بطور کلی ویتامینها ترکیبات آلی هستند که به مقدار خیلی جزئی برای سوخت و ساز مواد غذایی و اعمال حیاتی بدن و رشد و نمو و تندرستی ضرورت دارند. تغذیهٔ ناقص و رژیم غذایی نامناسب، سبب کمبود یا فقدان یک یا چند ویتامین میشود و به بیماریهای مختلفی را برای ما به وجود می آورد.
در اکثر کشور های جهان دچار مشکل فقر ویتامین د یا ویتامین D هستند.اما شوربختانه بسیاری از افراد در جهان از مشکلات کمبود ویتامین D مطلع نیستند.
آشنایی با ویتامین D
ویتامین د یا ویتامین دی (Vitamin D) را که کلسیفرول مینامند، یکی از ویتامینهای لازم برای بدن و از ویتامینهای محلول در چربی است، که به رشد و استحکام استخوانها از طریق کنترل تعادل کلسیم و فسفر کمک میکند. این ویتامین با ایجاد
افزایش جذب فسفر و کلسیم از رودهها و کاهش دفع از کلیه به متابولیسم استخوانها کمک میکند و همچنین از طریق ترجمه ژنهای هسته سلول به رشد سلول کمک میکند.
ویتامین D برخلاف اسمش نوعی هورمون اولیه است و در واقع ویتامین نیست. چون ویتامینها موادی هستند که بدن نمیتواند آنها را تولید کند و باید از طریق رژیم غذایی دریافت شوند. ولی ویتامین دی با جذب نور خورشید، در بدن تولید میشود.
ضرورت ویتامین D در بدن
ویتامین دی برای استحکام و سلامت استخوانهای بدن و دندانها ضروری است. ویتامین D را میتوانید با کمک نور خورشید و توسط پوست بدن و یا از طریق رژیم غذایی دریافت کنید تا با کمک به جذب کلسیم، از استخوانهایتان محافظت کند. همه ما خوب میدانیم که کلسیم برای سلامت استخوان و دندان تا چه اندازهای اهمیت دارد، ولی شاید این نکته کمی مورد بیتوجهی قرار گرفته باشد که بدون وجود ویتامین دی کافی در بدن، جذب کلسیم به راحتی انجام نمیشود. پس کمبود کلسیم و ویتامین دی به هم مرتبط هستند. خصوصاً در اوایل کودکی که رشد استخوانها و بزرگ شدنشان به سرعت انجام میگیرد، کلسیم مهمتر میشود. گفته میشود میزان کافی ویتامین دی به جذب فسفات هم کمک میکند.
مطالب مرتبط: سرطان و 5 راه پیشگیری موثر
علائم کمبود ویتامین D
ویتامین دی در مواد غذایی یافت میشود ولی مقدار آن اندک است و این معنا را دارد که مقدار لازم ویتامین دی برای بدن تنها از طریق رژیم غذایی تأمین نمیشود.و ممکن است با وجود رژیم غذایی مناسب اما ما دچار کمبود ویتامین دی باشیم به بررسی علائم کمبود این ویتامین میپردازیم.
- شکستگیهای تنشی استخوانی (شکستگی ناکامل استخوان است که در اثر نیروهای کم اما تکرار شونده و در اثر خستگی استخوان اتفاق میافتد): این نوع شکستگیها ناشی از کاهش تراکم استخوانی است. کلسیم و ویتامینD هر دو برای تقویت استخوانها ضروری هستند. در واقع کلسیم برای استخوان سازی و ویتامین Dبرای کمک به جذب کلسیم در بدن ضروری است. بر اساس مطالعهای که در سال ۲۰۱۵ انجام شد در نیمی از بیماران مبتلا به شکستگی تنشی پس از انجام تست ویتامین معلوم شد که این افراد دچار کمبود ویتامین Dهستند.
- درد مزمن: اگر دچار درد مزمن و دائمی و ضعف عمومی هستید که به درمانهای انجام شده پاسخ نمیدهد احتمالا از کمبود ویتامین D رنج میبرید. پزشکان دریافتهاند که بین دردهای مزمن و کمبود این ویتامین ارتباط وجود دارد و با یک درمان کم هزینه میتوان این مشکل را برطرف کرد.
- ضعف سیستم ایمنی: اگر زیاد مریض میشوید این فاکتور هم میتواند نشانه کمبود ویتامین D در بدنتان باشد. به گفته متخصصان ویتامین D پپتیدهایی را در سیستم ایمنی بدن فعال میسازد که نقش آنها واکنش به میکروبها و عوامل بیماریزا است.
- ریزش مو: مطالعات نشان میدهد ویتامین D در تنظیم بیان ژنهایی که نقش تقویت رشد طبیعی پیاز مو را برعهده دارند، موثر است.
- افسردگی: مطالعات روزافزون نشان دهنده ارتباط بین این ویتامین و افسردگی است. هر چند در این مورد هنوز نتایج قطعی بدست نیامده و برخی محققان معتقدند که در واقع قرار گرفتن در معرض نور خورشید در بالا بردن خُلق افراد افسرده نقش دارد. اما برخی متخصصان براین باورند که این ویتامین میتواند برای بیماران افسردهای که از کمبود شدید آن رنج میبرند مفید باشد.
بحران کمبود ویتامین D در ایران
آمارهای داخلی میگویند 80 تا 95 درصد از مردم کشور دچار کمبود این ویتامین هستند؛ تحقیقات دهسال گذشته انستیتوی تغذیه و صنایع غذایی کشور و مراکز تحقیقاتی نشان دادهاست.
در کشور ما 76 درصد نوجوانان، 86 درصد زنان باردار، 60 درصد میانسالان و 90 درصد مراجعان بیمارستانها در ایران کمبود ویتامینD دارند.
این آمار را یکی دو روز پیش مدیرکل بهبود تغذیه وزارت بهداشت در رابطه با مصرف بسیار پایین ویتامین D در کشور اعلام و از این بابت ابراز نگرانی کردهاست.
وضع رسیدن ویتامین D به بدن البته تنها در ایران نیست که بد است. آمارهای جهانی گفتهاند دو-سوم مردم در جهان در جذب این ویتامین کمبود دارند. موضوع آنجاست که ویتامین D در ایران در وضعیتی بدتر از بد قرار دارد.