به گزارش تیتربرتر؛ یکی از نگرانی افراد هنگام خرید عسل این است که آیا عسلی که می‌خرند واقعا طبیعی است یا خیر؟
از طرفی دیگر این روزها با توجه به گسترش خرید آنلاین تشخیص این که عسلی که خریده ایم طبیعی است یا تقلبی، یک چالش بزرگ مخصوصا در نبودِ نهادهای ناظر در کشور است.
خصوصیات عسل طبیعی
عسل بعنوان یکی از ارزشمندترین مواد غذایی به دلیل دارا بودن مواد مغذی از قبیل قندهای طبیعی، مواد آلی، معدنی، ویتامین ها و بویژه تامین بخشی از انرژی روزانه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
از هزاران سال پیش از خاصیت درمانی عسل در بهبود زخم ها، سوختگی ها و التهاب استفاده می کردند، لذا این ماده غذایی در طب سنتی جایگاه خاصی دارد.
از زمان مصریان باستان، عسل در درمان زخم ها استفاده می شد و در سال های اخیر از خاصیت عسل در درمان عفونت ها و سوختگی ها و جلوگیری از اثرات تخریبی میکروب ها و باکتری ها استفاده می شود.
علاوه بر این در طب سنتی به اثرات درمانی عسل در بیماری های گوارشی، ضعف اعصاب، سرفه و اشاراتی شده است.
از نظر علمی تعریفی که می توان برای عسل ارائه کرد این است که عسل ماده طبیعی شیرینی است که توسط زنبور عسل از شهد گل ها، شکوفه ها، تراوش بخش زنده گیاهان، ترشحات حشرات مکنده روی قسمت های زنده گیاهان جمع آوری و عمل آوری شده و در کندو ذخیره می شود.
در تشریح انواع عسل می توان گفت: عسل شکوفه یا شهد (عسلی که بطور عمده توسط زنبورعسل از شهد گل ها، جمع آوری و عمل آوری شده است) ، عسلک (عسلی که زنبور عسل ان را از ترشحات حشرات مکنده بر روی قسمت های زنده گیاهان و یا تراوش بخش زنده گیاهان جمع آوری و پس از فراوری در کندو ذخیره کرده است )، عسل یا موم (عسلی که در خانه های مومی قرارگرفته و دست نخورده است) و عسل بدون موم ( عسلی که با روش های مخصوص موم گیری شده است).
در این میان وجود هرگونه مواد خارجی از قبیل ذرات گیاهی، تمام یا قسمتی از بدن حشرات و همچنین افزودن هر نوع ماده خوراکی و افزودنی از قبیل شکر، اسانس، اسیدهای خوراکی و غیره به عسل ممنوع است.
عسل در شرایط محیطی متفاوت از حالت روان تا غلیظ و قسمتی یا کلا متبلور می تواند متغیر باشد و رنگ آن نیز بر حسب گیاه مورد استفاده زنبور از زرد کاهی تا قرمر متغیر است.
با این وجود رنگ و وضعیت ظاهری عامل تعیین کننده در تشخیص کیفیت عسل نیست و با توجه به ترکیبات موجود در عسل (قندها و آنزیم ها) فرایند شکرک زدگی یا کریستالیزاسیون در عسل رخ می دهد که این حالت نشانگر غیرطبیعی بودن عسل نیست.
درجه حرارت محیطی که عسل در آن نگهداری می شود نیز در فرایند تبلور نقش دارد. در مجموع عوامل محیطی از قبیل رطوبت، دما و ترکیبات عسل از نظر درصد بالای مواد قندی، آنزیم دیاستاز (که باعث جذب ذرات موجود در عسل و ته نشینی و کدورت آن می شود ) موجب پدیده شکرک زدگی می شوند که این خاصیت در عسل های طبیعی دیده می شود.
در برخی از موارد برخی از واحدهای بسته بندی اقدام به عملیاتی از قبیل حرارت دادن (به منظور ایجاد رنگ تیره مطلوب، رفع کدورت و ایجاد شفافیت)، افزودن جوهر لیمو (به منظور جلوگیری از شکرک زدگی) می کنند که این موارد منجر به آسیب جدی در بافت عسل می شود.
با توجه به خصوصیات فیزیکی وشیمیایی عسل می توان چنین نتیجه گیری کرد که ارزیابی کیفیت عسل تنها در آزمایشگاههای کنترل کیفیت معتبر و ذی صلاح امکان پذیر است و اظهار نظر در خصوص آن فقط با انجام آزمایشات لازم می تواند صورت پذیرد.
هنگام خرید و تهیه عسل باید به این نکات توجه داشت که عسل هایی که دست فروشان ارائه می کنند به دلیل عدم کنترل های لازم از سوی ارگان های ذیربط و فله ای بودن از کیفیت مطلوب و قابل قبول برخوردار نیستند و حتی الامکان باید از خرید آنها صرفنظر کرد.
روش‌های تولید عسل تقلبی
برای تشخیص عسل طبیعی از غیر طبیعی ابتدا باید بدانیم که روش‌های تولید عسل تقلبی به چه صورت است، زیرا که روش‌های تشخیص هر کدام از آنها متفاوت خواهد بود. به طور کلی ۳ روش برای ایجاد عسل تقلبی وجود دارد و تمامی عسل‌هایی که به صورت تقلبی در بازار وجود دارد جزو یکی از همین سه دسته هستند.
عسل تغذیه‌ای
در این روش کندودار در کنار تغذیه زنبوران از شهد گل‌ها و گیاهان، آنها را با انواع مواد مصنوعی مانند شکر، قند، شیره خرما و یا حتی شیرین‌کننده‌های صنعتی مانند ساخارین تغذیه می‌کند. در این حالت عسل را زنبور تولید می‌کند، اما منبع شهد طبیعی نیست. این کار به این علت صورت می‌گیرد که زنبور در این شیوه (تغذیه با مواد مصنوعی) عسل بیشتری تولید می‌کند و به اصلاح بارگیری کندو افزایش چشم‌گیری پیدا می‌کند. این روش یک روش غیر مستقیم در تولید غیرطبیعی است.
البته ممکن است زنبوردار برای حفظ زنبور‌ها در برخی از فصل‌های سال که گل و گیاه در منطقه وجود ندارد، اقدام به تغذیه مصنوعی آنها کند، که در این صورت مانعی وجود ندارد. اما نباید این عسل به عنوان عسل طبیعی به فروش برسد و تنها باید به عنوان تغذیه زنبوران در فصل سرما باشد.
عسل مخلوط
در این روش فروشنده و یا زنبوردار برای اینکه حجم عسل را زیاد کند، عسل را مستقیما با مواد گلوکزی (شربت قند و شکر) و یا شیره‌ی میوه‌ها مخلوط می‌کند و به عنوان عسل خالص عرضه می‌کند. از آنجایی که ورود هرگونه مواد خارجی به داخل عسل (بخصوص اگر در ترکیب آنها آب باشد)، باعث تخمیر و ترش شدن آن می‌شود و به طبع برای خریدار قابل تشخیص است، درصد تولید این نوع از عسل بسیار پایین است. چون با این کار همان مقدار عسل طبیعی نیز از بین می‌رود.
عسل کاملا تقلبی
در این شیوه عسل حاصل شده به طور کامل مصنوعی بوده و از تغلیظ شیره‌ی برخی از میوه‌ها مانند خرما، توت و حتی گاهی ملاس چغندر یا از حرارت دادن مواد گلوکزی (شربت قند) و مواد نشاسته‌ای برای قوام آن ساخته می‌شود. در بعضی موارد برای ایجاد طعم و بو نیز از برخی از اسانس‌های شبیه به عسل استفاده می‌شود تا طعم و بویی شبیه به آن را پیدا کند.
مطالب مرتبط:
روش تشخیص عسل طبیعی از غیرطبیعی
روش‌های شایعی در تشخیص عسل طبیعی وجود دارد که بسیاری از محققان و گاهی تولیدکنندگان و زنبورداران این موارد را رد کرده اند.
استفاده از کبریت در تشخیص عسل طبیعی
اگر یک کبریت را روشن کرده و داخل عسل بیاندازید میتوانید تشخیص دهید که آیا عسل طبیعی است یا تقلبی؛ اگر کبریت روشن موجب آتش گرفتن عسل شد یعنی عسل طبیعی است، ولی اگر عسل تقلبی باشد به سادگی آتش نمی‌گیرد. اما کارشناسان معتقد هستند که این روش با توجه به تفاوت خصوصیات فیزیکی عسل‌های گوناگون، نمی‌تواند روش مطمئنی برای شناخت عسل طبیعی باشد.
تشخیص عسل طبیعی به وسیله آب
عسل را در آب سرد بریزید خواهید دید که عسل طبیعی کاملا حالت چسبندگی خود را حفظ می‌کند و خیلی سخت و دیر در آب سرد حل می‌شود، اما عسل تقلبی سریع در آب حل می‌شود. یک راه دیگر برای تشخیص عسل طبیع از تقلبی اینگونه است که اگر عسل را داخل لیوان محتوی آب بریزید، چنانچه به صورت عمودی وارد لیوان پر از آب شده و در ته آن جمع شود و به سرعت حل نگردد، عسل مطلوبی است، ولی اگر عسل هنگام ریختن، در آب حل شود، از مطلوبیت و خلوص کمتری برخوردار است.
کارشناسان معتقدند که غلظت عسل‌ها با توجه به رطوبت آنها با یکدیگر متفاوت است. برای مثال عسل بهارنارنج یا جنگلی با توجه به خصوصیات فیزیکی که دارند کاملا روان و شل هستند. اگر بخواهید با این روش عسل‌های مرکبات را تست کنید، قطعا این عسل‌ها را تقلبی می‌دانید، در صورتی که این عسل‌ها کاملا طبیعی و خالص هستند.
تشخیص عسل طبیعی با زرده تخم مرغ
یکی از جالب‌ترین روی هاش تست عسل طبیعی از تقلبی استفاده از زرده تخم مرغ است. عسل را با زرده تخم مرغ مخلوط کنید اگر زرده خام شبیه زرده تخم مرغ پخته شد عسل طبیعی است در غیر این صورت عسل تقلبی است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که این روش هیچگونه مبنای علمی و دقیق ندارد.
تشخیص عسل طبیعی براساس سفتی و غلظت
گفته می‌شود عسلی که روان باشد بی کیفیت و عسلی که غلیظ باشد طبیعی است، در صورتی که غلظت عسل با توجه به برخی عوامل مانند منطقه‌ای که عسل از آن برداشت شده متغیر می‌باشد. برای مثال عسل‌های شمال کشور معمولا روان هستند و رطوبت بالایی دارند.
همچنین گفته می‌شود که از مشخصات عسل طبیعی این است که از بیرون شیشه عسل نمی‌توان طرف دیگر را دید در صورتی که عسل تقلبی شفاف است. اما این ادعا نیز نادرست است چرا که برخی عسل‌های طبیعی کاملا روشن و سفاف هستند و این موضوع کاملاً در ارتباط با ماده اولیه تولید عسل است.
تشخیص عسل طبیعی براساس عطر و بو
چنانچه درپوش عسل مدت زمانی بسته باشد، پس از باز کردن درپوش، بو و عطر عسل طبیعی را که شبیه گل‌های طبیعت است را میتوانید حس کنید. اما این روش نیز نمی‌تواند زیاد کارآمد باشد چرا که امروز استفاده از اسانس‌ها و عطر دهنده‌های طبیعی در تولید عسل بسیار رایج است و به راحتی می‌تواند انسان را گمراه کند.
گردآورنده: الهام خلیلی خو
آنچه دیگران می خوانند:
