تیتربرتر: درحالی که در میانه هفته گذشته قیمت دلار به کانال 29 هزار تومانی بازگشت در روز پنجشنبه 17 مهرماه وزارت خزانه‌داری ایالات متحده تحریم‌های جدیدی را علیه ۱۸ نهاد مالی ایرانی اعمال کرد.
تاثیرات قرار گرفتن در فهرست سیاه FATF
جهش نرخ ارز در سال‌های گذشته به‌صورت ادواری در اقتصاد ایران تکرار می‌شود. برخی از دلایل افزایش نرخ ارز مربوط به سیاست‌گذاری‌های داخلی و برخی دیگر مربوط به عوامل خارجی است.
کارشناسان سهم عوامل خارجی در جهش اخیر نرخ ارز را قابل توجه می‌دانند. عواملی که در اثر تصمیم‌گیری‌های نادرست در داخل کشور، محدودیت مراودات بانکی بین‌المللی و نقل‌وانتقال‌های ارزی را بیش از پیش محدود کرده است.
این موضوع مورد تأکید فعالان اقتصادی نیز است. در واقع طرف‌های تجاری ایران نیز به‌دلیل پذیرش استانداردهای FATF نمی‌توانند همکاری‌های تجاری را در سطح گذشته یعنی پیش از قرار گرفتن ایران در کنار کره‌شمالی در فهرست سیاه FATF حفظ کنند. مساله‌ای که به‌دلیل ایجاد محدودیت در عرضه ارز، نرخ ارز را در بازار داخل افزایش داده است.
یوسف کاووسی، کارشناس مسائل بانکی در این رابطه گفت: FATF یک استاندارد بین‌المللی است و در حال حاضر غالب کشورهای جهان آن را پذیرفته‌اند. برخی کشورها به طور کامل پذیرفته و برخی دیگر شروطی را برای خود قائل شده‌اند. این موضوع در پذیرش این استاندارد پیش‌بینی و این حق در نظر گرفته شده تا کشورها با توجه به مسائل بومی و داخلی خود، شروطی را لحاظ کنند. به‌عنوان نمونه در زمینه دادن اطلاعات و در همکاری کردن با دیگر کشورها و مسائل این چنینی، ملاحظات خود را داشته باشند.
کاووسی ادامه داد: وقتی ما این استاندارد را نپذیرفتیم و پس از اینکه با تلاش‌های فراوان از فهرست سیاه خارج شدیم، اما دوباره به این فهرست بازگشتیم، محدودیت‌هایی برای روابط تجاری بین‌المللی‌مان ایجاد شد. کشورهایی که این استاندارد را پذیرفته‌اند نمی‌توانند با کشورهای خارج از آن یعنی کشورهایی که براساس اعلام گروه ویژه اقدام مالی، خطر و ریسک بالایی دارند وارد مراودات مالی شوند.
ریسک مبادلات بانکی با ایران
این کارشناس بانکی درباره تأثیر قرارگرفتن ایران در فهرست سیاه FATF بر روابط ایران با شرکای تجاری خود گفت: اکنون ما با کشورهای چین، روسیه، ترکیه و عراق یعنی کشورهایی که در گذشته و پیش از این با آنها همکاری‌های گسترده‌ای داشتیم امکان نقل‌ونتقال پول را نداریم زیرا بحث عمده نقل‌وانتقال‌های پولی در سطح بین‌المللی وابسته به استانداردهای FATF است. حتی به‌تازگی نیز محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در مصاحبه‌ای اعلام کرد که قرارداد ۲۵ ساله با چین نیز از این موضوع متأثر شده و شاید در این زمینه نیز با چالش‌هایی مواجه شویم؛ زیرا مبادلات بانکی در سطح بین‌المللی منوط به پذیرش استانداردهای FATF است.
دردسرهای انتقال ارز
کاووسی درباره محدودیت منابع ارزی به‌دنبال قرارگیری دوباره ایران در فهرست سیاه FATF گفت: زمانی که خارج از این استانداردها صادرات کالا داشته باشیم، بازگشت پول به کشور از طریق بانکها امکان‌پذیر نیست. در چنین شرایطی نقل و انتقال پول از طریق صرافی‌ها قابل انجام است، یعنی به همان شیوه‌ای که در حال حاضر به آن عمل می‌شود و مسائل و مشکلاتی را برای کشور ایجاد کرده است.
وی افزود: برخی صرافی‌های بی‌نام و نشان و همچنین صرافی‌هایی که خارج از مرزهای کشور در حال فعالیت هستند و چندان قابل اعتماد نیستند نقل و انتقال‌های پولی را در فقدان بانکها برعهده دارند. از طرف دیگر برخی صرافی‌ها به دلیل شناسایی توسط آمریکا مورد تحریم قرار گرفته‌اند و به همین دلیل مبالغ در اختیار آنها بلوکه می‌شود؛ مجموعه این عوامل منجر شده تا ارز به راحتی وارد کشور نشود و محدودیت منابع مواجه شویم.
این کارشناس بانکی با یادآوری عدم تعادل در بازار ارز گفت: با وجود محدودیت در عرضه منابع ارزی، تقاضا برای ارز در داخل کشور همچنان به قوت خود باقی است. این تقاضا برای واردات، سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول وجود دارد. این فشار تقاضا موجب افزایش نرخ ارز در داخل کشور می‌شود. در ماه‌های گذشته نیز بخشی از افزایش ایجاد شده در نرخ ارز، به عدم بازگشت ارز توسط صادرکنندگان باز می‌گردد که یکی از دلایل آن مساله FATF است که اثر مستقیمی در قیمت‌گذاری نرخ ارز و افزایش آن در بازار داشته است.
مطالب مرتبط:
پیش بینی قیمت دلار با اعمال تحریم های جدید
وزارت خزانه‌داری آمریکا عصر پنجشنبه تحریم‌های جدیدی را علیه ۱۸ نهاد مالی ایرانی اعمال کرد. اما این تحریم‌های تازه چگونه و چطور بر بازار ارز ما اثر خواهد گذاشت؟
مهدی پورمهر، کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال تجارت‌نیوز می‌گوید: استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا گفته که یکی از دلایل تحریم اخیر جلوگیری از دسترسی ایران به دلار آمریکا است.” فقط این جمله به تنهایی کافی است که نرخ ارز را افزایش دهد.
به اعتقاد او نوسان‌گیرها و سوء استفاده‌کنندگان، بیشترین استفاده را از این جمله می‌برند. زیرا جلوگیری از دسترسی ایران به دلار یعنی عرضه کم‌تر دلار. محدودیت‌های ارزی و در این شرایط با توجه به نیاز مبرم به واردات و عدم مدیریت صحیح بانک مرکزی، سهوی یا عمدی، ممکن است منجر به رشد مجدد قیمت دلار شود.
او می‌گوید: البته در هفته پیش رو بانک مرکزی و دولت برای اینکه نشان دهند تحریم‌های آمریکا بی اثر است طبیعتاً سعی می‌کند نوسان دلار را کنترل کنند و در قیمت ۲۹ تا ۳۰ تومانی نگهش دارند. اما به نظر می‌رسد هم خود دولت از دلار گران نفع می‌برد و هم انتظار افزایش قیمت در جامعه وجود دارد. در نتیجه این احتمال وجود دارد که این عوامل به افزایش قیمت مجدد دلار دامن بزند.
سود نوسانات کوچک در جیب سرمایه داران
وعده‌های همتی درباره ارزهای بلوکه شده، خبر افزایش صادرات نفتی ایران و بازگشت بخشی از ارزهای صادراتی ایران از جمله مسائلی بود که هفته گذشته در ریزش قیمت دلار موثر عنوان می‌شدند. آیا همچنان می‌توان به تاثیر این مسائل امیدوار بود؟
به گفته پورمهر به نظر می‌رسد حرف‌های همتی فقط کاهش جزئی قیمت ارز را به همراه داشته باشد و این فقط به نفع کسانی است که نقدینگی دارند تا دلارهای هنگفتی را بخرند و در مدت کوتاه استفاده بیشتری از این نوسان بکنند. متاسفانه ما طی سال‌های اخیر شاهد روند نوسانی یا نزولی ارز نبودیم و ثبات در نرخ ارز نداشتم علی‌الخصوص دراین چند ماه اخیر.
او ادامه می‌دهد: ضمنا با توجه به مسئله اقتصاد سیاسی ( سال آخر دولت‌ها سال تورمی است) و اینکه اهرم اصلی تمام قیمت‌ها در ایران دلار است و این موضوع هم به شکل ابزاری در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار دارد، طبیعتاً باید انتظار افزایش قیمت دلار را برای جبران کسری بودجه داشته باشیم.
تاثیر ترامپ بر قیمت دلار
پورمهر درباره ریزش دلار در هفته گذشته و بازگشت مجدد قیمت آن به کانال 29 هزارتومانی عنوان می‌کند: به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی برگشت قیمت دلار در روزهای اخیر این باشد که سعی دارند نوسانات قیمت دلار را به حضور ترامپ ربط بدهند. یعنی اگر ترامپ رئیس‌جمهور بماند دلار بالا خواهد رفت.
او این سوال را مطرح می‌کند که مگر آقای بایدن سیاست‌هایی غیر از سیاست‌های ترامپ دارد؟ سیاست‌های آمریکا علیه ایران به هیچ وجه تغییر نمی‌کند. چه زمانی که اوباما نماینده دموکرات‌ها رئیس‌جمهور بود و چه زمانی که ترامپ روی کار آمد. در هر دو حالت تغییری در روند دلار نداشتیم.
به اعتقاد او یکی از نتایجی که ارتباط دلار با ترامپ برای سواستفاده کنندگان ایجاد می‌کند این است که نشان بدهند با برگشت ترامپ، دلار هم افزایش خواهد یافت و در آینده‌ای که احتمال حضور ترامپ در منصب ریاست جمهوری آمریکا زیاد است، دلار هم بالا خواهد رفت. با این روش همچنان روند افزایشی دلار را حفظ می‌کنند. این به نفع استفاد‌کنندگان و مالکین ارز علی‌الخصوص بانک مرکزی است.
این کارشناس در نهایت تاکید می‌کند: بازارساز نه تنها نمی‌تواند بلکه حتی نمی‌خواهد قیمت دلار پایین بماند چراکه افزایش قیمت دلار به نفع اوست.
به باور او مسائلی که در آینده رخ خواهد داد اعم از تغییر موازنه‌ها در خاورمیانه، سیاست‌های ایران نسبت به کشورهای متخاصم، ریاست جمهوری آمریکا و نمایشی که ترامپ با بیماری کرونا در دنیا ایجاد کرد و کسری بودجه ایران و… همه خبرهای بدی هستند که نشان می‌دهند قیمت دلار می‌تواند افزایش یابد.
گردآونده:فرحان مرادی
آنچه دیگران میخوانند:
