به گزارش تیتربرتر؛ در روزهای اخیر بحث های پیرامون ورود واکسن کرونا به کشور و تولید آن در داخل به شدت بالا گرفته است. همزمان با تائید واکسن روسی کرونا توسط وزارت بهداشت، محمد باقر قالیباف رییس مجلس خواستار ورود سریع واکسن چینی کرونا به کشور شد.
بالاخره قرار است اولین واکسن‌های خارجی کرونا وارد ایران شود. همانطور که پیش‌بینی می شد اولین واکسن از روسیه به ایران می آید.
اختلاف بر سر ورود واکسن روسی کرونا به کشور
چند روز پیش محمد جواد ظریف وزیر امور خاجه در مسکو اعلام کرد که وزارت بهداشت ایران واکسن روسی کرونا را تائید کرده است.
البته ظریف در جایگاه اعلام این خبر نبود ولی احتمالا به خاطر ملاحظات دیپلماتیک این موضوع را در مسکو اعلام کرد. تا دو روز وزارت بهداشت در این باره سکوت کرده بود و نهایتا کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو در توئیتی اعلام کرد که این سازمان مجوز استفاده اضطراری از واکسن اسپوتنیک وی را صادر کرده است.
صدور این مجوز با واکنش تند و تیز مینو محرز عضو کمیته علمی ستاد کرونا و مسئول ساخت واکسن ایرانی ستاد اجرایی فرمان حضرت امام روبه رو شد. محرز با انتقاد از تائید واکسن روسی تاکید کرد که این واکسن تزریق نخواهد کرد چرا که مجوزهای بین المللی را دریافت نکرده و اطلاعات ساخت آن منتشر نشده است.
در پاسخ به محرز کیانوش جهانپور گفت که "ایشان شأنی برای ارزیابی واکسن‌های دیگر ندارند چنان‌که ورودی در این موضوع هم نداشته‌اند."
با این حال سخنان مینو محرز بازتاب وسیعی در افکار عمومی داشته است و بسیاری نسبت به کارا بودن واکسن اسپوتنیک وی ابراز تردید کرده‌اند و گفته‌اند این واکسن را تزریق نمی‌کنند.
از طرف دیگر برخی دیگر از ناظران آیا خانم محرز درباره واکسن ایرانی که خود در ساخت آن نقش دارد هم موضع مشابهی اتخاذ می کند و استفاده از آن واکسن را مشروط به تائید بین‌المللی می کند یا خیر؟
با این حال سفیر ایران در روسیه از امضای توافقنامه‌ای برای خرید و تولید مشترک واکسن روسی «اسپوتنیک وی» بین دو کشور خبر داد و گفت که نخستین محموله از این دارو تا هفته آینده به تهران تحویل داده خواهد شد.
مطالب مرتبط:
درباره واکسن روسی کرونا بیشتر بدانید
واکسنی که از یک طرف با ستایش سیاست‌مداران روس و نزدیکان سیاسی این کشور روبه‌رو شده و از طرفی هم انتقاد‌های فراوانی مبنی‌بر شفاف‌نبودن روند تولید و نتایج بررسی آن مطرح است. واکسن « اسپوتنیک وی » روسیه که تولید مشترک مرکز پژوهشی «گامالیا» و صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه (آر. دی. آی. اف) است، به‌این‌دلیل که پیش از تکمیل آزمایش گسترده انسانی به ثبت رسید، هدف انتقاد‌های گسترده داخلی و خارجی بوده است.
تولیدکنندگان این واکسن اثربخشی آن را بیش از ۹۰ درصد اعلام کرده‌اند. آنچه درباره این واکسن می‌دانیم، به این صورت است که واکسن کرونای اسپوتنیک‌وی ساخت روسیه براساس یک ناقل ویروسی از نوع ویروس سرماخوردگی طراحی شده است.
در این واکسن از دو نوع آدنوویروس عامل سرماخوردگی انسان استفاده شده است که ژن‌های ویروس کرونا را که یک پروتئین سطحی گل‌میخی در آن را می‌سازند، به درون بدن منتقل می‌کند. این پروتئین گل‌میخ‌مانند سطحی با اتصال به گیرنده‌های سلول‌های انسانی امکان ورود ویروس به سلول و تکثیر آن را فراهم می‌کنند. پروتئین‌های گل‌میخ‌مانند سطح ویروس با اتصال به گیرنده‌های سطح سلول امکان ورود ویروس به درون سلول را فراهم می‌کنند.
این واکسن ساخته‌شده به‌وسیله انستیتوی پژوهشی همه‌گیرشناسی و میکروب‌شناسی گامالیای مسکو است که در ۱۱ آگوست (۲۱ مرداد) ۲۰۲۰ از‌سوی وزارت بهداشت روسیه ثبت شده است. در اغلب کشورها براساس راهنمای سازمان جهانی بهداشت هنگامی واکسن‌های نامزدشده برای پیشگیری از کرونا برای مصرف عمومی تأیید می‌شوند که داده‌های مربوط به ایمنی و اثربخشی کارآزمایی‌های بالینی مرحله سوم یا نهایی آن‌ها به‌وسیله سازمان‌های ناظر بین‌المللی ارزیابی و تأیید شده باشند.
تأیید سریع این واکسن پیش از انتشار داده‌های کارآزمایی بالینی مرحله سوم باعث بروز انتقاداتی در رسانه‌های گروهی شد و بحث‌هایی را در جوامع علمی برانگیخت.
گفتنی است؛ واکسیناسیون کرونا در مسکو با واکسن اسپوتنیک‌وی از روز پنجم ماه دسامبر سال ۲۰۲۰ (۱۵ آذر) و در سراسر روسیه از روز ۱۵ همان ماه (۲۵ آذر) با توزیع یک‌و‌نیم میلیون دوز واکسن اسپوتنیک‌وی روی پزشکان و معلمان آغاز شد.
چه کشورهایی واکسن اسپوتنیک را استفاده خواهند کرد؟
در اخبار رسانه‌های نزدیک به روسیه آمده که اسپوتنیک‌وی در بیش از ۲۵ کشور ثبت می‌شود. آن‌طور‌که ایرنا نوشته، یک مقام مسئول روسیه تصریح کرد که واکسن روسی اسپوتنیک‌وی برای مقابله با کرونا در مدت دو هفته آینده در بیش از ۲۵ کشور جهان ثبت خواهد شد. کریل دیمیتریف، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه در اجلاس جهانی اقتصاد در داووس سوئیس این مطلب را عنوان کرد.
او ادامه داد که «واکسن اسپوتنیک وی اکنون در ۱۴ کشور ثبت شده و تا دو هفته آینده نیز در بیش از ۲۵ کشور جهان ثبت خواهد شد». براساس اعلام مرکز ملی تحقیقاتی گامالیا، بیش از ۵۰ کشور جهان درخواست‌هایی را برای خرید این واکسن ارائه کرده‌اند.
به‌علاوه روسیه، واکسن اسپوتنیک‌وی پیش‌تر در امارات، مجارستان (عضو اتحادیه اروپا)، بلاروس، ترکمنستان، صربستان، ونزوئلا، آرژانتین، پاراگوئه، فلسطین، بولیوی و الجزایر ثبت شده است. حالا باید ایران را هم به این فهرست اضافه کرد؛ هرچند هنوز به‌طور‌قطع واکسنی وارد کشور نشده است. علاوه‌بر‌این، بنیاد سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه در خبری اعلام کرد واکسن برای ارسال به کشور مالزی در هند، چین و کره جنوبی تولید خواهد شد.
در این میان روسیه سال گذشته اولین کشوری بود که واکسیناسیون سراسری شهروندان را آغاز کرد. به تدریج بقیه کشورها به خصوص در آمریکای لاتین شامل بولیوی، آرژانتین و برزیل نیز این واکسن را سفارش دادند. در حال حاضر حدود ۵۵۰ میلیون دز از این واکسن خریداری شده است. از سوی دیگر، روسیه ادعا کرده که این واکسن تاکنون 1.2 میلیارد دز از بیش از ۵۰ کشور متقاضی داشته است.
برزیل ۵۰ میلیون دز و کشورهای دیگر نیز ۴۹۶ میلیون دز دیگر را تا به امروز سفارش داده‌اند. مجارستان تنها کشور در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود که مجوز ورود این واکسن را صادر کرده است. این کشور تا به امروز ۲ میلیون دز واکسن را سفارش داده است. علاوه بر اینها مکزیک و هند نیز از کشورهایی هستند که قصد دارند واکسن روسی را خریداری کنند. مکزیک در نظر دارد که ۳۲ میلیون دز را وارد کشور کند و هند می‌خواهد در آینده ای نزدیک ۱۰۰ میلیون دز را از شرکت روسی خریداری کند.
قیمت واکسن اسپوتنیک
روس‌ها می‌گویند میزان موثری این واکسن فراتر از ۹۵درصد است، اما طبق گفته مقامات بهداشتی روسیه سطح ایمنی ۹۵درصد بر اساس نتایج اولیه آزمایش‌ها از داوطلبان ۴۲روز پس از تزریق نخستین دوز این واکسن پدیدار می‌شود. مقامات روسی با کشورهای آرژانتین، برزیل، مکزیک و هند برای فروش واکسن اسپوتنیک وی به توافقاتی دست یافته‌اند.
این واکسن یکی از اولین واکسن‌هایی بود که خبر تولید آن پیچیده شد. گفته می‌شود که دختران پوتین هم آن‌ها امتحان کرده‌اند. مقامات روسیه گفته‌اند این واکسن برای شهروندان روسی رایگان تزریق خواهد شد، اما قیمت هر دوز واکسن کرونا اسپوتنیک برای فروش در بازار‌های جهانی از فوریه سال ۲۰۲۱ به بعد (از اول اسفند ۱۳۹۹) کمتر از ۱۰ دلار اعلام شده است.
آیا واکسن کرونای ساخت روسیه ایمن است؟
ماهان غفاری پژوهشگر اپیدمیولوژی و تکامل ویروس دانشگاه آکسفورد توضیحاتی را درخصوص اعتماد عمومی به این واکسن ارائه کرد. به گفته او «یکی از مهم‌ترین مسائل در امر واکسیناسیون بحث اعتماد عمومی هست. واکسن روسی اسپوتنیک-وی از موسسه گامالیا تکنولوژی مشابهی با واکسن آکسفورد-آسترازنکا دارد و از ویروس‌های سرماخوردگی (آدنوویروس‌وکتور AD۲۶ و AD۵) به‌عنوان حامل کد ژنتیکی پروتئین شاخکی (اسپایک) برای ورود به سلول استفاده می‌کند.
به دلیل همین تشابه تکنولوژی با واکسن آکسفورد انتظار می‌رود این واکسن هم امنیت کافی برای گرفتن اجازه استفاده اضطراری در کشورهای مختلف را بیابد.» از نظر این پژوهشگر، گزارش‌های به دست آمده از کشورهایی که تاکنون این واکسن را آزمایش کرده‌اند حاکی از آن است که این واکسن عوارض جانبی به خصوصی ندارد اما باید در نظر داشت که جزئیات فاز ۳ آزمایش‌های بالینی این واکسن هنوز به صورت عمومی منتشر نشده و کماکان در انتظار تایید سازمان بهداشت جهانی قرار دارد. با این وجود نهادهای غذا و دارو در کشورهای مختلف می‌توانند با کسب اطلاعات کافی از نتایج آزمایش‌های بالینی و بررسی‌های پزشکی و آماری این واکسن، آن را به صورت اضطراری استفاده کنند.
کدام واکسن کرونا بهتر است؟
به این سوال پاسخ درستی نمی‌توان داد، چون نیاز به گذشت زمان و تزریق واکسن کرونا به جمعیت قابل‌ملاحظه‌ای دارد. سازندگان تقریبا تمام واکسن‌های مهم که در جدول بالا دیدید می‌گویند واکسن‌شان کارایی زیادی داشت بدون عوارض جانبی جدی.
اینکه کدام واکسن یا واکسن‌ها در کشور محل سکونت ما در دسترس قرار بگیرند به عوامل زیادی بستگی دارد و دولت‌ها باید درباره‌اش تصمیم بگیرند. اگر کشوری خود تولیدکننده واکسن باشد احتمالا بیشتر از واکسن خود استفاده خواهد کرد. البته الان که در مراحل اولیه هستیم و واکسن کم است، برخی کشورها مثل بریتانیا از چند شرکت مختلف واکسن پیش‌خرید کرده‌اند.
مسئله دیگر هزینه و امکانات و زیرساخت‌ها هستند. برخی دولت‌ها ممکن است واکسن‌های ارزان‌تر یا فراوان‌تر را برای واکسیناسیون سراسری مناسب‌تر ببینند.
واکسن‌هایی که در درجه حرارت‌های پایین باید نگهداری شوند نیاز به امکانات گسترده دارند و گران تمام می‌شوند. واکسن تک‌نوبتی به واکسن دونوبتی ارجحیت داد و مثلا اگر نتیجه آزمایش واکسن تک‌نوبتی جانسون و جانسون خوب در بیاید، ممکن است برخی کشورها آن را ترجیح بدهند. اگر واکسن دونوبتی باشد و مثلا ده میلیون دوز داشته باشید، برای پنج میلیون نفر واکسن دارید.
ملاحظات سیاسی و جغرافیایی هم ممکن است نقش داشته باشند، مثلا اتحادیه اروپا، آمریکا و کانادا و ژاپن بیشتر به واکسن‌های غربی روی آورده‌اند، هند و عربستان به واکسن روسیه و برزیل و مکزیک و اندونزی، امارات و ترکیه به واکسن‌های چینی. (چین سه واکسن در دست ساخت دارد).
نکته دیگر این است که هر چه واکسن به جمعیت بزرگتری تزریق شود بی‌ضرر بودن و کارایی آن بیشتر مشخص می‌شود بنابراین کشورهایی که واکسن‌شان را به جمعیت بزرگتری تزریق کرده باشند ممکن است فعلا برای بعضی دولت‌ها امتحان‌پس‌داده‌تر به نظر آیند، مثلا چین که یکی از واکسن‌هایش را به ارتش تزریق کرده یا گروه‌هایی از مردم را واکسینه کرده است. البته باید منتظر بود و دید سازنده‌های چینی چه نتایجی را اعلام می‌کنند.
آیا تزریق واکسن کرونا برای همه مناسب است؟
این یکی از مسائل مهمی است که دولت‌ها باید درباره‌اش تصمیم بگیرند. با توجه به اینکه در ابتدا هیچ کشوری واکسن کافی برای واکسیناسیون تمام جمعیتش را ندارد بنابراین باید اولویت‌بندی کرد. این کار در هر کشوری بر اساس شرایط و امکانات و ویژگی‌های جمعیتی و جغرافیایی متفاوت خواهد بود. مثلا در بریتانیا می‌توان گفت که واکسن ابتدا به سالمندان، افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای و مزمن و دیگر گروه‌های اسیب‌پذیر و کادر بهداشت و درمان و مراقبت تزریق شود و افراد زیر پنجاه سال سالم در پایین فهرست اولویت باشند.
در برخی افرادی که سیستم ایمنی‌شان به دلایل مختلف خوب کار نمی‌کند ممکن است این واکسن توصیه نشود. بسیاری از واکسن‌ها را به زنان باردار هم می‌توان تزریق کرد، اما در مورد این واکسن‌ها باید منتظر نتیجه نهایی آزمایش‌ها و توصیه شرکت سازنده بمانیم. با اینکه تقریبا در همه جای دنیا زنان باردار در بین گروه‌های آسیب‌پذیر قرار گرفته‌اند، اما شواهدی نیست که زنان باردار بیشتر از دیگران در معرض خطر بیماری سخت باشند.
آنچه دیگران می خوانند:
گردآورنده: الهام خلیلی خو
