تیتربرتر: تفنگ ­ها به دو نوع گلوله ­زن و ساچمه­ زن تقسیم می­ شوند که نوع گلوله ­زن آن‌ها خطرناک­تر و پر قدرت­تر است. همچنین گلوله ­زن‌ها برد مفید بیشتری نسبت به ساچمه ­زن­ها دارند. امروزه معمولا از تفنگ‌های ساچمه‌زن فقط برای شکار استفاده می‌شود. یکی از اولین و قوی‌ترین تفنگ‌های گلوله‌زن، تفنگ محبوب برنو است.

برنو نامی آشنا میان اقوام ایرانی است. تفنگ برنو و یا Vz. 24 از نوع تفنگ­های گلنگدنی می­ باشد. عبارت Vz مخفف کلمه ه­ای در زبان چکی به معنای «مدل» است و عدد 24 را برای سال تولید آن به کار برده­اند. این اسلحه برای اولین بار در سال 1922 سفارش داده شد و سرانجام در سال 1924 در شهر برنو،، واقع در چکسلواکی سابق و کشور جمهوری چک امروزی، تولید نمونه­ های اولیه آن به پایان رسید.

تاریخچه تفنگ برنو

تفنگ برنو از دسته تفنگ­های جنگی سبک و تک نفره است و برای اولین بار بین سال­های 1924 تا 1942 در کشور چکسلواکی طراحی و مورد استفاده قرار گرفته است. اندکی بعد از جنگ جهانی اول، این تفنگ در چکسلواکی ساخته و جایگزین Vz. 98/22 شد. تفنگ Vz. 24 با الهام از موزر 98 آلمانی طراحی و ساخته شده است.

در اواخر دهه 1920 و دهه 1930 کشور چکسلواکی سابق، صد­ها هزار تفنگ برنو را به سراسر جهان صادر کرد. همچنین در طی جنگ داخلی اسپانیا حدود 40 هزار اسلحه برای نیرو­های جمهوری­خواه اسپانیا ارسال شد. نزدیک به 200 هزار اسلحه برنو توسط چین خریداری و در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت.

آلمان­ها با اشغال چکسلواکی صد­ها هزار عدد تفنگ برنو را بدست آورد و تولید این تفنگ در زمان اشغال این کشور تا سال 1942 ادامه یافت. آلمان­ها بعد از اشغال کنترل کارخانه­های ساخت این اسلحه را در دست گرفته­ اند. در طی جنگ جهانی دوم برنو توسط ارتش رومانی و آلمان مورد استفاده فراوان قرار گرفت.

کشورهای استفاده کننده برنو

همچنین کشور­هایی مانند هلند، ایران، ترکیه، آرژانتین و… استفاده فراوانی از این تفنگ داشته ­اند. تعداد زیادی از کشور­های آمریکای جنوبی تفنگ Vz. 24 را در کالیبر­های متنوع خریداری کردند. بولیوی تعداد 101 هزار تفنگ vz.24 از چکسلواکی خریداری کرد. بسیاری از این اسلحه­ ها در طی جنگ چاکو در دهه 1930 توسط ارتش بولیوی علیه پاراگوئه مورد استفاده قرار گرفت و تعداد زیادی از آن­ها توسط ارتش پاراگوئه به غنیمت گرفته شد و علیه خود بولیوی به کار گرفته شد. کلمبیا، اوروگوئه و ونزوئلا نیز تعداد زیادی از این اسلحه را خریداری کردند. انقلابیون برزیل نیز 15000 عدد برنو خریدند. در نیمه دوم قرن نوزدهم که بسیاری از کشورهای آمریکای مرکزی وارد جنگ‌های داخلی و خارجی شده بودند، السالوادور، گواتمالا و نیکاراگوئه مشتریان اصلی تفنگ قوی، سبک و ارزان قیمت برنو بودند.

مشخصات و سازوکار تفنگ برنو

لوله برنو 590 میلی متر (23.2 اینچ) طول دارد که از موزر 98 با طول لوله­ی 740 میلی متر (29.1 اینچ) کوتاه­تر و خوش دست­تر می باشد. این اسلحه مانند تفنگ­های موزر از فشنگ­های  57×92/7 میلی متری استفاده می­ کند.

به طور کلی این اسلحه 1100 میلی­متر طول و 4.2 کیلوگرم وزن دارد. همچنین لوله تفنگ دارای 4 عدد خان با گردش از چب به راست می­ باشد. تفنگ برنو دارای خشاب داخلی ثابت با ظرفیت 5 تیر است. این خشاب توسط یک نوار فشنگ (که قطار فشنگ نیز نام دارد) تغذیه می‌شود.

دستگاه نشانه‌روی یا همان مگسک تفنگ برنو دارای درجه‌بندی‌های 50 متری تا حداکثر 2000 متر است. تیغه جلویی مگسک دارای یک حلقه محافظ است که تا حدی از آسیب دیدن و خم شدن آن در اثر ضربه، جلوگیری می‌کند. سرنیزه آن مجهز به یک غلاف می‌باشد تا مانع از آسیب احتمالی به فرد حامل شود. قنداق برنو دارای یک محافظ بوده که از حلقه­ی گیرنده جلویی تا لوله تفنگ امتداد دارد. یک میله تنظیف هم زیر لوله تعبیه شده است.

به قطر داخلی لوله تفنگ کالیبر گفته و اندازه­ی آن را با میلی­متر و یا اینچ بیان می­ کنند. کالیبر اسلحه برنو 92/7 میلی­متر می باشد.

شهرت Vz.24

برنو Vz. 24 به دلیل مطمئن و دقیق بودن و کارکرد مؤثر بسیار مشهور می­ باشد. همین امر موجب شده تا این اسلحه در جنگ جهانی دوم به سرعت میان سربازان خط مقدم که از آن استفاده می­کردند و همچنین کشور­هایی که آن را خریداری کرده بودند، بسیار محبوب شود.

قنداق و روکش لوله انواع اولیه تفنگ برنو از نوعی چوب گردو ساخته می‌شد و به همین دلیل از دوام بالایی برخودار بود. با این حال، از پلاستیک یا کائوچو نیز در ساخت قنداق استفاده شده است. در برنوی دارای قنداق تاشو، جنس قنداق، فلزی است. به طور کلی  اسلحه برنو بسیار شبیه به اسلحه آلمانی موزر 98 بوده و هر دو این سلاح­ها از مهمات یکسانی استفاده می­کرده­ اند. حداکثر برد این سلاح حدود 4500 متر بوده در حالی که سرعت خروج گلوله از دهانه­ی لوله آن 830 متر در ثانیه می­ باشد.

تفنگ برنو سربازان خط مقدم را قادر می ساخت تا دشمنان را از فاصله 1500 متری هدف قرار دهند والبته اصابت گلوله این تفنگ از این فاصله می‌توانست جان انسان را بگیرد. فشنگ­های برنو بسیار قدرتمند و خطرناک بوده تا جایی که به راحتی می­ تواند یک گراز را شکار کند.

انواع متخلف تفنگ برنو

از Vz. 24 دو نوع مختلف وجود دارد: G24 (t) که توسط آلمانی­ها و Vz. 24 که توسط ارتش رومانی مورد استفاده قرار گرفته است.

برنو G24(t): دراین مدل تغییرات جزئی بصری در اسلحه به وجود آمده است تا هر چه بیشتر شبیه به اسلحه کارابینر شود. یک حفره در عقبه قنداق تعبیه شد تا با تسمه‌های آلمانی تطابق داشته باشد و عقبه قنداق از حالت صاف به حالت مقعر تغییر کرد تا به خوبی با شانه تیرانداز چفت شود. جنس قنداق نیز از چوبی به فلزی که تولید آن آسان‌تر بود، تغییر کرد. در طول سال­های 1941و 1942 بیش از 330 هزار اسلحه از این نوع تولید شد. این تفنگ­ها فقط علائم استاندارد ارتش و کد­های بازرسی را به همراه داشتند.

تفنگ Vz. 24 رومانیایی:  در اواخر دهه 1920 و اوایل دهه 1930، ارتش رومانی تصمیم گرفت تا از برنو به عنوان سلاح سازمانی پیاده نظام خود استفاده کند. در این مدل به جز علامت گذاری­ها چیز دیگری دست­خوش تغییر نشده است.

در مجموع، حدود 750 هزار نمونه از این تفنگ قدرتمند توسط رومانی سفارش داده شد. اسلحه­ های تولید شده در دو سال اول ساخت این مدل به دستور پادشاه رومانی، نقش شاهین­های سلطنتی روی تفنگ کار می‌شد.

مطالب مرتبط:

• مرگبارترین سلاح های جنگی در تاریخ
• بهترین مسلسل جهان در سال 2021

تفنگ برنو در ایران

در اواخر دهه 1920 و دهه 1930 ایران Vz. 24 و همچنین دو نوع دیگر از سلاح برنو را خریداری کرد و بعد­ها در اواخر دهه 1940 نسخه­ های ساخت خود را تولید کرد. در سال 1929 ایران 30 هزار اسلحه برنو به طول 7.92 میلی متر را سفارش داد و همه این اسلحه­ ها از ارتش چکسلواکی تهیه شد.

در سال 1930 بیش از 240 هزار تفنگ برنو توسط دولت ایران سفارش شد که این سفارش برای خرید تفنگ برنو مدل Vz. 98/29 با لوله بلند­تر بود. در اواخر دهه 1940، دولت ایران با کمک کشور چکسلواکی کارخانه­ای راه اندازی و اسلحه مدل 40، لوله کوتاه را به تولید رسانند.

با حمله انگلیس و اتحاد جماهیر شوروی به ایران و پس از سرنگونی رضا شاه در سال 1941، تعداد بیشماری اسلحه به دست قبایل شورشی افتاد که در درگیری­های قبیله­ای از آن­ها استفاده می­ کردنند. سال­های زیادی برنو اسلحه شماره یک ارتش ایران بود و با سقوط رضاشاه و روی کار آمدن پهلوی دوم این سلاح جای خود را به سلاح M1 آمریکایی داد.

امروزه  این سلاح در ایران بیشتر برای شکار مورد استفاده می‌شود و مدل­های کوتاه و بلند آن در ایران موجود بوده و هنوز میان عشایر محبوبیت خاص خود را دارا می­ باشد. بعد از اشغال چکسلواکی توسط آلمان شرکت موزر در شهر برنو شعبه­ای تاسیس و به تولید اسلحه پرداخت. ایران نیز به خرید تفنگ­­های این شرکت که در شهر برنو ساخته می­ شد روی آورد بنابراین در ایران این اسلحه­ ها به برنو معروف شدند. غالبا اسلحه ­های خریداری شده توسط ایران تک تیر و پنج تیر بودند.

برنو آنچنان کارآمد بود که حتی در جنگ ایران و عراق مورد استفاده قرار گرفت و همانند جنگ جهانی دوم مواقع ضروری  به عنوان سلاح تک تیرانداز بود.

برنو در ورزش

در ایران مسابقات تیراندازی سابقه­ای طولانی و طرفداران بسیاری از گذشته­ های دور تا به امروز داشته است. این مسابقات میان اقوام­های مختلف ایرانی محبوبیت فراوانی دارد. همچنین مسابقات تیراندازی با برنو هنوز در ایران با شور قبل برگزار می­ شود.

این اسلحه بسیار خوش­دست بوده و با توجه به دقت بالا و قدرت بی­نظیری که دارد برای تیراندازی و مسابقات گزینه­ی بسیار مناسبی می­ باشد. ناگفته نماند که تیراندازی با برنو بسیار لذت بخش است.

معمولا این مسابقات برای بزرگداشت شهدای عشایر و همچنین گرامی داشت روز ملی عشایر و روستاها در مناطق عشایر نشین برگزار می­ شود.

محبوبیت برنو در ایران

برنو که تفنگ مورد استفاده ارتش ایران بوده، امروزه به اسلحه محبوب میان عشایر بدل شده است. اکنون نیز این اسلحه میان عشایر خصوصا عشایر لر به فراوانی دیده می­شود. همدم و همراز مرد بختیاری بدون شک تفنگ اوست. سلحشورانی که در تمامی مراحل حافظ خاک و ناموس خود بودند، برنو را از خود جدا نشدنی می‌دانند.

تفنگ برنو در ایران به قدری مورد توجه قرار گرفته که حتی آن را نماد اقوام لر دانسته و همچنین کرد­ها، زنان زیبا و بلند قامتشان را برنو می­ نامند.

این سلاح پر قدرت به قدری میان قبایل و مردم ایران محبوب شد که حتی اشعار زیادی در وصفش سروده شده است. مانند بیت زیر که از ابوالقاسم خورشیدی می­ باشد.

تش و جونم اینه او جا وار ایل سرفرازم                    از غم برنو بلند داغ دلی ساله دارم

قیمت تفنگ برنو

همان طور که اشاره شد برنو انواع متفاوتی اعم از کوتاه، متوسط و بلند دارد و قیمت آن با توجه به نوع اسلحه و همچنین کشور سازنده متفاوت است. برخی از انواع این سلاح که دارای قنداق­های خاص هستند، قیمت­های بالای چند هزار دلاری دارند. کلکسیونرها از طرفداران این نوع اسلحه می ­باشند. برنو با قنداق­های پلاستیکی نیز تولید می­ شود که قیمت پایین­تری دارد.

در ایران بیشترین کاربرد این تفنگ، برای شکار است. دقت بالا و قدرت گلوله­ ی آن باعث شده تا تفنگی کارآمد برای شکار باشد. اگر به دنبال سلاحی برای شکار هستید، بدون شک برنو بهترین گزینه پیش رویتان می باشد.

آنچه دیگران میخوانند:

• هر آنچه که باید درباره تفنگ بادی بدانید!
• بهترین تفنگ تهاجمی دنیا کدام است؟

گردآورنده: زهرا فرامرزی