تیتربرتر؛ یکی از اهداف و‌ثمرات مهم زندگی زناشوئی داشتن نعمت فرزند و بقای نسل است. که در همه جوامع و فرهنگ ها هدف پسندیده و ارزشمندی محسوب شده و سبب استحکام خانواده ها میگردد. گرچه این جنبه از تمایل زوجین در زندگی مشترک به علت شرایط خاص زندگی جوامع امروزی دستخوش تغییراتی شده و اولویت های دیگری مانند موفقیت های شغلی، تحصیلی و اقتصادی در زندگی زوجین جوان نقش مهمی پیدا کرده است اما همچنان مادر شدن و پدر شدن از ارمان های والای زندگی مشترک زناشوئی به شمار می اید و ناباروری مسئله ای ازار دهنده محسوب می گردد.
میزان شیوع ناباروری در ایران
ناتوانی جنسی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری ناباروری در 10 تا 15 درصد از زوج‌ها دیده می شود، علل ناباروری می تواند مربوط به زن یا مرد یا هردو باشد.
شیوع ناباروری در دنیا حدود ۱۵ درصد است و حدود ۲۰ تا ۷۰ درصد از آنها دلایل مردانه دارد. به طور کلی ۲.۵ تا ۱۲ درصد از مردان در دنیا به این اختلال مبتلا هستند. با توجه به بررسی‌های انجام شده، در مناطق مختلف ایران میزان شیوع ناباروری تفاوت دارد؛ با این وجود میانگین کل ناباروری در ایران ۱۰.۹ است.
حدود ۴۰ درصداز مشکلات ناباروری مربوط به مردان و ۴۰درصد از مشکلات مربوط به زنان و حدود 10 درصد مربوط به هر دو آنها برمی گردد. در حدود ۱۰درصد نیز عامل ناباروری مشخص نیست ،به عبارت دیگر در این زوج ها هر دو نفر با توجه به انجام ازمایش های موجود مشکلی ندارند ولی به علل نامشخصی باردار نمی شوند.
عوامل تاثیرگذار در شیوع ناباروری
از جمله عوامل تاثیرگذار در شیوع و گسترش ناباروری می‌توان به سن بالا، آلودگی‌های محیطی و شغلی، تشعشعات یونیزه، فلزات سنگین، مواد شیمیایی سمی، سوءتغذیه و مصرف ناکافی مواد مغذی، سبک زندگی نامناسب مثل مصرف فست‌فودها، قرار گرفتن در معرض توکسین‌ها و عادات غذایی نامناسب، استرس اکسیداتیو، افسردگی، سیگار کشیدن و ... اشاره کرد.
کاهش کیفیت اسپرم یکی از دلایلی است که باعث بروز ناباروری می‌شود و یکی از عواملی که در کاهش کیفیت اسپرم نقش بسیار مهمی دارد، تغذیه است. با توجه به تغییر رفتار‌های تغذیه‌ای و گرایش به سمت رژیم غذایی ناسالم که با کاهش مصرف میوه و سبزیجات و افزایش مصرف غلات تصفیه‌شده، کالری دریافتی و غذاهای سرشار از چربی‌های اشباع و کربوهیدرات‌های ساده همراه است، اهمیت تغذیه بیش از پیش مشخص شده است.
نشانه های ناباروری چیست؟
بیشتر زوج‌ها که در طی شش ماه اولی تلاششان را برای باردار شدن آغاز میکنند به هدفشان(یعنی بار تارشدن) نایل میگردد. به طور کلی بعداز ١٢ماه آمیزش بدون جلوگیری،حدود ٨۵درصد از زوج ها باردار میشوند و اغلب زوج های باقی مانده نیز با یا بدون درمان به هدف میرسند.
نشانه اصلی ناباروری عدم ناتوانی زوج ها در باردار شدن است و نشانه مهم دیگری وجود ندارد. در برخی موارد خانم های نابارور دوران قاعد‌گی غیر نرمالی دارند. این احتمال وجود دارد که یک مرد نابارور نیز نشانه های از مشکلات هورمونی مانند تعمیراتی در رشد موها و با عملکرد جنسی اش داشته باشد.
مطالب مرتبط:
علل عمده ناباروری زنان در ایران
فلوشیپ ناباروری با بیان اینکه سن ازدواج یکی از عوامل بسیار مهم و مؤثر در ناباروری است، علل عمده ناباروری زنان در ایران را تشریح کرد.
دکتر آتوسا کریمی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران پویا با بیان اینکه علل مختلفی میتواند باعث بروز ناباروری در زنان شود، اظهار کرد: سن ازدواج یکی از فاکتورهای بسیار مهم در ناباروری است؛ متأسفانه در زمان حاضر سن ازدواج در زنان و مردان بالاتر رفته است و حتی برخی افراد که در سنین مناسب ازدواج میکنند نیز فرزندآوری را به تعویق می‌اندازند.
سن مناسب برای بارداری
وی افزود: هرچه سن خانم کمتر (یعنی بین 20 تا 35 سال) باشد زمان ایده‌آل‌تری برای بارداری است؛ بارداری برای سنین زیر 18 سال را به زنان توصیه نمی‌کنیم زیرا بدن خانم‌ها ممکن است به تکامل کافی برای باروری نرسیده باشد اما از سن 20سالگی زمان مناسبی برای بارداری است و پس از 35سالگی نیز قدرت باروری زنان کاهش می‌یابد و پس از 40سالگی شانس بارداری کاهش و عوارض بارداری افزایش می‌یابد.
مشکلات رحمی از عوامل مؤثر بر ناباروری
کریمی با بیان اینکه یکی دیگر از عوامل مؤثر در باروری زنان، ساختار تناسلی زنان است، تصریح کرد: ساختار رحم و لوله‌های رحم بر باروری زنان اثر می‌گذارد؛ مشکلاتی نظیر رحم دوشاخ، تک‌شاخ، فیبروم رحمی، پیچ‌خوردگی و چسبندگی و انسداد لوله‌های رحمی از علل دیگر ناباروری در بانوان است.
اختلال در عملکرد تخمدان‌ها علت دیگر ناباروری
فلوشیپ ناباروری مشکلات مربوط به کارکرد تخمدان‌ها را از علل دیگر ناباروری زنان عنوان و بیان کرد: تخمدان‌ها در هر ماه باعث رشد "فولیکول‌ها" و آزادسازی تخمک میشوند و نقش مهمی در باروری خانم‌ها ایفا میکنند؛ در بانوان بالای 35 سال، اندازه تخمدان‌ها و کیفیت تخمک‌ها و شانس باروری کاهش می‌یابد، در 40سالگی این کیفیت بیشتر کاهش می‌یابد.
کریمی با بیان اینکه برخی زنان ممکن است دچار "تخمدان‌های پلی‌کیستیک" باشند، گفت: تخمدان پلی‌کیستیک معمولاً با اختلالات هورمونی، افزایش موهای زائد در صورت، چاقی دور شکم، عقب افتادن سیکل‌های ماهانه همراه است و در نتیجه باعث اختلال در تخمک‌گذاری می‌شود.
علل بروز سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
وی درباره علت بروز سندرم تخمدان پلی‌کیستیک اظهار داشت: برخی عوامل ارثی در بروز این مشکل در زنان نقش دارند؛ برای مثال احتمال ابتلا به تخمدان پلی‌کیستیک در بانوانی که در خانواده خود به‌خصوص در زنان خانواده پدری، موارد ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک را دارند، بیشتر است.
تأثیر کم‌تحرکی و سبک زندگی بر باروری زنان
این فلوشیپ ناباروری با بیان اینکه کم‌تحرکی و افزایش وزن در سراسر جهان از جمله ایران در بانوان افزایش یافته است، گفت: چاقی نیز از عوامل مؤثر بر بروز تخمدان پلی‌کیستیک است؛ مصرف غذاهای مضر مانند فست‌فود و سبک زندگی ناسالم و کم‌تحرکی از علل دیگر مؤثر بر بروز این مشکل است.
عفونت‌های رحمی را جدی بگیرید
کریمی عفونت‌ها را از علل دیگر ناباروری زنان عنوان و تشریح کرد: بسیاری از عفونت‌های ناحیه لگن، رحم و دهانه رحم از عوارض و علل ناباروری هستند؛ عفونت این نواحی باعث می‌شود محیط رحم برای پذیرش جنین نامناسب شود و یا باعث چسبندگی لوله‌های رحمی، متورم شدن این لوله‌ها و انسداد آنها شود.
یائسگی زودرس از علل ناباروری زنان
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، یائسگی زودرس و کاهش ذخیره تخمدان را علت دیگر ناباروری زنان دانست و گفت: یائسگی در زنان به‌طور طبیعی در سن بالای 47 یا 50 سال رخ می‌دهد وقتی زنان زیر 40 سال دچار یائسگی میشوند، به آن یائسگی زودرس گفته می‌شود. برخی زنان در سن 25 تا 30 سالگی دچار کاهش شدید ذخایر تخمدان میشوند که علت آن میتواند برخی بیماری‌های زمینه‌ای، سرطان، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی باشد.
وی ادامه داد: استرس‌های بسیار زیاد میتواند باعث آسیب به ذخیره تخمدان شود؛ عوامل ارثی به‌خصوص در زنان خانواده مادری فرد نیز از دیگر عوامل مؤثر بر یائسگی زودرس است.
زنان دچار یائسگی زودرس چه‌کار کنند؟
وی تصریح کرد: افرادی که دارای زمینه ارثی یائسگی زودرس هستند باید به پزشک مراجعه کنند و پس از انجام تست ذخیره تخمدان، در صورتی که ذخیره تخمدان کم بود تخمک خود را فریز کند که پس از ازدواج بتوانند از این تخمک استفاده کنند.
درمان ناباروری چیست؟
- باتوجه سهم مساوی علل مردانه و علل زنانه در ایجاد ناباروری مراجعه هر دونفر به مرکز تخصصی ناباروری برای تشخیص علت.
- حضور مرد و تست آنالیز مایع منی در زمان تعیین شده مهم است. زیرا میتواند در همان ابتدای برسی روش درمانی را تغییر دهد.
- حمایت خانواده ها خصوصا حمایت عاطفی برای کاهش استرس زوج حایز اهمیت است
- همچنین پیاده روی، شنا و یوگا سبب کاهش استرس شده و با کاهش وزن اثرات مثبت مضاعفی بر باروری دارد.
- با توجه به دلایل مختلفی که میتواند به عنوان علت نا باروری زن یا مرد وجود داشته باشد، نوع برخورد با این مسئله و نوع درمان آن متفاوت است،
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: الهام خلیلی خو
