تیتربرتر؛ هپاتیت همان التهاب کبد می باشد. . بیشتر مواقع، علت این التهاب، ویروس می باشد. لذا هپاتیت یک بیماری عفونی و مسری است.
کار کبد چیست؟
کبد یکی از ارگان های اساسی در بدن می باشد که به سوخت و ساز، از بین بردن سموم بدن و ساخت بسیاری از پروتئین ها کمک می کند. افراد بدون کبد زنده نمی مانند.
از عواملی که ایجاد هپاتیت میکنند میتوان به افراط در مصرف الکل، اثر برخی داروها، آلودگی به باکتری و همچنین ویروس اشاره نمود. هپاتیت ویروسی منجر به عفونت کبدی میگردد.
عامل اصلی هپاتیت چیست؟
عامل بیماری هپاتیت ویرال (ویروسی) یک ویروس است و در ابتدا میتواند مثل یک سرماخوردگی بروز نماید؛ ولی بیماری مزمن هپاتیت "C" بر عکس سرماخوردگی معمولی به دلیل از کار افتادن کبد و مشکل بودن درمان میتواند حیات بیمار را تهدید کند. بیشتر مبتلایان به هپاتیت از نوع C و B علائمی ندارد. برخی از این بیماران علائم سرشتی عفونت ویروسی را نشان میدهند از قبیل خستگی، دل درد، لاغری شدید، درد عضلانی و تهوع و بی اشتهایی، ولی در موارد پیشرفته علائم نارسایی کبدی بروز میکند که شامل تورم شکم، اندامها، یرقان و خونریزیهای گوارشی و … است.
آیا هپاتیت باعث مرگ میشود؟
راههای انتقال انواع هپاتیت
از این راه ها می توان به واکسیناسیون، اجتناب از رفتارهای پر خطر، عدم استفاده از سرنگ مشترک، روابط جنسی حفاظت شده و استریلیزاسیون در تزریقات برخی از مهمترین راههای پیشگیری از ابتلا به انواع هپاتیت است.
داروها، توکسین، عوامل میکروبی و ویروسها از عوامل ایجاد کننده هپاتیت محسوب میشوند و از علل ویروسی ایجاد کننده هپاتیت میتوان به هپاتیتهای نوع A , B, C و اخیراD و E اشاره کرد.
اختلال در عملکرد این عضو میتواند به بیماری هپاتیت منجر شده و همچنین عواملی مانند ویروسها، دارو و الکل آن را تشدید میکند. همچنین فعال شدن غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن بر علیه سلولهای کبد هپاتیت " اتوایمیون" نامیده میشود.
هر کدام از این بیماریها نشانههای متفاوتی دارند. به عنوان نمونه هپاتیت نوعA یک بیماری بسیار شایع است که ۸۰.۴ درصد ایرانیان تا سن بلوغ و بعد از آن به این بیماری مبتلا میشوند.
عمدهترین راههای انتقال هپاتیت A
افراد در تماس با بیمار نیز احتمالا از طریق مواد غذایی آلوده به این بیماری مبتلا میشوند. البته این نوع هپاتیت تا حدی شایع است که بسیاری از کودکان فرم بدون یرقان آن را میگیرند.
متاسفانه زیرساختهای بهداشتی کشور همسایه ما عراق برای پذیرایی میلیونی زائران کفاف نمیکند و بنابراین زائران باید در این سفرها تا حد امکان از خوردن مواد آشامیدنی و غذاهای تهیه شده توسط افراد دورهگرد و کیوسکهای غیراستاندارد و فاقد اصول اولیه بهداشت فردی، اجتناب کنند.
علایم اولیه ابتلا به هپاتیت
این بیماری در ابتدا با علائمی مثل سرما خوردگی، بدن درد، تب و سردرد و بیاشتهایی مفرط خودش را نشان میدهد. البته اکثر بیماران به یرقان مبتلا نمیشوند ولی چشم مبتلایان به یرقان، زرد میشود. از سایر مشخصههای این بیماری میتوان به درد شکم، تهوع، استفراغ و تغییر رنگ ادرار به صورت پررنگ و مدفوع کم رنگ اشاره کرد.
یک درصد مبتلایان هپاتیت A دچار هپاتیت برق آسا میشوند
متاسفانه یک درصد این افراد در طول بیماری دچار هپاتیت برق آسا شده که این نوع شدید بیماری اکثرا به دنبال هپاتیت نوع A گزارش شده و میتواند باعث مرگ بیمار شود و گاهی اوقات تنها راه جلوگیری از مرگ و میر هپاتیت برق آسا، پیوند کبد است.
هپاتیت در چه افرادی باعث مرگ و میر میشود؟
بنابراین آنتی بادی این بیماری در بدن اکثر افراد تولید میشود. عمدتا مرگ و میر در افرادی ایجاد میشود که بیماری مزمن کبدی دارند. به عنوان نمونه به دلیل ابتلا به هپاتیتB,C یا بیماری سیروز کبدی، هپاتیت Aحاد روی آن سوار شده و گاها به سمت نوع برق آسا که مرگ و میر بالایی دارد، حرکت میکند.
مطالب مرتبط:
بیماران مبتلا به هپاتیت B,C مزمن حتما واکسن بزنند
بیماران مبتلا به هپاتیت B,C مزمن، حتما با آزمایش خون از ابتلا یا عدم ابتلا به هپاتیت A مطمئن شده و نسبت به واکسیناسیون هپاتیت A اقدام کنند.
درصورت ابتلای یکی از اعضای خانواده به خصوص کودکان زیر سن بلوغ به هپاتیت نوع A، به این افراد ایمونوگلوبولین تزریق میشود تا از ابتلای سایر اعضای خانواده جلوگیری شود. این اقدام یکی از راههای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت نوعA است.
راههای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت A
مهمترین راه پیشگیری، رعایت مسائل بهداشت فردی، شست و شوی مکرر دست، عدم استفاده از غذا و آب آلوده در مسافرتها به خصوص مسافرتهای زیارتی است. همچنین اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا شد، سایر افراد خانواده میتوانند برای پیشگیری از واکسن استفاده کنند.
هپاتیت B؛ راههای انتقال و پیشگیری
هپاتیتB در یک برهه زمانی از بیماریهای با شیوع بالا در کشور محسوب میشد که خوشبختانه از سال ۱۳۷۲ واکسن هپاتیت Bجزو واکسنهای طرح گسترش ایمن سازی قرار گرفت و طی آن کلیه کودکان تازه متولد شده، رایگان واکسینه میشوند. بنابراین ما هم اکنون در منطقه جزو کشورهایی هستیم که افراد زیر ۲۵ سال مطمئنا در برابر هپاتیت B ایمن هستند.
حدود ۲ میلیون بیمار مبتلا به هپاتیتB در ایران
در حال حاضر میزان شیوع هپاتیتB در کشور ما رقمی حدود ۱.۵ تا ۲ درصد است. ولی با وجود همه اینها فکر میکنیم چیزی حدود ۱.۵ تا ۲ میلیون بیمار در کشور داریم که برخی از آنها از این بیماری آگاه بوده و تحت نظر دکتر هستند و متاسفانه عدهای هم شناسایی نشدهاند که شناسایی و درمان این افراد با هدف جلوگیری از انتقال بیماری به دیگران یکی از مسئولیتهای مهم ماست . در همین راستا کشور ما در طرح پیشگیری از هپاتیت B تا سال ۱۴۰۰ مشارکت فعالی دارد.
ناقلین سالم مبتلا به هپاتیت B هر ۶ ماه یک بار آزمایش دهند
در صورتی که فرد با افزایش آنزیمهای کبدی روبرو بود، باید به پزشک مراجعه کرده و درمان شود. خوشبختانه در سالهای اخیر داروی موثر درمان هپاتیتB مزمن در کشور خودمان ساخته میشود و حتی پوشش بیمه دارد. بنابراین افراد میتوانند با پرداخت مبلغی ناچیز برخلاف کشورهای منطقه و دنیا، هپاتیت B مزمن را درمان کنند.
متاسفانه هنوز افرادی هستند که قبل از سال ۱۳۷۲ به دنیا آمده و واکسن مربوطه را نزدهاند این افراد باید با مراجعه به مراکز بهداشتی واکسینه شوند.
این نوع از بیماری هپاتیت از راه تزریق خون و فرآوردههای خونی و یا استفاده از سرنگهای مشترک منتقل میشود و در این میان عواملی مانند سیگار، چاقی، مصرف الکل، ابتلا به دیابت، بیماری HIV ، داروهای کورتون و بیماری تالاسمی به پیشرفت آسیب کبدی در بیمارن هپاتیت C کمک میکند. در همین راستا اگر هپاتیت B و C مزمن را درمان نکنیم در طول زمان ممکن است به سیروز کبدی و یا حتی سرطان کبد تبدیل شود.
در مورد انتقال بیماری به دنبال تزریق خون و فرآوردههای خونی، خوشبختانه با پوششهای سازمان ملی انتقال خون ایران، آمار انتقال هپاتیت و HIV به دنبال تزریق خون به صفر رسیده است.
علائم هپاتیت می تواند خاموش باشند، به سرعت به کبد حمله کند. مواردی که بیماری تشخیص داده می شود، تحت کنترل درمی آید و درمان می شود.
آزمایش خون می تواند معلوم کند که آیا شما آلوده به ویروس هپاتیت هستید و اگر دارای این ویروس هستید، از چه نوعی است.
چه کسانی برای بررسی هپاتیت باید آزمایش دهند؟
- تزریق کنندگان مواد مخدر
- افرادی که روابط جنسی متعدد دارند
- آسیایی ها
بسیاری از افراد، این ویروس را از زمان تولد به همراه دارند.
مسواک
اگر جواب آزمایش مثبت بود، چه باید کرد؟
اگر هپاتیت A داشتید، دست های خود را مرتب بشویید.
برای هپاتیت B و C، برای خودتان ناخن گیر، ریش تراش و یا مسواک جداگانه داشته باشید و به دیگران هم ندهید.
همه افراد خانواده باید واکسن هپاتیت B را بزنند.
برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
درمان هپاتیت A
همانطور که می دانید، هپاتیت A به خودی خود از بین می رود و نیاز به دارو درمانی ندارد.
اگر حالت تهوع داشتید، سعی کنید دفعات غذا خوردن را زیاد کنید و هر دفعه مقدار کمی غذا مصرف کنید.
برای حفظ آب بدن باید آب، آبمیوه و نوشیدنی بنوشید.
از انجام ورزش های شدید دوری کنید تا حالتان بهتر شود.
تزریق واکسن هپاتیت B برای همه نوزادان و همه افراد بالغ که در معرض خطر هستند، پیشنهاد می شود
درمان هپاتیت B
هدف از درمان این نوع هپاتیت، کنترل ویروس و جلوگیری از تخریب کبد می باشد.
داروهای ضد ویروس ممکن است مفید باشد، اما این داروها برای همه افراد تجویز نمی شوند.
لذا باید به نزد پزشک بروید تا از خطرات و فواید این داروهای ضد ویروسی آگاه شوید.
مصرف دارو
درمان هپاتیت C
افراد مبتلا به این نوع هپاتیت باید از ترکیب دو داروی ضد ویروسی استفاده کنند، این داروها به نام های اینترفرون و ریباویرین می باشند. اینترفرون، تزریقی است و ریباویرین، قرص است.
حدود نصف افراد مبتلا به هپاتیت C با استفاده از ترکیب این داروها، بهبود یافته اند. اما این داروها می تواند باعث عوارض جدی شوند. به علاوه، همه افراد نیاز به درمان ندارند.
پزشک تعیین می کند که شما نیاز به درمان دارویی دارید یا نه.
کنترل هپاتیت
نظارت دقیق باعث کنترل کردن هپاتیت B و C می شود.
پزشک، آزمایش خون را به طور مرتب تجویز می کند تا ببیند که کبد شما خوب کار می کند یا نه.
اولتراسوند و سی تی اسکن نیز می تواند علائم آسیب کبدی را نشان دهد.
اگر ویروس باعث هیچ مشکلی در کبد شما نگردد، شما ممکن است نیاز به درمان نداشته باشید.
بیماری های کبد
عوارض هپاتیت
- سیروز کبدی: یکی از شایع ترین شکایات مبتلایان به هپاتیت، سیروز است. سیروز یک زخم در کبد است که با بیوپسی (نمونه برداری) می توان آن را دید. سیروز باعث مشکلاتی در کارکرد کبد می شود و می تواند موجب نارسایی کبد گردد.
علائم سیروز شامل: خستگی، تهوع، کاهش وزن و ورم شکم و پاها می باشد. در موارد شدید، بیماران یرقان و گیجی را تجربه می کنند.
- سرطان کبد: یکی از علل اصلی سرطان کبد، هپاتیت ویروسی می باشد. با استفاده از آزمایش خون، پروتئین موجود در سرطان کبد را می توان مشاهده کرد. اولتراسوند، سی تی اسکن و ام آر آی می تواند آسیب کبد را نشان دهد.
بیوپسی نیز برای بررسی اینکه مناطقی سرطانی شده اند و یا نه، لازم است. اگر سرطان زود تشخیص داده شود، می توان با جراحی آن را از بین برد. اما بیشتر سرطان های کبد، سخت به درمان پاسخ می دهند.
اگر قسمت بزرگی از کبد تخریب شود، کبد نمی تواند کار خود را انجام دهد. در این موارد، پیوند کبد سالم به فرد، یکی از بهترین گزینه ها می باشد.
تزریق واکسن
واکسن هپاتیت A و B
واکسنی برای جلوگیری از عفونت هپاتیت A و B وجود دارد.
مرکز کنترل بیماری ها (CDC) به افراد زیر توصیه به تزریق واکسن هپاتیت A را پیشنهاد می کند:
- کودکان 1 تا 2 ساله
- افرادی که می خواهند به مناطقی روند که در آن مناطق هپاتیت A زیاد است.
- افرادی که هپاتیت B و C دارند.
تزریق واکسن هپاتیت B برای همه نوزادان و همه افراد بالغ که دارای عوامل خطر هستند، پیشنهاد می شود.
هیچ واکسنی برای هپاتیت C موجود نیست.
حفظ سلامت کبد
- از نوشیدن الکل پرهیز کنید، زیرا الکل موجب آسیب بیشتر کبد می شود.
- اگر می خواهید از دارو و یا مکملی استفاده کنید، حتما قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید. بسیاری از داروها بر کبد اثر می گذارند و برای افراد دچار مشکلات کبدی مناسب نیستند.
- به طور منظم، بر عملکرد کبد نظارت داشته باشید تا به محض متوجه شدن هر گونه تغییری در آن سریعا به پزشک مراجعه کنید.
آنچه دیگران می خوانند:
نویسنده: علی اکبر رضایی
