اکنون در شلمچه چندگانگی وجود داشته و خود منطقه آزاد سه واحد مختلف در شلمچه دارد و اصلاً مدیریت واحد نداریم.
این فعال اقتصادی اظهار کرد: بابت زمین شلمچه که کرایه کردیم امسال ۲۰۰ درصد به قیمت اجاره اضافه کردند و مشخص نیست این تصمیم با چه شاخصی اتخاذ شده است.
مطوریان با بیان اینکه متولی صادرات در شلمچه مشخص نیست، توضیح داد: قبلاً دو هزار و ۵۰۰ کارگر در شلمچه مشغول به کار و یک هزار و ۵۰۰ کامیون نیز تردد می‌کردند ولی اکنون شرایط افتضاح است.
وی تصریح کرد: «محمدرضا اسکندری»، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند با اصرار فراوان دو نوبت در شلمچه حضور یافت.
این فعال اقتصادی با اشاره به وضعیت مدیریتی شهری شهرهای آبادان و خرمشهر در منطقه آزاد اروند گفت: شورای اسلامی شهر خرمشهر یک نفر را به عنوان شهردار انتخاب کرد ولی سازمان منطقه آزاد اروند تأیید نکرد و شورا برای آن فرد با استانداری مکاتبه کرد و در استانداری تأیید کردند! سوال این است، فردی که اینگونه انتخاب می‌شود از چه شخصی تمکین می‌کند؟ منطقه آزاد یا استانداری؟
مطوریان، نبود مدیریت واحد در پایانه صادراتی شلمچه را از مشکلات مهم این پایانه عنوان کرد و گفت: بارها اعلام کردیم کمیته‌ای از سوی منطقه آزاد با حضور سازمان‌های حاضر در شلمچه تشکیل شود تا مشکلات رفع شود ولی عملاً اتفاقی نیفتاد.
گردشگری در کما
یک فعال گردشگری هم با بیان اینکه صنعت گردشگری یکی از محورهای اقتصادی منطقه آزاد اروند است، اظهار کرد: یکی از پُرچالش‌ترین واحدهای سازمان منطقه آزاد اروند که نقش مهمی در حوزه معیشت بخشی از بدنه جامعه را دارد، واحد گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند است که مدیر فعلی آن ضعیف‌ترین عملکرد را در بین همه مدیران پیشین به جای گذاشته است.
نجمه عباسیان پور تصریح کرد: در اغلب نقاط کشور، ستاد نوروزی از سه ماه قبل از آغاز سال نو تشکیل می‌شود ولی شاهد هستیم مدیر گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند هنوز ستاد نوروزی را تشکیل نداده است.
این فعال گردشگری عنوان کرد: همانگونه که در بیمارستان برای معالجه باید از پزشک استفاده شود در زمینه گردشگری نیز باید فقط از متخصص گردشگری استفاده شود.
عباسیان پور بیان کرد: به صورت مستمر اعلام کردیم همه کارکنان واحد گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند شامل مدیر، رئیس اداره، کارشناس و … با توجه به اینکه از نظر فعالان گردشگری دستاوردی نداشته‌اند باید تغییر کنند و دانش آموختگان گردشگری بدنه سازمان منطقه آزاد اروند به واحد گردشگری منتقل شوند.
وی تاکید کرد: از دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد، حراست و بازرسی سازمان منطقه آزاد اروند و همچنین سایر نهادهای نظارتی در کشور خواستار بررسی هزینه کردهای گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند هستیم.
ضرورت رسیدگی به وضعیت اسفناک
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی هم پیش از این گفته بود: ریل گذاری سازمان منطقه آزاد اروند دارای اشکالاتی است و اخیراً هم در مجلس شورای اسلامی بر روی این موضوع تاکید کردم.
سیدمحمد مولوی با اشاره به پیشینه شهرهای آبادان و خرمشهر افزود: این دو شهر در زمینه اقتصادی، دارای سابقه تاریخی هستند که مهم‌ترین آنها حوزه صنعت و تجارت است ولی سوال فعلی این است که چرا این دو شهر اکنون درگیر ناکارآمدی سازمان منطقه آزاد اروند شده‌اند؟
وی ادامه داد: مدیرعامل فعلی سازمان منطقه آزاد اروند از طرفی اعلام کرده که «ماده ۶۵ احکام دائمی را قبول ندارم و قابلیت اجرایی ندارد» و از طرفی به شکل دیگری به این موضوع می‌پردازد. ولی به عنوان مثال چند درصد مأموریت جهاد کشاورزی و شیلات در محدوده منطقه آزاد اروند است؟
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: منطقه آزاد اروند در آستانه نوروز ۱۴۰۲ چه اقدامی کرده است؟ با وجود اینکه کمتر از یک ماه به نوروز مانده حتی ستاد نوروزی هم تشکیل نداده‌اند.
مولوی با بیان اینکه نماینده مردم وظیفه صیانت از حقوق مردم حوزه انتخابیه خود را دارد، گفت: مردم از نمایندگان مجلس انتظار پیگیری دغدغه‌ها را دارند و از ما سوال می‌کنند برای ریشه‌یابی و رفع مشکل ناکارآمدی سازمان منطقه آزاد اروند چه پیگیری‌هایی انجام دادید؟
وی تاکید کرد: به مدیرعامل فعلی سازمان منطقه آزاد اروند توصیه می‌کنم به مناطق مختلف شهرهای آبادان و خرمشهر برود و از مردم در خصوص میزان رضایتمندی از عملکرد سازمان منطقه آزاد اروند سوال کند.
بازنشستگی مدیرعامل اروند
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به نامه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس که مراتب بازنشستگی و غیرقانونی بودن ادامه مدیریت مدیرعامل منطقه آزاد اروند را تأیید می‌کند، توضیح داد: ادامه مدیریت مدیرعامل اروند به دلیل بازنشستگی طبق نامه صریح رئیس کمیسیون اصل ۹۰ و سازمان امور اداری و استخدامی بر خلاف قانون است و ما به عنوان نماینده مردم در این خصوص سکوت نخواهیم کرد.
مولوی ادامه داد: تعداد سفرهای مدیران بخش‌های مختلف سازمان منطقه آزاد اروند چه میزان بوده است؟ هزینه پرواز و هتل چه میزان بوده است؟ سفرهای مدیران این سازمان به ویژه حضور در نمایشگاه‌های مختلفی که دارند چه خروجی برای مردم به همراه داشته است؟
وی، اطلاع رسانی و ارائه عملکرد به مردم را یک امر ضروری عنوان کرد و افزود: شفافیت واقعی یعنی اینکه مردم بدانند واحدهای مختلف سازمان منطقه آزاد اروند چه میزان بودجه داشتند و آن را دقیقاً در چه زمینه‌ای صرف کردند و همچنین خروجی چه بوده است؟
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی توضیح داد: به عنوان مثال یک ساعت، وقتی درست کار می‌کند که هر چرخ دنده سر جای خود قرار گرفته باشد ولی آیا در واحدهای مختلف سازمان منطقه آزاد اروند هر فرد بر اساس تحصیلات مرتبط خود حضور دارد؟
مولوی بیان کرد: سازمان منطقه آزاد اروند باید عامل توسعه شهرهای آبادان و خرمشهر باشد ولی اکنون به لبه پرتگاه رسیده و متن جای خود را به حاشیه داده است.
وی با اشاره به لزوم توجه به شهرک‌های صنعتی تاکید کرد: منطقه آزاد اروند برای بخش تولید که همواره از موارد مورد تاکید رهبر معظم انقلاب بوده چه اقدامی کرده است؟
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی افزود: در بدنه فعلی سازمان منطقه آزاد اروند افراد دلسوز، کارآمد، نخبه، تحصیل کرده و دارای سوابق مدیریتی خوب است ولی آیا مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند حتی صدای کارکنان این سازمان را می‌شنود؟ مدیری که صدای کارکنان سازمان خود را نمی‌شنود آیا می‌تواند مدعی آن باشد که صدای مردم را می‌شنود؟
مولوی تاکید کرد: مردم شهرهای آبادان و خرمشهر انتظار رفع مشکلات را دارند و در همین راستا اسفندماه سال گذشته پیشنهاد تشکیل کارگروه توسعه شهرستان‌های آبادان و خرمشهر در خصوص امور زیربنایی، اقتصادی، کسب و کار، فرهنگی، درمان، ورزشی و … مطرح شد که مورد موافقت قرار گرفت.
مولوی خطاب به وزیر امور اقتصاد و دارایی گفت: مردم انتظار رسیدگی به وضعیت اسفناک و در جا زدن سازمان منطقه آزاد اروند را دارند. صدای مردم مظلوم شهرهای آبادان و خرمشهر و همچنین کارکنان پشت درهای بسته این سازمان را بشنوید.
لزوم اصلاح کامل ساختار
بنابراین گزارش، سازمان منطقه آزاد اروند که روزگاری قرار بود چهره محرومیت را از شهرهای آبادان و خرمشهر تغییر دهد و لباس توسعه بر تنشان کند اکنون خود تبدیل به معضل شده و اغلب مردم خواستار بازگشت به دوران قبل از تشکیل این سازمان هستند.
سازمان منطقه آزاد اروند که روزگاری بر توسعه صادرات از طریق مرز بین‌المللی شلمچه، احیای صنایع و توسعه صنعت گردشگری تاکید می‌کرد اکنون در همه این موضوعات دچار چالش شده است.
مشخص نیست انتصابات در سازمان منطقه آزاد اروند به ویژه در زمان مدیرعامل فعلی بر اساس کدام شاخص‌ها انجام می‌شود که سبب نگرانی بدنه اجتماعی به ویژه نخبگان شده است.
سازمانی که باید به صورت مستمر با صنعتگران، صادرکنندگان، فعالان فرهنگی، فعالان گردشگری و سایر بدنه مردمی دیدار و این نظرات را تا حصول نتیجه پیگیری کند مشخص نیست طی یک سال گذشته با هر کدام از این اقشار مهم چند جلسه برگزار کرده و حاضر به شنیدن صدای آنها شده است و چنانچه جلسه برگزار کرده آیا مصمم به اجرای طرح‌های آنها بوده یا صرفاً فقط به چند عکس و صورتجلسه ختم شده است؟
قطعاً وجود منطقه آزاد در هر نقطه از کشور یک مزیت بزرگ و ویژه تلقی می‌شود ولی مشروط بر اینکه ساختار آن دارای شاخص‌های علمی باشد. وقتی ساختار بر اساس اصول باشد و مدیران فقط در چارچوب حرکت کنند قطعاً شرایط مناسب به وجود می‌آید.
سازمان منطقه آزاد اروند نیازمند یک تصمیم انقلابی است تا با حرکت بر روی ریل اصلی ضمن ایجاد توسعه برای شهرهای آبادان و خرمشهر، اعتماد از دست رفته مردم را نیز بازگرداند.
به طور حتم رویکرد کنونی سازمان منطقه آزاد اروند با سیاست‌ها و وعده‌های دولت «ایران قوی» در تضاد است زیرا رئیس جمهور بارها بر توسعه شهرهای آبادان و خرمشهر تاکید کرده ولی بُن بست فعلی شرایط را بسیار دشوار کرده است.
