به گزارش تیتربرتر؛ خیلی از کارشناسان معتقدند حضور بایدن یا ترامپ در کاخ سفید هیچ تاثیری بر اقتصاد ما نخواهد داشت، تمام مشکلات اقتصادی ما داخلی است و برخی نیز این را نقض می کنند.
آیا حضور بایدن برای اقتصاد ما مفید است یا بی تاثیر؟
حسین راهداری، کارشناس اقتصاد معتقد است: بایدن در دوران ریاست‌جمهوری اوباما معاون او بود و می‌توان انتظار داشت که رویکرد او در بسیاری از مسائل، از جمله برجام، به دوران اوباما نزدیک باشد. بنابراین بی‌دلیل نیست که او به صراحت از خروج ترامپ از برجام انتقاد و اظهار کرده است که بعد از پیروزی در انتخابات، آمریکا را مجددا به برجام بازخواهد گرداند.
اما سوال این است که پیروزی بایدن و بازگشت آمریکا به برجام تا چه حد می‌تواند مشکلات اقتصاد ایران را حل کند و اساسا تغییر شگرف در رابطه با آمریکا ممکن است؟ باوجود اینکه نمی‌توان از اثر مثبت خبر پیروزی بایدن بر اقتصاد ایران صرف‌نظر کرد، اما در میان‌مدت و بلندمدت انتخاب بایدن تاثیر مثبت زیادی بر وضعیت فعلی اقتصاد ایران نخواهد داشت.
دلایل نگارنده به شرح زیر هستند:
۱) تخاصم میان ایران و آمریکا چیزی نیست که در دوران ترامپ ایجاد شده باشد که با رفتن او حل شود. رفتار ترامپ فقط بر پیچیدگی این تخاصم افزوده است. ضمنا یادآوری دوران اقتصادی پسابرجام، تصویر بهتری از گشایش اقتصادی احتمالی بعد از پیروزی بایدن خواهد داد.
در حقیقت به‌دنبال برجام، گشایش‌های زیادی در روابط اقتصادی ایران و دنیا اتفاق افتاد. مثلا ایران توانست صادرات نفت خود را به خوبی به سطح قبل از تحریم بازگرداند و نیز درهای تجارت خارجی و حمل و نقل تا حدود زیادی به روی ایران باز شد.
اما در این دوران، هنوز درهای نظام بانکی دنیا به روی ایران بسته مانده و به‌نظر می‌رسد آمریکا در حالی که دَرِ باغ سبز نشان داده است، مانع از ورود کامل ایران به آن می‌شود تا شاید برجام‌های دو و سه در عرصه‌های دیگر را نیز به امضا برساند. چیزی که البته با مخالفت ایران روبه‌رو شد. بنابراین می‌توان گفت پیروزی بایدن در بهترین حالت، تبدیل فشار حداکثری به فشار غیرحداکثری دوران اوباماست. یعنی اعمال فشار اقتصادی بر ایران برای امتیازگیری چیزی است که احتمالا حتی در دوران بایدن نیز از بین نخواهد رفت. در بهترین حالت تاریخ تکرار می‌شود.
۲) با توجه به دورانی از تلاطم شدید اقتصادی و تورم‌های بالا، بدیهی است که با گشایش نسبی در فضای سیاسی خارجی، دولت سعی در بازگرداندن آرامش به اقتصاد کند. دقیقا همان کاری که در دوره نخست دولت آقای روحانی انجام شد: اولویت کنترل تورم بر حل مساله رکود و در این راستا یک سیاست مهم کنترل نرخ ارز و حتی سرکوب نرخ ارز خواهد بود.
بنابراین می‌توان انتظار داشت که پیروزی بایدن اگرچه به معنای آرامش اقتصادی داخلی و به‌خصوص بازار ارز باشد، اما این برای بازارهایی که انتظار تورم آینده را پیشخور کرده‌اند، اگر در کنار سیاست غلط ارزی قرار بگیرد، می‌تواند رکود عمیقی را در بخش‌های مهم مثل مسکن و بازار سهام به همراه داشته باشد.
۳) قیمت نفت در حال حاضر به‌دلیل شیوع کرونا و کاهش تقاضا به شدت تحت فشار است و با کمک توافق «اوپک پلاس» شامل روسیه و عربستان و کاهش چند میلیونی عرضه نفت توسط آنها، قیمت نفت به سطح حدود ۴۰ دلار در هر بشکه رسیده است.
اخیرا وزیر انرژی روسیه اعلام کرده است روال عادی بازار نفت در آینده احتمالا نیازمند کاهش ۵ تا ۱۰ میلیون بشکه در روز از سطح فعلی است تا قیمت نفت به ۵۰ تا ۵۵ دلار برسد. پس حضور مجدد ایران با صادرات حدود ۲ تا ۵/ ۲ میلیون بشکه نفت می‌تواند این بازار را با یک سکته قیمتی مجدد روبه‌رو کند.
این به معنای آن است که اگر حتی ایران موفق شود بازارهای نفت قبل از تحریم را احیا کند، احتمالا با قیمت‌هایی بسیار پایین‌تر از سطح فعلی مواجه خواهد شد. دقیقا مشابه اتفاقی که در سال ۲۰۱۴ افتاد و چشم‌انداز حضور ایران در بازار نفت در کنار افزایش تولید نفت شیل باعث شد قیمت‌های نفت از بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه در مدت کوتاهی به زیر ۵۰ دلار برسد.
بر خلاف این نظر که چون دموکرات‌ها حامیان انرژی‌های نو هستند و قیمت‌های بالای نفت را برای حمایت از انرژی‌های جایگزین مطلوب می‌دانند، به‌نظر می‌رسد آنها از کاهش قیمت نفت استقبال می‌کنند؛ زیرا این کار سبب کاهش سرمایه‌گذاری و افول آینده صنعت نفت شده و نیز لابی‌های نفتی آمریکا را که به جمهوری‌خواهان نزدیک هستند، از نظر مالی تحت فشار قرار می‌دهد. بنابراین اجازه صادرات نفت، قرار نیست درآمدهای ارزی ناشی از صادرات نفت را به طور چشمگیری افزایش دهد. اما به هر حال این بهتر از شرایط دوران فشار حداکثری خواهد بود.
۴) فارغ از نتیجه انتخابات آمریکا، در کمتر از یک سال دیگر، انتخابات ریاست‌جمهوری ایران پیش روست. مهم‌ترین استراتژی جبهه مقابل دولت فعلی، تخطئه برجام و مانور سیاسی روی عدم برآورده شدن دستاوردهای ملموس اقتصادی ایران در این توافق خواهد بود. بنابراین می‌توان انتظار داشت که دولت بعدی با شعار از بین بردن برجام و اتکا به نیروهای داخلی روی کار بیاید.
مطالب مرتبط:
به‌رغم ظاهر جذاب این شعارها، عملکرد مخالفان برجام در زمان ترامپ و نیز گذشته دولت‌های مختلف ایران نشان داده است که این مسائل معمولا در حد شعار و ابزاری سیاسی برای تصاحب قدرت باقی می‌مانند. در نهایت واقعیت پیش‌روی دولت آینده این است که گرداندن امور کشور به انجام تجارت خارجی و تامین و تبادل ارزهای معتبر بین‌المللی (Hard Currency) نیاز دارد و اگر دولت می‌خواهد محبوب مردم بماند باید در جهت گشایش تجارت بین‌المللی کشور قدم بردارد.
بنابراین می‌توان گفت پیروزی بایدن در کوتاه‌مدت، ثبات ظاهری به اقتصاد ایران و بازار ارز خواهد آورد. اما در میان‌مدت و بلندمدت نمی‌توان به تداوم این آرامش دل بست. مگر آنکه گشایشی معنادار در رویکردهای طرفین، به‌خصوص در حوزه سیاست خارجی و اقتصاد داخلی رخ دهد.
مهم ترین برنامه های بایدن برای ایران
شریف نظام مافی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوییس، در مورد تأثیرات انتخاب ترامپ یا بایدن بر بخش تجارت ایران اظهار کرد: در کوتاه‌مدت تأثیری بر تجارت ایران ندارد اما در بلند مدت حضور ترامپ یا بایدن تأثیرگذار است چراکه طرز فکر و کار آنها تفاوت دارد. این دو گروه در نکات مختلف از جمله تجارت و کار کردن با ایران هم‌عقیده نیستند. البته می‌شود گفت در اصل باهم تفاوتی ندارند چون سیاست‌های مشترک زیادی دارند، اما اگر بایدن پیروز شود، نتایج تجاری آن را در نیمه دوم سال ۲۰-۲۰۲۱ می‌بینیم.
وی افزود: حضور بایدن تا حدودی به نفع ایران خواهد بود، به خصوص در مورد مواد اولیه، بذر، غلات و دارو. البته باید توجه داشت که با تحریم‌های کنونی شرکت‌های بزرگ در هراس خواهند بود چون ممکن است چهار سال دیگر بایدن دیگر رأی نیاورد. به همین دلیل می‌شود گفت تفاوت چشمگیری را نخواهیم دید. اما در مورد کالاهای بشردوستانه، غلات، دارو و تجهیزات پزشکی شاید تغییرات مشهودی صورت بگیرد.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس تصریح کرد: با اینکه کالاهای بشردوستانه مشمول تحریم نمی‌شوند ولی تحریم‌های بانکی به خصوص پول‌های بلوکه شده بانک مرکزی روی آنها تأثیر دارد. پیش‌بینی من این است که اگر دولت بایدن روی کار بیاید، پول‌های بلوکه شده ایران را نسبتاً سریع آزاد کند و این پول‌ها را در یک سازوکار مالی مثل سازوکار مالی سوئیس واریز کنند تا ایران بتواند نیازهای خود را در زمینه غلات و داروهای پزشکی رفع کند، به خصوص با آمدن واکسن کرونا تا اواخر امسال یا اوایل سال بعد بتوانیم آن را تهیه کنیم.
نظام مافی با اشاره به پول‌های بلوک شده ایران گفت: پیش‌بینی اینکه آزاد شدن پول بلوکه شده ایران به چه شکل خواهد بود و اینکه آیا همه پول‌ها را باهم آزاد می‌کنند یا پله پله، دشوار است. ولی ما مخارج زیادی به خصوص در زمینه دارو خواهیم داشت، در اواخر سال جاری یا اوایل سال میلادی هزینه بالایی برای دریافت واکسن کرونا داریم. نیاز به یک سازو کار داریم که پول پرداخت و دارو وارد شود، فکر می‌کنم یکی از سازوکارهایی که می‌تواند کمک کند؛ سازوکار بشردوستانه دولت سوئیس است.
وی اضافه کرد: اگر بایدن پیروز شود اثرات مشهودی روی کانال مالی بشردوستانه سوئیس خواهد داشت. یعنی پول‌هایی بلوکه شده در کره جنوبی، ژاپن، چین و عراق به این کانال واریز و خریدهای ایران به خصوص در زمینه کرونا انجام شود.
نظام مافی اظهار کرد: از آنجا که ایران صادراتی به سوئیس ندارد، پول بلوکه شده‌ای در سوئیس نداریم. در کشورهایی پول ایران بلوکه شده که صادرات نفتی نیز داشت مثل؛ چین، کره جنوبی و هند یا صادرات برق به عراق.
وی در پایان افزود: اگر انتخابات با پیروزی بایدن همراه باشد، نباید انتظارات غیرمنطقی داشت چراکه اصول سیاست آنها یکسان است. البته در این صورت ما چند ماه سخت تا تحویل دولت در ماه ژانویه پیش‌رو داریم. اما اگر ترامپ انتخاب شود، سیاست‌هایی که طی این چهار سال اعمال کرده را دنبال خواهد کرد.
گردآرونده: علی اکبر رضایی
آنچه دیگران می خوانند:
